Mei 1940 behandelt de geschiedenis van Nederland en de wereld in de periode van 1848 tot 1945, met speciale aandacht voor de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Op 10 mei 1940 viel Nazi-Duitsland Nederland binnen, dat binnen enkele dagen werd verslagen, waarna een bezetting volgde tot 5 mei 1945. Daarnaast vond op 10 januari 1942 de invasie van Nederlands-Indië door Japan plaats. De Tweede Wereldoorlog kan worden gezien als een voortzetting van de conflicten die hun oorsprong vonden in de Eerste Wereldoorlog.
Inhouds opgave
Frans-Duitse Oorlog van 1870-1871
Na de Frans-Duitse Oorlog van 1870-1871 werd Frankrijk verslagen en moest het Elzas-Lotharingen afstaan aan het nieuw gevormde Duitse Keizerrijk. Deze nederlaag liet een diep litteken achter in het Franse nationale bewustzijn en wakkerde een blijvende wraaklust aan.
De spanningen bouwden zich verder op in het Europese machtsspel van allianties en rivaliteiten, wat leidde tot de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Deze oorlog werd gevoed door nationalisme, militarisme en de drang om machtsevenwicht te bewaren. Na afloop van de Eerste Wereldoorlog, legde het Verdrag van Versailles Duitsland zware sancties op, waaronder herstelbetalingen en gebiedsverlies. Dit verdrag zaaide diepe ontevredenheid en economische ellende in Duitsland, wat een voedingsbodem werd voor extremistische ideologieën.
Het trauma van de Eerste Wereldoorlog en de vernedering van Versailles voedden de opkomst van Adolf Hitler en het nationaalsocialisme. Met zijn revanchistische ambities en agressieve politiek leidde hij Duitsland en de wereld naar een nieuw, verwoestend conflict: de Tweede Wereldoorlog. Zo zijn de oorzaken van de Tweede Wereldoorlog geworteld in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en de onvrede van 1871.
Wat was de Eerste Wereldoorlog ?
De Eerste Wereldoorlog, ook wel de Grote Oorlog genoemd, was een wereldwijd conflict dat van 1914 tot 1918 plaatsvond. De oorlog begon op 28 juli 1914, na de moord op de Oostenrijkse aartshertog Franz Ferdinand in Sarajevo. Dit incident leidde tot een keten van gebeurtenissen die Europa in een groot militair conflict stortte. De belangrijkste strijdende partijen waren de Geallieerden, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Rusland en later de Verenigde Staten, tegen de Centrale Mogendheden, bestaande uit Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, het Ottomaanse Rijk en Bulgarije.
De oorlog werd gekenmerkt door loopgravenoorlogen, waarbij soldaten onder erbarmelijke omstandigheden in loopgraven vochten langs het Westfront, dat zich uitstrekte van de Noordzee tot de Zwitserse grens. Aan het Oostfront en in andere regio’s vonden eveneens bloedige veldslagen plaats. Technologische innovaties zoals tanks, vliegtuigen, gifgas en machinegeweren veranderden de aard van oorlogsvoering en leidden tot ongekende aantallen slachtoffers.
De Eerste Wereldoorlog eindigde officieel met de wapenstilstand op 11 november 1918, gevolgd door het Verdrag van Versailles in 1919. De oorlog veroorzaakte politieke omwentelingen, zoals de val van keizerrijken in Duitsland, Rusland, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk, en legde de basis voor economische depressie en sociale onrust, die bijdroegen aan het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
Wat was de Tweede Wereldoorlog ?
De Tweede Wereldoorlog was een wereldwijde oorlog die van 1939 tot 1945 duurde. Het was de meest dodelijke conflict in de geschiedenis, waarbij meer dan 70 miljoen mensen werden gedood.
De Tweede Wereldoorlog was een conflict tussen het Derde Rijk (Duitsland en haar bondgenoten) en de geallieerden (met name de Sovjet-Unie, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk). De oorzaak van de oorlog was de agressieve expansie van het Derde Rijk, dat territoriale en politieke ambities had in Europa en daarbuiten. De Tweede Wereldoorlog eindigde met de overwinning van de geallieerden, waardoor Duitsland gedwongen werd zich over te geven.
Oorzaken Tweede Wereldoorlog
De oorzaken van de Tweede Wereldoorlog kunnen grotendeels worden herleid tot de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog. Het Verdrag van Versailles, dat een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog, legde Duitsland zware sancties op, waaronder herstelbetalingen en territoriale verliezen. Deze vernedering voedde wrok onder de Duitsers en creëerde een vruchtbare voedingsbodem voor nationalisme en extremisme. Politieke instabiliteit in veel Europese landen, de wereldwijde economische crisis van de jaren 30, en het falen van internationale samenwerking versterkten deze spanning. De opkomst van Adolf Hitler en het nazisme in Duitsland waren directe gevolgen van deze tumultueuze periode, wat uiteindelijk leidde tot de Tweede Wereldoorlog.
Nederland en de Tweede Wereldoorlog?
Na een aantal land en zeeslagen werd Nederland en zijn bondgenoten verslagen. Na deze nederlagen, volgde een bezetting die eindigde op 15 augustus 1945, door de capitulatie van Japan. De bevrijding van Nederland startte op 6 juni 1944 met de Operatie Overlord (D-day). Na de aanval met de Atoombom op Hiroshima en Nakasaki werd Japan gedwongen zich over te geven. De bevrijding van Nederlands-Indië begon met de capitulatie van Japan. Wat ook niet vergeten mag worden is de Operatie Bagration, de vernietiging van legergroep midden in Rusland, samen met Operatie Overlord, het begin van het einde van de Duitse Wehrmacht!
Doelstelling mei 1940
Deze website richt zich op de oorzaken van de Eerste en Tweede Wereldoorlog, met speciale aandacht voor Nederland. Ons doel is om zoveel mogelijk informatie over dit onderwerp te publiceren en uit te groeien tot een van de meest complete Nederlandse websites over de Tweede Wereldoorlog. De website is ontstaan uit zowel een professionele (militaire) als hobbymatige interesse.
Vanwege de grote verscheidenheid aan onderwerpen rond de Tweede Wereldoorlog is dit een omvangrijke taak. Het is een illusie om te denken dat een website over dit onderwerp ooit volledig afgerond zal zijn. De Tweede Wereldoorlog blijft immers een actueel en levendig thema.
Chronologisch Overzicht
In het Chronologisch Overzicht is een overzicht van alle belangrijke gebeurtenissen per jaar. Het onderwerp tweede wereldoorlog is heel breed, omdat alle werelddelen hierbij betrokken waren. De begrenzing van het overzicht is van 1912 t/m 1945.
Interbellum
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
Neurenberg
Wat gebeurde er in kort in de wereld voordat Nederland betrokken werd
Japan was in 1926 een dictatuur geworden, met expansionistische politiek. Japan had in 1932, de vazalstaat Mantsjoekwo (Mantsjoerije) in China gesticht. Een conflict met de Volkenbond hierover, motiveerde Japan om uit de bond te stappen.
Voordat de oorlog uitbrak vonden er verschrikkelijke dingen plaats in Duitsland. In de Nacht van de Lange Messen ( 30 juni 1934) werd de SA uitgeschakeld als machtsfactor.
Italië viel op 3 oktober 1935 vanuit Eritrea, Ethiopië binnen. Doelstelling was een groot Italiaans rijk te stichten. Italië gebruikte tijdens dit conflict chemische wapens.
Met het Marco Polobrug incident, (bedacht door generaal Hideki Tojo) op 7 juli 1937, creëerden Japen een reden om een oorlog met te beginnen. Doel van deze oorlog was het verkrijgen van schaarse grondstoffen.
Op 13 maart 1938 annexeerde (Anschluss) Duitsland, het geboorteland van Adolf Hitler. Op 30 september 1938 werd middels het verdrag van München beslist over het lot van Tsjecho-Slowakije.
Op 9 november 1938 vond er de Kristallnacht plaats waarbij de Joodse Duitsers en hun bezittingen worden aangevallen. Duitsland en de Sovjetunie sloten een niet aanvalsverdrag op 24 augustus 1939. Waarop Duitsland op 1 september 1939, Polen binnen viel. Waarop Engeland en Frankrijk op 3 september 1939 de oorlog verklaarde aan Duitsland, dit was de start van de tweede wereldoorlog.
Belangrijke gebeurtenissen Nederland in Mei 1940
In de nacht van 9 op 10 mei 1940 lanceerde de Duitse Wehrmacht Operatie Fall Gelb en viel Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk binnen. Er ontstond een hevige strijd. Nederland hield stand bij de Afsluitdijk bij Kornwerderzand en wist de luchtlandingstroepen in de Randstad te verslaan. Tijdens de slag om de Grebbeberg (11 – 13 mei 1940) leed het Nederlandse leger echter een nederlaag. Het Nederlandse leger was slecht uitgerust, zwak geleid, onvoldoende getraind en kampte met een tekort aan munitie en reserveonderdelen.
Op 14 mei vond het bombardement op Rotterdam plaats en op 15 mei capituleert Nederland, m.u.v. Zeeuws Vlaanderen en de overzeese gebiedsdelen. Op 18 mei werd Seyss-Inquart tot rijkscommissaris voor Nederland benoemd.
Belangrijke gebeurtenissen in Nederlands-Indië
Op 7 december 1941, viel de Japanse marine met vliegdekschepen de Amerikaanse slagschepen aan in Pearl Harbor, waardoor wij werden betrokken in de oorlog in het Oosten. Japan voerde een invasie uit in de Britse koloniën (Singapore en Maleisië) en de Filipijnen. De geallieerde probeerde de invasie van Nederlands-Indië te stoppen en monde uit in de Slag in de Javazee. Wij verloren de slag in de Javazee en hierdoor kon er invasie plaats vinden van Nederlands-Indië. Hierbij gingen bijna alle grote Nederlandse marineschepen verloren.
Nederlandse strijdkrachten gaven zich op 8 maart 1942 over aan Japan en vond de bezetting plaats.
Hybride oorlogsvoering in de tweede wereldoorlog
Hybride oorlogsvoering was een belangrijk onderdeel van de strategieën die werden gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was een tactiek die verschillende methoden combineerde om de vijand te verslaan, zoals propaganda, sabotage, guerrilla-aanvallen en spionage. Deze tactiek werd door beide partijen gebruikt om een voordeel te behalen en om hun doelen te bereiken.
De Tweede Wereldoorlog toonde aan dat hybride oorlogsvoering een effectieve manier kan zijn om conflicten te voeren en dat het nog steeds relevant is in moderne oorlogsvoering.
Hybride oorlogsvoering is niet nieuw!!
Start Tweede Wereldoorlog
De start van de Tweede Wereldoorlog heeft een lange aanloop gehad. Het begon in 1918 bij de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog. Er was grote onvrede in Duitsland over de vrede van Versailles. Uit deze ontevredenheid ontstond de atmosfeer, waarin Hitler met zijn NSDAP aan de macht kwam. Uiteindelijk stond in mei 1940 stond heel de wereld in brand, en waren wij bij de oorlog betrokken. De naam mei1940 is gekozen omdat Nederland vanaf mei 1940 betrokken werd bij de Tweede Wereldoorlog.
Collaboratie in Nederland
Collaboratie in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog is een complex en pijnlijk hoofdstuk in de Nederlandse geschiedenis. De bekendste collaboratiegroep was de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB), opgericht in 1931 door Anton Mussert. De NSB begon als een nationalistische partij maar evolueerde snel naar een pro-Duitse houding nadat de nazi’s in Duitsland aan de macht kwamen.
De samenwerking van de NSB met de Duitse bezetters manifesteerde zich op verschillende manieren. Politiek stelden zij zich loyaal op tegenover de bezettingsmacht, en veel van haar leden namen actief deel aan het bestuurlijke apparaat dat onder directe controle stond van de Duitsers. Cultureel probeerden ze de Nederlandse samenleving te doordrenken met nationaalsocialistische idealen, wat weerstand opriep onder de algemene bevolking.
Een ander aspect van collaboratie was de militaire betrokkenheid van Nederlanders aan de zijde van de As-mogendheden. Ongeveer 25.000 Nederlandse mannen sloten zich aan bij het Oostfront, waarvan velen vochten in de gelederen van de Waffen-SS, met name in het Nederlands Vrijwilligerslegioen. Deze militaire collaboratie werd vaak gedreven door anti-communistische sentimenten en de overtuiging dat men vocht tegen het bolsjewisme.
Na de oorlog werden collaborateurs vaak zwaar bestraft in een poging de nationale orde te herstellen en recht te doen aan het verzet. De discussie over collaboratie blijft gevoelig en roept vragen op over nationale identiteit en verantwoordelijkheid. Deze donkere periode van de Nederlandse geschiedenis blijft een belangrijk onderwerp van onderzoek en reflectie binnen de moderne Nederlandse samenleving.
Nederlandse hongersnood van 1944 – 45
Een tragisch gevolg van het falen van de Operatie Marketgarden was de Nederlandse hongersnood van 1944 – 45. Tijdens de slag gingen Nederlandse spoorwegarbeiders, die door de Nederlandse overheid in Londen werd opgeroepen, in staking (Spoorwegstaking) om de geallieerde aanval te steunen. In vergelding hier verbood Duitsland voedsel vervoer, en in de volgende winter stierven meer dan 20000 Nederlanders aan hongerdood.
Begrenzing Mei 1940
De begrenzing van deze website is ontstaan van de Eerste en Tweede Wereldoorlog. BWij zijn niet geïnteresseerd in politiek of in recente gebeurtenissen, behalve als deze gerelateerd zijn aan deze oorlog.
Tijdens deze oorlog vielen tussen de 50 en 70 miljoen doden. Ongeveer twee derde van alle slachtoffers waren burger. Naar schatting zijn meer dan elf miljoen mensen behorende tot minderheden, stelselmatig vervolgd en vermoord. Dit mag nooit meer gebeuren!
Oorlogfilms
Vanaf 1939 zijn er veel films gemaakt met als onderwerp de oorlog. Een goede oorlogsfilm, is de film Kato hayabusa sento-tai (Japan) uit 1944. Deze film is min of meer vergeten, maar voor die tijd wel realistisch.
Voor meer informatie zie: Oorlogfilms
Documentaires
Documentaires en ander beeld en geluidsmateriaal Oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid. Documentaires werden al vanaf 1932 gemaakt en sommige zijn propaganda te noemen. Zie Documentaires
Een goede documentaire over de tweede wereldoorlog is de serie Victory at Sea met name de afleveringen:
- Victory at Sea The Pacific Boils Over
- Victory at Sea, Design for War
- Victory at Sea, D-Day
- Victory at Sea,The Fate of Europe
Wargames
Wargames over de Tweede Wereldoorlog zijn computer- of bordspelletjes waarin spelers de tactische en strategische beslissingen van legerleiders in de Tweede Wereldoorlog naspelen. Dit soort spellen heeft als doel om spelers een beter begrip te geven van de militaire uitdagingen en beslissingen die tijdens de oorlog moesten worden genomen.
Ze kunnen worden gespeeld op computers, consoles, of als bordspel en variëren in complexiteit en diepgang. Sommige Wargames richten zich op specifieke gevechten of campagnes, terwijl andere het hele conflict uitbeelden.
Het is belangrijk om te benadrukken dat deze spellen voornamelijk bedoeld zijn als educatief middel en entertainment, en niet als een manier om de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog te verheerlijken.
