Geschiedenis van de Tokitsukaze: Kagerō-klasse Torpedobootjager

Tokitsukaze (時津風, “gunstige wind”) was het tiende schip dat in dienst werd genomen van de 19 torpedobootjagers van de Kagerō-klasse, gebouwd voor de Keizerlijke Japanse Marine in de late jaren 1930. Deze klasse, ontworpen onder het Cirkel Drie Aanvullende Marine-uitbreidingsprogramma (Maru San Keikaku), speelde een cruciale rol in de Japanse maritieme strategie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Algemeen overzicht van de Tokitsukaze

Klasse en type:
Kagerō-klasse torpedobootjager

Waterverplaatsing:
2.033 lange ton (2.066 ton) standaard

Lengte:
118,5 m (388 ft 9 in)

Breedte:
10,8 m (35 ft 5 in)

Diepgang:
3,8 m (12 ft 6 in)

Voortstuwing:

• 3 × Kampon waterbuisketels
• 2 × Kanpon impuls turbines
• 2 × schachten, 52.000 shp (39 MW)

Snelheid:
35,5 knopen (40,9 mph; 65,7 km/h)

Reikwijdte:
5.000 nautische mijlen (9.260 km) bij 18 knopen (21 mph; 33 km/h)

Bemanning:
239 bemanningsleden

Bewapening (1939):

• 6 × 12,7 cm/50 Type 3 DP-kanonnen
• 2 × Type 96 25 mm luchtafweergeschut
• 8 × 610 mm (24 in) torpedobuizen (Type 93 “Long Lance” torpedo)
• 18 dieptebommen
• 2 × paravanes

Bewapening (1943):

• 6 × 12,7 cm/50 Type 3 DP-kanonnen
• 8 × Type 96 25 mm luchtafweergeschut
• 8 × 610 mm torpedobuizen (Type 93 “Long Lance” torpedo)
• 18 dieptebommen

Sensoren

In mei 1943 had de Tokitsukaze, een Kagerō-klasse torpedobootjager van de Keizerlijke Japanse Marine, geen radar aan boord. De belangrijkste sensoren van het schip waren de Type 93 sonar, een actief sonar-systeem dat gebruikt werd voor het opsporen van onderzeese doelen zoals vijandelijke onderzeeërs. Deze sonar zond geluidsgolven uit en ontving de echo’s terug om de locatie van onderwaterobjecten te bepalen. Daarnaast was het schip uitgerust met hydrofoons, die als passieve sonar fungeerden

Achtergrond van de Kagerō-klasse

De torpedobootjagers van de Kagerō-klasse, waaronder de Tokitsukaze, waren in veel opzichten vrijwel identiek aan de voorafgaande Asashio-klasse, maar met verbeteringen die door Japanse scheepsarchitecten waren doorgevoerd om de stabiliteit te verbeteren en te profiteren van de technologische voorsprong die Japan had op het gebied van torpedotechnologie. Deze klasse werd ontworpen om de hoofdaanvalsmacht van de Japanse marine te begeleiden bij zowel dag- als nachtoperaties tegen de Amerikaanse marine tijdens hun opmars over de Stille Oceaan, in lijn met de Japanse strategische vooruitzichten.

Ondanks dat de Kagerō-klasse bij hun voltooiing tot de krachtigste torpedobootjagers ter wereld behoorde, overleefde slechts één schip uit deze klasse de oorlog in de Stille Oceaan. Hun bemanning bestond uit 240 officieren en matrozen. De schepen waren 118,5 meter lang en hadden een breedte van 10,8 meter en een diepgang van 3,76 meter. Ze hadden een waterverplaatsing van 2.065 ton bij standaard belading en 2.529 ton bij volle belading.

De schepen waren uitgerust met twee Kampon-geared stoomturbines, die elk een schroefas aandreven, met stoom geleverd door drie Kampon-waterbuisketels. De turbines waren goed voor een totaal vermogen van 52.000 as-pk, wat de schepen een ontworpen snelheid van 35 knopen gaf. De operationele reikwijdte bedroeg 5.000 nautische mijlen bij een snelheid van 18 knopen.

Bewapening en uitrusting

De hoofdwapens van de Kagerō-klasse bestonden uit zes Type 3 127-millimeter kanonnen, opgesteld in drie tweelingkanontorens. Eén toren bevond zich voor de bovenbouw, terwijl de andere twee zich achter de bovenbouw bevonden in een superfiring-opstelling. Bij de bouw waren de schepen uitgerust met vier Type 96 25-millimeter luchtafweergeschut, verdeeld over twee tweelingopstellingen. Gedurende de oorlog werden er echter meer van deze kanonnen toegevoegd om de luchtverdedigingscapaciteiten te verbeteren.

Daarnaast waren de schepen bewapend met acht 610-millimeter torpedobuizen, geplaatst in twee viervoudige traverserende opstellingen, ontworpen voor de zuurstofgevoede Type 93 “Long Lance” torpedo. Voor elke buis werd één herlaadtorpedo meegenomen. Voor anti-onderzeebootoperaties beschikten de schepen over 16 dieptebommen.

Bouw en dienstgeschiedenis

Tokitsukaze werd op 20 februari 1939 te water gelaten bij de Uraga Dock Company. Het schip werd te water gelaten op 10 november 1939 en op 15 december 1940 in dienst genomen.

Deelname aan de slag om Pearl Harbor en vroege operaties

Tijdens de aanval op Pearl Harbor maakte de Tokitsukaze deel uit van Destroyer Division 16 (Desdiv 16) en was zij verbonden aan Destroyer Squadron 2 (Desron 2) van de Japanse Tweede Vloot. Vanuit Palau escorteerde zij het vliegdekschip Ryūjō tijdens de invasie van de zuidelijke Filipijnen.

Slag in de Javazee

Begin 1942 nam de Tokitsukaze deel aan de invasie van Nederlands-Indië, waarbij ze de invasietroepen escorteerde voor Menado, Kendari en Ambon in januari, en de invasietroepen voor Timor en oostelijk Java in februari. Op 27-28 februari nam ze deel aan de Slag in de Javazee, waar ze deelnam aan een torpedoaanval op de geallieerde vloot. In maart was Desron 2 betrokken bij anti-onderzeebootoperaties in de Javazee. Eind maart vertrok Tokitsukaze vanuit Ambon voor de invasie van Westelijk Nieuw-Guinea. Eind april keerde het schip terug naar het Kure Naval Arsenal voor reparaties, die op 2 mei werden afgerond.

Operaties in de Stille Oceaan en deelname aan de Slag om Midway

Op 21 mei 1942 vertrok de Tokitsukaze samen met Desron 2 vanuit Kure naar Saipan, waar ze zich aansloot bij een troepentransportkonvooi op weg naar Midway. Door de nederlaag van de Carrier Striking Force en het verlies van vier vliegdekschepen tijdens de Slag om Midway, werd de invasie afgeblazen en trok het konvooi zich zonder gevechten terug. Desdiv 16 werd teruggestuurd naar Kure.

Op 14 juli werd de Tokitsukaze opnieuw toegewezen aan de Japanse Derde Vloot en kreeg zij de taak de transport Nankai Maru te escorteren naar Rabaul, waarna zij samen met de kruiser Mogami terugkeerde naar Kure midden augustus. Voordat de maand voorbij was, keerde Tokitsukaze terug naar de Salomonseilanden, waar ze deelnam aan de Slag bij de Oostelijke Salomonseilanden op 24 augustus, als escorte voor de Ryūjō en de kruiser Tone. Na de slag assisteerde zij bij het redden van de overlevenden van de Ryūjō en bracht zij september door met patrouilles vanuit Truk. In oktober escorteerde ze het beschadigde vliegdekschip Taiyō terug naar Kure voor reparaties.

Slag bij de Santa Cruz-eilanden en Guadalcanal-campagne

Tijdens de Slag bij de Santa Cruz-eilanden op 26 oktober maakte Tokitsukaze deel uit van de Strike Force van admiraal Nagumo. Begin november keerde ze terug naar Kure met de Zuikaku en nam ze deel aan trainingsactiviteiten in de Binnenzee tot het einde van het jaar.

Na een nieuwe inzet op het eiland Shortland, nam Tokitsukaze op 10 januari deel aan een bevoorradingsmissie naar Guadalcanal. Tijdens deze missie hielp ze bij het tot zinken brengen van de Amerikaanse PT-boten PT-43 en PT-112. Tot eind februari werd ze ingezet als snelle transporteenheid bij de evacuatie van Japanse troepen van Guadalcanal.

De Slag om de Bismarckzee en het einde van Tokitsukaze

Tijdens de Slag om de Bismarckzee op 3 maart 1943 raakte Tokitsukaze zwaar beschadigd door een geallieerde luchtaanval, waarbij 19 bemanningsleden omkwamen en het schip onmanoeuvreerbaar achterbleef. De commandant, commandant Masayoshi Motokura, gaf het bevel om het schip te verlaten, waarna de overlevenden aan boord werden genomen van de torpedobootjager Yukikaze. Het verlaten schip werd de volgende ochtend ontdekt ten zuidoosten van Finschhafen en tot zinken gebracht door geallieerde vliegtuigen op de coördinaten 07°16′S 148°15′E.

Conclusie

De Tokitsukaze was een belangrijk onderdeel van de Japanse marine tijdens de vroege fasen van de Tweede Wereldoorlog en nam deel aan talrijke belangrijke operaties in de Stille Oceaan. Hoewel ze uiteindelijk werd vernietigd in de Slag om de Bismarckzee, staat ze symbool voor de strategische kracht en kwetsbaarheid van de Japanse torpedobootjagers in die periode.

Bronnen

• Evans, David C., and Mark R. Peattie. Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy, 1887-1941. Naval Institute Press, 1997.
• Lengerer, Hans. “The Kagero-Class Destroyers.” Warship International Vol. 28, No. 4, 1991.
• Stille, Mark. Imperial Japanese Navy Destroyers 1919-45 (1): Minekaze to Shiratsuyu Classes. Osprey Publishing, 2013.
• Afbeelding: Painting of the Imperial Japanese Navy destroyer Public Domein Wiki Commens