Operatie Kikusui (菊水作戦, Kikusui sakusen), wat “Chrysanthemum Water” betekent, was een reeks zelfmoord aanvallen met vliegtuigen uitgevoerd door de Keizerlijke Japanse strijdkrachten tijdens de Slag om Okinawa. Deze aanvallen waren gericht tegen de geallieerde vloten in de wateren rond Okinawa, als onderdeel van Operatie Ten-Go. De benaming van de operatie is afgeleid van het hata-jirushi, de traditionele Japanse veldvlag, van de samurai Kusunoki Masashige, bekend om zijn moed en trouw.
Inhouds opgave
Achtergrond van operatie Kikusui
Na de Slag in de Filipijnenzee was de Keizerlijke Japanse Marine bijna vernietigd en niet meer in staat om de Amerikaans geleide geallieerde vloot tegen te houden. De aanvang van luchtaanvallen op Kyushu door Task Force 58 in maart 1945 bevestigde voor de Japanse militaire leiding dat de geallieerden heersten over de zeeën rond Japan. De gebruikelijke tactieken waren ineffectief geworden tegenover de overweldigende geallieerde vuurkracht. Om de geallieerden tegen te gaan, begonnen extremistische opvattingen over het gebruik van wapens op te komen binnen het Japanse leger.
Tijdens de Slag om Leytegolf hadden Japanse kamikaze-vliegtuigen succesvol het escorte vliegdekschip USS St. Lo tot zinken gebracht, en tijdens de invasie van Lingayengolf zonk een kamikaze het escorte vliegdekschip USS Ommaney Bay. Bovendien veroorzaakten kamikaze-vliegtuigen aanzienlijke schade aan twee Amerikaanse marine vliegdekschepen tijdens luchtgevechten boven Kyushu. Deze incidenten overtuigden het Keizerlijke Hoofdkwartier van de effectiviteit van kamikaze-aanvallen als oplossing om de verslechterende oorlogssituatie te keren; als gevolg daarvan werden grootschalige kamikaze-aanvallen gepland tegen de Amerikaanse marine.
Op 20 maart 1945 begon het Keizerlijke Hoofdkwartier met Operatie Ten-Go om Okinawa te verdedigen tegen de dreigende geallieerde invasie. Luchtgroepen die werden gemobiliseerd omvatten Carrier Division 5, de 1e Mobiele Landgebaseerde Luchtvloot (Kyushu, onder bevel van Vice-admiraal Matome Ugaki), de 5e Landgebaseerde Luchtvloot (Formosa) en het 6e Luchtleger van het Keizerlijke Japanse Leger, de 8e Vliegdivisie (Formosa, onder bevel van Luitenant-generaal Kenji Yamamoto).
Deze krachten bereidden zich voor op Operatie Kikusui, die door de Keizerlijke Japanse Marine als codenaam werd gebruikt, terwijl het Keizerlijke Japanse Leger het de “totale luchtaanval” noemde. Meer dan 3.000 diverse gevechtsvliegtuigen werden gestationeerd in Kyushu.
Op 1 april 1945 gaf het Keizerlijke Hoofdkwartier opdracht tot “de omzetting van alle leger- en marineoorlogsvliegtuigen naar speciale aanvalsvliegtuigen”. Vanaf die dag werden het merendeel van de Japanse oorlogsvliegtuigen gebruikt als kamikaze-vliegtuigen. Op dezelfde dag startten de geallieerden Operatie Iceberg.
Om de geallieerde opmars tegen te houden, werden opdrachten voor de “Operatie Kikusui I” van de Keizerlijke Japanse Marine en de “1e totale luchtaanval” van het Keizerlijke Japanse Leger uitgevaardigd op de ochtend van 6 april. Tegelijkertijd nam de Hibiscusvloot, bestaande uit nieuwe aanvalsvliegtuigen (Tenzans, Gingas, Hiryuus en Suiseis) van de Keizerlijke Japanse Marine, deel aan nachtaanvallen tegen de geallieerde vloot.
Operatie Kikusui I: De eerste golf
Operatie Kikusui I, ook bekend door het leger als de eerste totale luchtaanval, begon op 6 april 1945. In totaal namen 391 marinevliegtuigen en 133 legervliegtuigen deel, waarvan 215 marinevliegtuigen en 82 legervliegtuigen als kamikazes werden ingezet. De Amerikaanse marine marine schepen met luchtwaarschuwingsradar rond Okinawa waren het belangrijkste doelwit van deze aanval. Om 12:26 uur werd de destroyer Haynsworth als eerste oorlogsschip getroffen. De destroyers Bush en Colhoun werden door kamikazes tot zinken gebracht, terwijl de destroyers Newcomb en Leutze zware schade opliepen. Ook het slagschip Maryland en tien andere destroyers werden door kamikazes aangevallen. De Amerikaanse marine rapporteerde het verlies van drie destroyers, een amfibisch oorlogsschip en twee munitietransportschepen, terwijl meer dan tien andere schepen zwaar beschadigd raakten.
Tegelijkertijd vertrok de Surface Special Attack Force, bestaande uit het slagschip Yamato, de lichte kruiser Yahagi en acht destroyers, vanuit Japan naar Okinawa om de grondverdediging te ondersteunen, maar werden vernietigd door meer dan 300 vliegtuigen van admiraal Mitscher’s Task Force 58 bij Bou-no-Misaki, tussen Kyushu en de Ryukyu-eilanden. Dit conflict staat in Japan bekend als de Zeeslag bij Bou-no-Misaki. De Keizerlijke Japanse Marine leed zware verliezen: het slagschip Yamato, de lichte kruiser Yahagi en vier destroyers gingen verloren. De Japanse luchtaanvallen gingen door tussen 8 en 11 april; op 11 april werden het vliegdekschip Enterprise en het slagschip Missouri beschadigd door kamikaze-aanvallen, en het vliegdekschip Essex liep schade op onder de waterlijn.
Operatie Kikusui II: Toename van de intensiteit
Operatie Kikusui II startte op 12 april en bestond uit 354 marinevliegtuigen en 124 legervliegtuigen, waarvan 103 marinevliegtuigen en 72 legervliegtuigen kamikazes waren. Belangrijke successen van deze operatie omvatten treffers op de slagschepen Tennessee en Idaho, en schade aan ten minste acht andere Amerikaanse marineoorlogsschepen. De Ohka, een door mensen bestuurde vliegende bom, maakte zijn debuut tijdens Operatie Kikusui II; deze bom werd door bommenwerpers gedragen en was moeilijk neer te schieten vanwege zijn kleine formaat, lichte gewicht en hoge snelheid. De destroyer Mannert L. Abele was het eerste en enige Amerikaanse marineschip dat door dit type bom tot zinken werd gebracht.
Operatie Kikusui III en IV: Voortdurende aanvallen
Operatie Kikusui III ging van start op 16 april, met deelname van 415 marinevliegtuigen en 92 legervliegtuigen, waarvan 176 marinevliegtuigen en 52 legervliegtuigen als kamikazes functioneerden. Belangrijke resultaten van de operatie waren het tot zinken brengen van de destroyer Pringle, evenals schade aan het vliegdekschip Intrepid en de destroyer Laffey, die zes kamikaze- en vier bomaanvallen van 22 aanvallers te verduren kreeg, en de bijnaam “Het Schip Dat Niet Wou Sterven” verdiende.
Operatie Kikusui IV vond plaats van 21 tot 29 april, met de inzet van 845 marinevliegtuigen (waarvan 126 kamikazes) en 11 legervliegtuigen. Slechts drie destroyers raakten beschadigd tijdens deze operatie.
Operatie Kikusui V tot VII: Escalatie en vermindering van impact
Operatie Kikusui V: Gerichte aanvallen op geallieerde carriers
Op 3 mei begon Operatie Kikusui V, uitgevoerd door 449 vliegtuigen van de Okinawa Luchtvloot, waaronder 160 kamikazes. Tijdens deze operatie werden twee destroyers tot zinken gebracht en een escort vliegdekschip beschadigd. Bovendien liep het Britse vliegdekschip Formidable ernstige schade op door kamikaze-aanvallen, wat de kwetsbaarheid van zelfs de meest robuuste schepen onderstreepte.
Operatie Kikusui VI: Aanval op USS Bunker Hill
De zesde iteratie van Operatie Kikusui startte op 11 mei, met 345 vliegtuigen (waaronder 86 kamikazes). De aanvallen tussen 12 en 15 mei omvatten 237 vliegtuigen (waarvan 47 kamikazes). Een opvallend resultaat was de zware beschadiging van het vlaggenschip van admiraal Mitscher, het vliegdekschip Bunker Hill, dat door twee kamikaze-vliegtuigen werd getroffen. Ondanks grote explosies zonk het schip niet, dankzij verbeterde schadebeheersingsvaardigheden van de Amerikaanse marine. De schade was echter zo ernstig dat de Bunker Hill niet meer kon deelnemen aan de strijd. Mitscher werd geëvacueerd naar het vliegdekschip Enterprise. Aan boord van de Bunker Hill vielen 352 doden, 41 vermisten en 264 gewonden.
Operatie Kikusui VII: Afname in impact
Operatie Kikusui VII, uitgevoerd tussen 23 en 25 mei, bestond uit 387 marinevliegtuigen en 174 legervliegtuigen (waarvan 107 marinevliegtuigen en 61 legervliegtuigen kamikazes waren). Deze operatie resulteerde in relatief bescheiden successen, met slechts één transportvaartuig tot zinken gebracht en één escort vliegdekschip beschadigd.
Deze serie aanvallen illustreert een afname in de effectiviteit van kamikaze-tactieken naarmate de geallieerde troepen hun verdedigingsstrategieën versterkten en de Japanse capaciteiten afnamen door de aanhoudende geallieerde tegenoffensieven.
Slotfase en nasleep van operatie Kikusui
Operatie Kikusui VIII
Operatie Kikusui VIII vond plaats tussen 28 en 29 mei, waarbij 217 marinevliegtuigen en 71 legervliegtuigen ingezet werden, inclusief 51 marine- en 57 legerkamikazes. Ondanks de inspanningen waren de resultaten beperkt tot het zinken van slechts één destroyer, de USS Drexler, en enkele beschadigde schepen. Dit markeerde een duidelijke afname in de slagkracht van de Japanse luchtaanvallen.
Operatie Kikusui IX en X
Operatie Kikusui IX en X, uitgevoerd in juni 1945, waren de laatste pogingen van de Keizerlijke Japanse Marine om een significante impact te maken. Operatie Kikusui IX leidde tot schade aan de slagschepen USS Mississippi en de zware kruiser USS Louisville. Operatie Kikusui X, tussen 16 en 22 juni, werd gekenmerkt door minimale successen met slechts één destroyer en een escort vliegdekschip beschadigd. Deze operaties benadrukten de wanhopige positie van Japan in de laatste fase van de oorlog.
Conclusie
In totaal zette de Keizerlijke Japanse Marine 940 vliegtuigen en het Keizerlijke Japanse Leger 887 vliegtuigen in tijdens Operatie Kikusui. Hoewel 133 vliegtuigen doel troffen en 122 bijna-missers hadden, omvatten de slachtoffers 2.045 marinevliegeniers en 1.022 legerpiloten die het leven lieten. Aan geallieerde zijde werden 36 schepen gezonken en 218 beschadigd, inclusief 8 vliegdekschepen en diverse andere belangrijke oorlogsschepen.
Ondanks de zware schade slaagden de geallieerde troepen erin geen enkel groot oorlogsschip te verliezen, grotendeels dankzij superieure schadebeheersing en de gefocuste verdediging van belangrijke eenheden. Deze weerstand tegen de kamikaze-aanvallen droeg bij aan het behoud van de geallieerde overmacht op zee.
Slotoverwegingen en erkenning
Viceadmiraal Matome Ugaki, belast met de leiding over Operatie Kikusui, onderging zelf een kamikaze-aanval na het horen van de Japanse overgave. Zijn actie symboliseert de ultieme toewijding en de tragische afloop van de kamikaze-strategie die Japan tot het einde toe volhield.
Bronnen en meer informatie
Voor een diepgaande studie van Operatie Kikusui en de context van kamikaze-operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog, zijn hier enkele aanbevolen boeken die inzichtelijk en informatief zijn:
- “Kamikaze Attacks of World War II: A Complete History of Japanese Suicide Strikes on American Ships, by Aircraft and Other Means” door Robin L. Rielly – Dit boek biedt een gedetailleerde geschiedenis en analyse van kamikaze-aanvallen, inclusief de operationele strategieën en persoonlijke verhalen van de betrokkenen.
- “Divine Wind: Japan’s Kamikaze Force in World War II” door Rikihei Inoguchi en Tadashi Nakajima – Geschreven door voormalige leden van de Japanse marine, dit boek geeft een uniek intern perspectief op de ontwikkeling en implementatie van kamikaze-tactieken.
- “The Sacred Warriors: Japan’s Suicide Legions” door Denis Warner en Peggy Warner – Dit werk biedt een uitgebreide blik op de culturele en militaire aspecten van kamikaze-operaties.
- “Blossoms in the Wind: Human Legacies of the Kamikaze” door M.G. Sheftall – Dit boek onderzoekt de menselijke aspecten en de nalatenschap van kamikaze-piloten door interviews en persoonlijke documenten.
- “Kamikaze: Japanese Special Attack Weapons 1944–45” door Steven J. Zaloga – Dit boek focust op de technische en militaire ontwikkeling van kamikaze-wapens en tactieken tijdens de laatste jaren van de oorlog.
- “Kamikaze Diaries: Reflections of Japanese Student Soldiers” door Emiko Ohnuki-Tierney – Dit boek biedt inzicht in de persoonlijke dagboeken van Japanse student-soldaten die betrokken waren bij kamikaze-missies, wat licht werpt op hun gedachten en motivaties.
- “Kamikaze, Cherry Blossoms, and Nationalisms: The Militarization of Aesthetics in Japanese History” door Emiko Ohnuki-Tierney – Een diepgaande studie van hoe culturele symbolen, zoals de kersenbloesem, werden gebruikt om nationalistische en militaire doeleinden in Japan te bevorderen.
- “Kamikaze: A Japanese Pilot’s Own Spectacular Story of the Famous Suicide Squadrons” door Yasuo Kuwahara en Gordon T. Allred – Een autobiografisch verslag van een voormalige kamikaze-piloot, die zijn ervaringen en de emotionele impact van zijn missie deelt.
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: U.S. Navy; The original uploader was Quercusrobur at English Wikipedia.., Public domain, via Wikimedia Commons
