William J. Donovan: vader van de Amerikaanse inlichtingendienst

William Joseph “Wild Bill” Donovan (1 januari 1883 – 8 februari 1959) was een invloedrijke Amerikaanse soldaat, advocaat, inlichtingenofficier en diplomaat. Hij staat vooral bekend als hoofd van het Office of Strategic Services (OSS) tijdens de Tweede Wereldoorlog, de voorloper van de Central Intelligence Agency (CIA). Zijn bijdragen aan de oprichting van de moderne Amerikaanse inlichtingendienst hebben hem de titel “Vader van de Amerikaanse inlichtingendienst” opgeleverd. Zijn nalatenschap wordt geëerd met een standbeeld in de lobby van het CIA-hoofdkwartier in Langley, Virginia.

Vroege leven en opleiding

William J. Donovan werd geboren in Buffalo, New York, als zoon van Timothy P. Donovan en Anna Letitia Lennon, beiden afstammelingen van Ierse immigranten. Zijn familie had een katholieke achtergrond met wortels in Ulster en County Cork. Zijn vader was werkzaam als superintendent van een spoorwegemplacement en had een bescheiden politieke carrière. Donovan groeide op in een omgeving waarin discipline en toewijding hoog in het vaandel stonden.

Donovan volgde zijn opleiding aan het St. Joseph’s Collegiate Institute en later aan Niagara University. Hij toonde al vroeg interesse in retorica en won meerdere oratorische prijzen. Hoewel hij even overwoog priester te worden, koos hij uiteindelijk voor een carrière in de rechten en ging studeren aan Columbia University. Hier werd hij lid van de Phi Kappa Psi-broederschap en excelleerde in zowel studie als sport.

Begin van zijn juridische en militaire loopbaan

Na het behalen van zijn rechtendiploma aan Columbia Law School in 1907, werkte Donovan bij het advocatenkantoor Love & Keating in Buffalo en opende later zijn eigen praktijk. Zijn interesse in militaire zaken leidde tot zijn betrokkenheid bij de New York National Guard, waar hij zich opwerkte tot officier.

In 1916 nam Donovan deel aan de Amerikaanse campagne tegen Pancho Villa aan de grens met Mexico. Dit versterkte zijn ervaring in militaire strategie en leidde tot verdere betrokkenheid bij het Amerikaanse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Eerste Wereldoorlog en militaire onderscheidingen

Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende Donovan als majoor van het 165e Infanterieregiment van de beroemde “Rainbow Division”. Zijn moed en leiderschap tijdens veldslagen in Frankrijk, zoals bij de rivier de Ourcq en de Meuse-Argonne-offensief, leverden hem de Distinguished Service Cross en de Medal of Honor op. Zijn bijnaam “Wild Bill” kreeg hij van de soldaten die onder zijn bevel dienden vanwege zijn onvermoeibare inzet en moed op het slagveld.

Tussen de oorlogen: advocatuur en politieke ambities

Na de oorlog keerde Donovan terug naar Buffalo, waar hij zijn juridische praktijk voortzette. Hij werd in 1922 benoemd tot Amerikaans procureur voor het westelijke district van New York. Donovan bouwde een reputatie op als harde misdaadbestrijder en handhaafde met strikte naleving de Drooglegging, wat soms controversiële reacties opriep in zijn sociale kring.

Donovan’s publieke dienstbetoon zette zich voort toen hij in 1924 assistent-procureur-generaal werd onder Harlan Stone. Hij werkte aan antitrustzaken en stond bekend om zijn effectieve rechtszaken voor het Hooggerechtshof. Ondanks politieke druk en bedreigingen zette hij zijn werk onvermoeibaar voort.

Tweede Wereldoorlog en oprichting van de OSS

Met de opkomst van het nazisme en de dreiging van een nieuwe wereldoorlog, bleef Donovan actief betrokken bij internationale kwesties. Hij reisde door Europa en Azië om inlichtingen te verzamelen en ontmoette leiders als Benito Mussolini en Winston Churchill. Dit leidde tot zijn benoeming tot coördinator van inlichtingen door president Franklin D. Roosevelt in 1941, waarmee hij de basis legde voor de OSS.

De OSS speelde een cruciale rol in de Amerikaanse inlichtingen- en sabotageoperaties tijdens de oorlog. Donovan rekruteerde een diverse groep agenten, waaronder intellectuelen, kunstenaars en vrouwen, en introduceerde innovatieve spionagemethoden. De OSS bereikte opmerkelijke successen in Europa, China en de Balkan en legde een fundament voor toekomstige inlichtingendiensten.

Na de oorlog en de oprichting van de CIA

Na de oorlog lobbyde Donovan voor de oprichting van een permanente inlichtingendienst. Hoewel de OSS in 1945 werd opgeheven, leidde zijn visie uiteindelijk tot de oprichting van de CIA in 1947. Donovan’s ideeën en netwerken vormden de ruggengraat van deze nieuwe organisatie, hoewel hij zelf nooit aan het hoofd stond.

Laatste jaren en nalatenschap

In zijn laatste jaren bleef Donovan actief in diplomatieke en juridische kringen en diende hij als ambassadeur in Thailand. Hij zette zich ook in voor Europese eenheid en vluchtelingenhulp. Donovan overleed in 1959 aan de gevolgen van vasculaire dementie en werd begraven op Arlington National Cemetery.

De CIA beschouwt Donovan als de oprichter van de moderne Amerikaanse inlichtingendienst. Zijn bijdragen worden herinnerd als baanbrekend, en hij blijft een symbool van toewijding en patriottisme in de geschiedenis van de Amerikaanse inlichtingendiensten.

Conclusie

William J. Donovan’s leven en werk als advocaat, militair leider en inlichtingenpionier hebben een blijvende impact gehad op de Amerikaanse en wereldwijde veiligheidsinfrastructuur. Zijn werk bij de OSS legde de basis voor de oprichting van de CIA, en zijn naam leeft voort als de “Vader van de Amerikaanse inlichtingendienst”.

Bronnen en meer informatie

1. Afbeelding: Not provided, Public domain, via Wikimedia Commons
2. Douglas Waller, Wild Bill Donovan: The Spymaster Who Created the OSS and Modern American Espionage.
3. Evan Thomas, The Very Best Men: Four Who Dared: The Early Years of the CIA.
4. Bronnen Mei1940