Versailles, Verdrag van, vredesverdrag ondertekend aan het einde van de Eerste Wereldoorlog tussen Duitsland en de geallieerden. Het werd onderhandeld tijdens de Vredesconferentie van Parijs gehouden in Versailles begin januari 18, 1919. Vertegenwoordigd waren de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië; de Duitse Republiek, die aan het einde van de oorlog de keizerlijke Duitse regering had vervangen, werd uitgesloten van de parley.
Opgenomen in het eerste deel van het verdrag was het Verbond van de Volkenbond, ‘s werelds eerste vredeshandhavingsorgaan, dat de verantwoordelijkheid kreeg voor de uitvoering van de voorwaarden van de verschillende verdragen die na de Eerste Wereldoorlog werden onderhandeld. Het verdrag werd op 28 juni 1919 ondertekend in de Spiegelzaal van het Paleis van Versailles bij Parijs. (De VS ratificeerden de overeenkomst niet, maar ondertekenden op 2 juli 1921 een afzonderlijk Verdrag van Berlijn met Duitsland.)
Ontwapening en herstelbetalingen
Door het Verdrag van Versailles moest Duitsland de dienstplicht afschaffen; om zijn leger terug te brengen tot 100.000; om al het grondgebied op de linkeroever van de Rijn en ook dat op de rechteroever te demilitariseren tot een diepte van 50 km (31 mijl); om alle import, export en bijna alle productie van oorlogsmateriaal te stoppen; om zijn marine te beperken tot 24 schepen, zonder onderzeeërs, het marinepersoneel niet meer dan 15.000; en om alle militaire en marineluchtvaart voor 1 oktober 1919 op te geven.
Duitsland stemde er ook mee in om het proces tegen voormalig keizer Willem II door een internationaal hof toe te staan op beschuldiging van “een opperste overtreding tegen de internationale moraal”. (Het proces heeft nooit plaatsgevonden.)
Voor schade die de geallieerde mogendheden tijdens de oorlog hadden opgelopen, moest Duitsland uitgebreide financiële genoegdoening doen. Naast geld werd er betaald in de vorm van schepen, treinen, vee en waardevolle natuurlijke hulpbronnen. Er ontstonden moeilijkheden bij het innen van betalingen en de situatie werd uiteindelijk pas opgelost op de Conferentie van Lausanne in 1932.
Territoriale veranderingen
Duitsland erkende de onvoorwaardelijke soevereiniteit van België, Polen, Tsjechoslowakije (nu Tsjechië en Slowakije) en Oostenrijk en zegde de verdragen van Brest-Litovsk en Boekarest op. Bovendien verloor het ongeveer 71.000 vierkante kilometer (ongeveer 27.500 vierkante mijl), of iets meer dan 13 procent van zijn Europese domein. Elzas-Lotharingen werd teruggegeven aan Frankrijk en het Saarbekken werd voor 15 jaar onder een Volkenbondscommissie geplaatst.
België kreeg de kleine districten Eupen, Malmédy en Moresnet. Onder volksraadplegingen gehouden in 1920 om de status van Noord- en Midden-Sleeswijk te bepalen, werd de eerste, bestaande uit 3981 vierkante km (1537 sq mi), herenigd met Denemarken, maar de laatste bleef bij Duitsland. Aan Polen werden grote delen van de provincies Posen en West-Pruisen afgestaan. Volksraadplegingen in het zuidoosten van Pruisen en het district Marienwerder van West-Pruisen, gehouden in 1920, leverden aanzienlijke meerderheden op voor Duitsland.
De volksraadpleging in Opper-Silezië in 1921 gaf een meerderheid voor Duitsland, maar de Raad van de Volkenbond, die was uitgenodigd om de controverse te beslechten, kende het rijkste deel van de regio toe aan Polen. Een deel van Opper-Silezië (nu in Tsjechië) werd in 1920 afgestaan aan Tsjechoslowakije. De haven van Memel met aangrenzend grondgebied werd afgestaan aan de geallieerden voor uiteindelijke overdracht aan Litouwen. De haven van Danzig werd afgestaan aan de belangrijkste geallieerde en geassocieerde mogendheden, die Danzig (nu Gdansk) erkenden als een vrije stad die werd bestuurd onder de Volkenbond, maar onderworpen was aan de Poolse jurisdictie met betrekking tot douane en buitenlandse betrekkingen. Duitsland verloor ook zijn hele koloniale rijk.
