Hr. Ms. Witte de With, een torpedobootjager van de Admiralen-klasse, speelde een rol in de marinegeschiedenis van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vernoemd naar de beroemde 17e-eeuwse Nederlandse admiraal Witte Corneliszoon de With, werd dit schip ingezet voor verschillende missies, variërend van patrouilles en escortes tot gevechtsoperaties in de wateren rond Nederlands-Indië.
Inhouds opgave
Ontwerp en technische specificaties
Hr. Ms. Witte de With maakte deel uit van de Admiralen-klasse, een serie torpedobootjagers die in de jaren 1920 en 1930 voor de Koninklijke Marine werden gebouwd. Deze klasse van schepen werd ontwikkeld om de slagkracht en flexibiliteit van de Nederlandse vloot te vergroten.
Algemeen ontwerp
Het schip had een waterverplaatsing van 1.316 lange ton bij standaard belading en kon oplopen tot 1.640 lange ton bij volle belading. Met een lengte van 98 meter, een breedte van 9,53 meter, en een diepgang van 2,97 meter bood Hr. Ms. Witte de With een goede balans tussen snelheid en wendbaarheid. De aandrijving werd verzorgd door drie Yarrow-type ketels die samen 31.000 pk (23 MW) konden genereren, gekoppeld aan twee Parsons-gestuurde turbines en twee schroefassen. Hierdoor kon het schip een maximale snelheid bereiken van 36 knopen (ongeveer 67 km/u).
Bewapening en sensoren
Hr. Ms. Witte de With was bewapend met vier 120 mm kanonnen in enkele opstellingen, een 75 mm luchtafweergeschut, vier 40 mm Bofors luchtafweerkanonnen en vier 12,7 mm machinegeweren. Daarnaast beschikte het schip over zes 533 mm torpedobuizen in twee drievoudige opstellingen. Deze bewapening stelde het schip in staat om zowel offensieve als defensieve taken uit te voeren.
Wat betreft sensoren was Hr. Ms. Witte de With uitgerust met hydrofoons, ook wel ruispeilers genoemd. Deze apparaten konden onderwatergeluiden detecteren, zoals die van vijandelijke onderzeeboten. Hoewel hydrofoons minder geavanceerd waren dan de later ontwikkelde sonar-technologie, boden ze de bemanning toch een middel om onderwaterdreigingen te lokaliseren.
Bouw en vroege dienstperiode
Hr. Ms. Witte de With werd op 28 mei 1927 neergelegd op de scheepswerf van Feijenoord in Rotterdam. De bouw van het schip was een onderdeel van het bredere programma om de Nederlandse marinevloot te moderniseren en te versterken in een tijdperk van toenemende internationale spanningen. Het schip werd te water gelaten op 11 september 1928 en kwam op 20 februari 1930 officieel in dienst bij de Koninklijke Marine.
Operaties in de jaren 1930
In de jaren 1930 werd Hr. Ms. Witte de With voornamelijk ingezet voor patrouilles en trainingsmissies. Deze missies waren gericht op het handhaven van de Nederlandse belangen in zowel Europese als koloniale wateren. Op 16 november 1935 voerde Witte de With samen met haar zusterschip Hr. Ms. Van Galen en de kruiser Hr. Ms. Sumatra een vlootbezoek uit aan Saigon, een destijds strategisch belangrijke locatie in Frans Indochina (het huidige Vietnam). Dergelijke bezoeken waren bedoeld om de Nederlandse maritieme aanwezigheid in Azië te demonstreren en de banden met koloniale en internationale partners te versterken.
In augustus 1936 nam Hr. Ms. Witte de With deel aan de vlootdagen in Soerabaja, Nederlands-Indië, samen met haar zusterschip Van Galen en de kruisers Hr. Ms. Java en Hr. Ms. Sumatra. Deze evenementen waren bedoeld om de operationele gereedheid van de vloot te tonen en de bemanningen van verschillende schepen in gezamenlijke operaties te trainen. Later dat jaar, in november 1936, voerde Witte de With een vlootbezoek uit aan Singapore samen met de Java-klasse kruisers en de torpedobootjagers Hr. Ms. Evertsen en Hr. Ms. Piet Hein, na oefeningen in de Zuid-Chinese Zee. Deze oefeningen en vlootbezoeken speelden een cruciale rol in het handhaven van de paraatheid van de Nederlandse vloot en het tonen van een militaire aanwezigheid in de regio.
Deelname aan de Tweede Wereldoorlog
Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939 veranderde de operationele focus van Hr. Ms. Witte de With drastisch. Het schip werd ingezet om de veiligheid van Nederlandse handelsroutes te waarborgen en de toenemende dreiging van vijandelijke onderzeeërs en oppervlakteschepen tegen te gaan. Na de inval van Japan in Zuidoost-Azië in december 1941 werden de activiteiten van Hr. Ms. Witte de With geconcentreerd in de wateren rond Nederlands-Indië. Deze regio was van strategisch belang voor Japan vanwege de rijke olie- en grondstofvoorraden, die cruciaal waren voor hun militaire inspanningen.
De Slag in de Javazee
Tijdens de Slag in de Javazee op 27 februari 1942 werd de zware kruiser HMS Exeter beschadigd. Na deze slag kreeg Hr. Ms. Witte de With samen met de torpedobootjager HMS Encounter de opdracht om HMS Exeter te begeleiden terug naar de marinebasis in Soerabaja. Dit gebeurde omdat HMS Exeter zwaar beschadigd was geraakt tijdens de gevechten.
Dus, Hr. Ms. Witte de With en HMS Encounter begeleidden samen HMS Exeter terug naar de basis. Tijdens een latere poging om Soerabaja te verlaten, werden HMS Exeter en HMS Encounter echter onderschept en tot zinken gebracht door de Japanse marine op 1 maart 1942. Hr. Ms. Witte de With werd op dezelfde dag zwaar beschadigd door een luchtaanval en werd uiteindelijk op 2 maart 1942 door haar bemanning tot zinken gebracht om te voorkomen dat het schip in Japanse handen zou vallen.
Beschadiging en ondergang
Na de Slag in de Javazee werd Hr. Ms. Witte de With ingezet voor de verdediging van Soerabaja, een belangrijke marinebasis in Nederlands-Indië. De situatie in de regio verslechterde snel naarmate de Japanse troepen oprukten en de geallieerde krachten steeds verder werden teruggedrongen. Op 1 maart 1942 werd Hr. Ms. Witte de With aangevallen door Japanse vliegtuigen tijdens een poging om de haven van Soerabaja te verdedigen. Het schip liep ernstige schade op door meerdere bomtreffers, wat leidde tot grote structurele schade en verlies van bemanningsleden.
De volgende dag, op 2 maart 1942, was de schade aan Hr. Ms. Witte de With zodanig dat het schip niet langer in staat was om verder te vechten of terug te keren naar veilige wateren. De beslissing werd genomen om het schip tot zinken te brengen om te voorkomen dat het in vijandelijke handen zou vallen. Hr. Ms. Witte de With werd door haar eigen bemanning tot zinken gebracht in de wateren bij Soerabaja. Dit markeerde het einde van haar inzet in de Koninklijke Marine tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Nasleep
Na het tot zinken brengen van Hr. Ms. Witte de With werden de overlevende bemanningsleden gevangengenomen door Japanse troepen. Tijdens hun gevangenschap werden velen van hen gedwongen tot arbeid in Japanse krijgsgevangenenkampen, waar ze te maken kregen met moeilijke omstandigheden en zware arbeid.
Conclusie
Hr. Ms. Witte de With was een torpedobootjager van de Admiralen-klasse die diende in de Nederlandse marine tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het schip was betrokken bij de verdediging van Nederlands-Indië en werd uiteindelijk tot zinken gebracht tijdens de Slag in de Javazee om te voorkomen dat het in vijandelijke handen zou vallen. Na het zinken werden de overlevende bemanningsleden gevangen genomen door Japanse troepen. Hun ervaringen tijdens en na de oorlog zijn gedocumenteerd in verschillende historische verslagen.
Bronnen en meer informatie
- Ginkel, E. van (2002). De Nederlandse Marine in de Tweede Wereldoorlog. Uitgeverij Hollandia.
- Koninklijke Marine Archieven (1940-1945). Verslagen en rapporten van marine-operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog.
- Lulofs, S. (1995). Schepen van de Koninklijke Marine 1939-1945. De Alk.
- Fischer, L. (1988). Maritieme Geschiedenis van Nederland. Van Wijnen.
- Maritiem Museum Rotterdam. Tentoonstellingen en archieven over Nederlandse oorlogsschepen.
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: Fotoafdrukken Koninklijke Marine, CC0, via Wikimedia Commons
_(2158_005673).jpg){kind=link}