Otto Moritz Walter Model (1891–1945) was een Duitse Generalfeldmarschall tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij stond bekend om zijn verdedigingsstrategieën en zijn vermogen om crisisgebieden te stabiliseren. Ondanks zijn aanvankelijke successen als pantsercommandant, werd Model beroemd door zijn vaardigheid om tegenaanvallen van de vijand te weerstaan. Zijn carrière weerspiegelde de strategische uitdagingen van de Wehrmacht, variërend van offensieve operaties tot wanhoopverdedigingen aan zowel het oostelijke als westelijke front.
Inhouds opgave
Vroege Jaren en Militaire Carrière
Otto Model werd geboren op 24 januari 1891 in Genthin, Saksen. Hij kwam uit een middenklassefamilie zonder militaire achtergrond. Zijn vader was muziekleraar, en Otto leek aanvankelijk niet voorbestemd voor een prominente militaire carrière. Na zijn afstuderen aan het gymnasium in Naumburg koos hij voor een militaire opleiding, waarbij hij zich inschreef bij het 52e Infanterieregiment als officier in opleiding in 1909.
In 1910 werd hij bevorderd tot tweede luitenant. Zijn vastberadenheid en scherpe analytische vermogen trokken al vroeg de aandacht van zijn meerdere, ondanks zijn reputatie als een onorthodoxe en soms botte officier. Zijn deelname aan de Eerste Wereldoorlog zou echter zijn loopbaan ingrijpend vormgeven.
Eerste Wereldoorlog: De Basis voor Strategisch Denken
Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende Model in verschillende functies aan het westelijke front. Zijn regiment vocht onder andere in de Slag bij de Marne en de Slag bij Verdun. Hij onderscheidde zich met zijn moed en leiderschap, wat hem de prestigieuze IJzeren Kruisen opleverde. Deze ervaringen legden de basis voor zijn latere begrip van zowel tactische als logistieke oorlogsvoering.
Nadat hij gewond raakte bij verschillende veldslagen, werd Model overgeplaatst naar de generale staf voor verdere training. Deze functie bood hem de kans om deel te nemen aan strategische planning en zijn kennis van militaire doctrine uit te breiden. In 1918 werd hij bevorderd tot kapitein en kreeg hij meer verantwoordelijkheid binnen het Duitse leger.
De Interbellumperiode: Technische Vernieuwing en Voorbereiding
Na de oorlog bleef Model actief in de sterk ingekrompen Reichswehr. Hij speelde een sleutelrol in het moderniseren van militaire tactieken en het ontwikkelen van nieuwe technologieën, zoals verbeterde artillerie en pantservoertuigen. Zijn gedrevenheid leverde hem de bijnaam “Armee Modernissimus” op.
Tijdens deze periode sloot hij zich ook aan bij Duitse delegaties die geheime trainingsprogramma’s met de Sovjet-Unie uitvoerden. Hij schreef rapporten over Sovjetstrategieën en wapensystemen, wat later waardevol zou blijken tijdens de Duitse invasie van de Sovjet-Unie. Zijn promoties volgden elkaar snel op, en in 1938 was hij generaal-majoor geworden.
Tweede Wereldoorlog: Het Oostfront en Opkomst tot Generalfeldmarschall
De Invasie van Polen en Frankrijk
In 1939 diende Model als stafchef van het Zestiende Leger tijdens de invasie van Polen, waar hij ervaring opdeed in mobiele oorlogsvoering. Zijn bijdrage aan de succesvolle campagne vestigde zijn naam als een bekwame stafchef. Tijdens de inval in Frankrijk speelde hij een ondersteunende rol bij het plannen van de strategische bewegingen van het leger.
In november 1940 kreeg hij zijn eerste onafhankelijke commando over de 3e Pantserdivisie. Hoewel hij geen eerdere ervaring had met pantseroperaties, toonde hij een goed begrip van het gecombineerde gebruik van tanks, infanterie en artillerie.
Operatie Barbarossa en de Vroege Jaren aan het Oostfront
Tijdens de Duitse invasie van de Sovjet-Unie (Operatie Barbarossa) onderscheidde Model zich opnieuw door zijn effectieve leiderschap. Zijn divisie drong snel door tot aan de rivier de Dnjepr en nam deel aan de omsingeling van Sovjettroepen bij Kiev, waarbij tienduizenden soldaten werden gevangengenomen.
In november 1941 werd hij benoemd tot commandant van het XLI Panzerkorps. Zijn eenheden bereikten bijna de buitenwijken van Moskou, maar de strenge Russische winter dwong de Wehrmacht tot een terugtrekking. Model slaagde erin zijn eenheden georganiseerd terug te trekken en het front te stabiliseren, wat hem aanzienlijke erkenning opleverde.
Verdedigingsstrategie en de Rzhev-Sector
In januari 1942 werd Model benoemd tot commandant van het Negende Leger, dat een verdedigingspositie innam in de gevaarlijke Rzhev-salient. De Sovjets voerden daar voortdurende aanvallen uit, wat de Duitse posities ernstig bedreigde. Door zijn agressieve tegenaanvallen wist Model niet alleen de frontlijn te stabiliseren, maar ook aanzienlijke verliezen toe te brengen aan de Sovjetlegers.
Model ontwikkelde een vernieuwende verdedigingsstrategie, waarbij hij zijn artillerie centraal aanstuurde en tactische reserves gebruikte om snel in te spelen op vijandelijke doorbraken. Hij negeerde vaak de bevelen van Hitler om geen achterliggende verdedigingslinies te bouwen, waardoor hij flexibel kon reageren op Sovjetaanvallen. Zijn successen in Rzhev leverden hem promotie op tot Generaloberst in 1942 en versterkten zijn reputatie als verdedigingsspecialist.
Slag bij Koersk en de Terugtocht naar de Dnjepr
In juli 1943 leidde Model de noordelijke aanval tijdens de Slag bij Koersk, de grootste tankslag in de geschiedenis. Hij was echter sceptisch over de kans op succes vanwege de omvangrijke Sovjetverdedigingen. Zijn voorspellingen kwamen uit: de Duitse aanval liep vast in goed voorbereide Sovjetlinies. Toch wist hij de verliezen te beperken en zijn troepen terug te trekken naar verdedigingsposities.
Na de nederlaag bij Koersk werd hij belast met de verdediging van het Orel-salient, waar de Sovjets een tegenoffensief uitvoerden (Operatie Koetoezov). Hoewel de Duitse troepen onder zware druk stonden, organiseerde Model een gecontroleerde terugtocht naar de Dnjepr-rivier en minimaliseerde zo de schade aan zijn eenheden.
De Westelijke Fronten en Operatie Market Garden
In 1944 werd Model overgeplaatst naar het westfront, waar hij de leiding kreeg over Legergroep B tijdens de geallieerde opmars na D-Day. Hij werd geconfronteerd met de ernstige situatie in Normandië en de daaropvolgende terugtrekking van de Duitse legers naar Nederland. Ondanks de chaotische omstandigheden wist hij een groot deel van zijn troepen te redden.
Tijdens Operatie Market Garden, in september 1944, speelde Model een beslissende rol bij het stoppen van de geallieerde opmars. Hij maakte gebruik van het onderbezet SS-Pantserkorps om de Britse luchtlandingen bij Arnhem te vernietigen. Zijn effectieve tegenmaatregelen voorkwamen dat de geallieerden de Rijn overstaken, wat hen dwong hun plannen uit te stellen tot het volgende jaar.
De Ardennenoffensief en de Laatste Fase van de Oorlog
In december 1944 leidde Model het Duitse Ardennenoffensief (de Slag om de Ardennen), Hitlers laatste grote offensief aan het westfront. Hoewel hij sceptisch stond tegenover de kans op succes, voerde hij het plan met energie uit. Het offensief kende aanvankelijk succes, maar stokte al snel door logistieke problemen en stevige geallieerde tegenstand. Na de mislukking kreeg Model de schuld voor de nederlaag, en zijn relatie met Hitler verslechterde.
De Laatste Strijd en Zelfmoord in de Ruhr
Begin 1945 trok Model zich met Legergroep B terug naar de Ruhr. Daar werd hij omsingeld door de Amerikaanse troepen in de Ruhr-pocket. In plaats van een zinloze strijd voort te zetten, ontbond hij zijn leger en liet zijn soldaten zich overgeven of proberen te ontsnappen. Kort daarna, op 21 april 1945, pleegde Model zelfmoord in een bos nabij Ratingen, om gevangenneming en een waarschijnlijk proces als oorlogsmisdadiger te voorkomen.
Beoordeling en Erfenis
Model wordt algemeen beschouwd als een van de beste verdedigingscommandanten van de Wehrmacht. Zijn vermogen om tactische reserves snel in te zetten en verdedigingslinies aan te passen maakte hem effectief in het vertragen van vijandelijke aanvallen, zelfs tegen overweldigende tegenstanders. Hij had echter ook een controverse rondom zijn nalatenschap, vanwege zijn betrokkenheid bij de vernietiging van civiele infrastructuur en zijn goedkeuring van anti-partisanaanvallen.
Hoewel zijn verdiensten als militair strateeg worden erkend, blijft zijn morele verantwoordelijkheid een belangrijk discussiepunt. Zijn band met het nazi-regime, ondanks tekenen van onenigheid met sommige van Hitlers bevelen, heeft ertoe geleid dat hij zowel als briljant strateeg als meedogenloze uitvoerder van oorlogsbeleid wordt herinnerd.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
- Newton, Steven H. (2006). Hitler’s Commander: Field Marshal Walther Model. Cambridge, Massachusetts: Da Capo. ISBN 978-0-306-81399-3.
- Ziemke, Earl F. (1986). Stalingrad to Berlin: The German Defeat in the East. New York: Dorset Press. ISBN 978-0-88029-059-3.
- Glantz, David M.; House, J. M. (1999). The Battle of Kursk. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0978-9.
- Bronnen Mei1940
