Wilhelm List (14 mei 1880 – 17 augustus 1971) was een Duitse Generalfeldmarschall (veldmaarschalk) en bevelhebber van Duitse troepen tijdens meerdere militaire campagnes in de Tweede Wereldoorlog. Hij speelde een belangrijke rol in de invasies van Polen, Frankrijk, Joegoslavië en Griekenland. Na de oorlog werd List veroordeeld voor oorlogsmisdaden.
Inhouds opgave
Vroege jaren
Wilhelm List werd geboren op 14 mei 1880 in Oberkirchberg, Württemberg. Hij was de zoon van een arts en koos al vroeg voor een militaire carrière. In 1898 trad hij toe tot het Beierse leger en in 1913 werd hij aangesteld bij de Beierse generale staf. Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) diende List als stafofficier en later als commandant van een infanterieregiment, waar hij onder andere korporaal Adolf Hitler onder zijn bevel had.
Na de oorlog bleef List actief in het leger en sloot hij zich aan bij de Reichswehr, de beperkte strijdkrachten die Duitsland volgens het Verdrag van Versailles mocht hebben. In 1922 kreeg hij het bevel over een Alpenbataljon, en in 1926 werd hij overgeplaatst naar het Ministerie van Defensie als directeur militaire opleiding. In 1932 werd hij bevorderd tot Generalleutnant en na de Anschluss van Oostenrijk in 1938 kreeg hij de opdracht om het Oostenrijkse leger in de Wehrmacht te integreren.
Militaire campagnes tijdens de Tweede Wereldoorlog
De invasie van Polen (1939)
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939 kreeg List het bevel over het Duitse 14e leger. Zijn opdracht was om met zijn troepen vanuit het zuiden Polen binnen te vallen als onderdeel van een grote omsingelingsactie gericht op het vernietigen van de Poolse strijdkrachten. Hoewel hij enkele tactische successen behaalde, slaagde List er niet volledig in om de omsingelingsdoelen te bereiken. De Poolse campagne werd echter versneld door de inval van de Sovjet-Unie in Oost-Polen.
De veldtocht in Frankrijk (1940)
Na de campagne in Polen kreeg List in mei 1940 het bevel over het 12e leger tijdens de Duitse aanval op Frankrijk. Dit leger maakte deel uit van Heeresgruppe A, onder leiding van Gerd von Rundstedt. Heeresgruppe A was verantwoordelijk voor het doorbreken van de Franse verdedigingslinies in de Ardennen, wat cruciaal bleek voor het succes van de Duitse opmars. De snelle Duitse overwinningen leidden tot de ineenstorting van de Franse en Britse verdedigingslinies.
Na deze succesvolle campagne werd List op 19 juli 1940 bevorderd tot veldmaarschalk tijdens een ceremonie waarbij twaalf andere generaals dezelfde rang ontvingen. In de daaropvolgende maanden bereidde hij zich voor op nieuwe operaties op de Balkan.
De invasies van Joegoslavië en Griekenland (1941)
In april 1941 leidde List het Duitse 12e leger bij de gelijktijdige invasies van Joegoslavië en Griekenland. De Duitse troepen, bestaande uit vier pantserdivisies en elf gemotoriseerde infanteriedivisies, overrompelden de verdediging van beide landen. Joegoslavië capituleerde op 17 april 1941 en Athene werd op 27 april ingenomen. De campagne eindigde met de evacuatie van Britse en Griekse troepen naar Kreta.
Tijdens de bezetting van de Balkan raakte List betrokken bij wraakacties en represaillemaatregelen, waaronder het executeren van gijzelaars. Deze acties leidden na de oorlog tot beschuldigingen van oorlogsmisdaden.
Zomeroffensief van 1942 en ontslag
In juli 1942 werd List benoemd tot commandant van Heeresgruppe A tijdens het zomeroffensief van Duitsland in Zuid-Rusland, bekend als Fall Blau. Zijn opdracht was om Rostov in te nemen en vervolgens door te stoten naar de olievelden van Maikop en Grozny in de Kaukasus. Hoewel de eerste fasen van de operatie succesvol waren, liep het offensief in augustus 1942 vast door hevige Sovjetweerstand en bevoorradingsproblemen.
Hitler was ontevreden over het gebrek aan voortgang en stuurde Alfred Jodl om de situatie ter plaatse te beoordelen. Jodl rapporteerde dat List onvoldoende troepen had om door de Sovjetverdediging te breken. Dit leidde tot een conflict tussen List en Hitler. Op 9 september 1942 werd List uit zijn functie ontheven en vervangen door Paul Ludwig Ewald von Kleist. List zou de rest van de oorlog thuis doorbrengen zonder een nieuwe aanstelling te krijgen.
Het Hostages-proces en veroordeling
Na de oorlog werd List door de geallieerden gearresteerd en in 1947 berecht tijdens het zogeheten Hostages-proces. Hij en elf andere Duitse officieren werden beschuldigd van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, met name vanwege hun betrokkenheid bij represaillemaatregelen tegen de burgerbevolking in Joegoslavië. List werd veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf, maar werd in 1952 vrijgelaten wegens slechte gezondheid. Hij overleed op 17 augustus 1971 op 91-jarige leeftijd.
Militaire onderscheidingen
Tijdens zijn loopbaan ontving List verschillende militaire onderscheidingen, waaronder:
- IJzeren Kruis (1914), 1e en 2e klasse
- Ridderkruis van de Orde van Hohenzollern met Zwaarden
- Ridderkruis van het IJzeren Kruis (1939)
- Militaire Orde van Verdienste (Beieren)
- Militaire Verdiensteorde van Württemberg.
Conclusie
Wilhelm List speelde een belangrijke rol in enkele van de meest strategische Duitse campagnes tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn carrière eindigde abrupt na zijn ontslag in 1942, maar zijn betrokkenheid bij wraakacties en represaillemaatregelen zou na de oorlog leiden tot zijn veroordeling. Zijn leven en daden blijven een belangrijk onderwerp van studie voor historici die de Duitse militaire strategie en de gevolgen van bezetting en oorlogsmisdaden onderzoeken.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Bundesarchiv, Bild 183-S36487 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
- Fellgiebel, Walther-Peer (2000). Die Träger des Ritterkreuzes des Eisernen Kreuzes 1939–1945. Friedberg: Podzun-Pallas. ISBN 978-3-7909-0284-6.
- Hayward, Joel S. A. (1998). Stopped at Stalingrad: The Luftwaffe and Hitler’s Defeat in the East, 1942–1943. Lawrence: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1146-1.
- Bronnen Mei1940
