HMS York was het leidende schip van de York-klasse, een serie van twee zware kruisers gebouwd voor de Royal Navy aan het einde van de jaren 1920. Haar vroege carrière speelde zich voornamelijk af op het Noord-Amerika en West-Indië station. Gedurende de Tweede Wereldoorlog nam ze deel aan verschillende belangrijke operaties, van het begeleiden van konvooien tot deelname aan militaire campagnes. Uiteindelijk werd HMS York in 1941 uitgeschakeld door een aanval met Italiaanse explosieve motorboten in de Baai van Suda, Kreta.
Inhouds opgave
Ontwerp en specificaties van HMS York
HMS York werd ontworpen als een goedkopere en kleinere versie van de voorgaande County-klasse kruisers, maar met verbeterde bepantsering. In tegenstelling tot haar zusterschip HMS Exeter, had York een opvallende brug en achterover hellende masten en schoorstenen. Deze kenmerken gaven haar een uniek profiel binnen de Royal Navy.
Algemene kenmerken
- Waterverplaatsing: 8.250 long tons (standaard), 10.620 long tons (volgeladen)
- Lengte: 175,3 meter
- Breedte: 17,4 meter
- Diepgang: 6,2 meter
- Aandrijving: vier Parsons-stoomturbines, aangedreven door acht Admiralty-driecilinderwaterketels, met een totaal vermogen van 80.000 shp (60.000 kW)
- Snelheid: maximaal 32,25 knopen (59,73 km/u)
- Actieradius: 10.000 zeemijl bij 14 knopen
- Bemanning: 628 officieren en manschappen
Bewapening en bepantsering
HMS York was uitgerust met een indrukwekkend arsenaal dat haar geschikt maakte voor zowel offensieve als defensieve acties:
- Hoofdgeschut: drie dubbele 8-inch (203 mm) kanonnen
- Secundair geschut: vier enkelvoudige 4-inch (102 mm) luchtafweerkanonnen
- Licht luchtafweergeschut: twee enkele 2-ponders (40 mm)
- Torpedobuizen: twee drievoudige 21-inch (533 mm) bovenwater torpedobuizen
- Pantser: variërend van 1 inch (25 mm) tot 4,375 inch (111,1 mm) op kritieke locaties zoals de magazijnen
De bepantsering van HMS York bestond uit een 3-inch dikke laag rond de machinekamers en een dikkere bescherming van 4,375 inch rond de munitiedepots. Dit ontwerp maakte haar beter bestand tegen directe aanvallen vergeleken met de eerdere County-klasse.
Sensoren
Sommige schepen van de Royal Navy, zoals haar zusterschip HMS Exeter kregen na het uitbreken van de oorlog upgrades, waaronder radarsystemen, maar er zijn geen aanwijzingen dat HMS York specifiek met radar was uitgerust voordat ze in 1941 onherstelbaar beschadigd raakte.
Bouw en vroege jaren
HMS York werd neergelegd op 18 mei 1927 bij de Palmers Shipbuilding and Iron Company in Jarrow. Haar tewaterlating vond plaats op 17 juli 1928 en de voltooiing volgde op 1 mei 1930. Bij ingebruikname werd ze het vlaggenschip van Vice-admiraal Sir Reginald Drax en later van Vice-admiraal Matthew R. Best, beide van het 2e kruisereskader van de Home Fleet.
In de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog diende York voornamelijk in het Caribisch gebied en langs de kusten van Noord-Amerika. Ze diende als vlaggenschip van het 8e kruisereskader, gestationeerd in de Royal Naval Dockyard op Bermuda. In 1935 en 1936 werd ze tijdelijk ingezet bij de Middellandse Zeevloot tijdens de Tweede Italiaans-Ethiopische Oorlog.
Dienst tijdens de Tweede Wereldoorlog
Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939 kreeg HMS York nieuwe opdrachten. Ze werd ingezet voor konvooibegeleiding en de bescherming van geallieerde scheepvaartroutes. In oktober 1939 maakte ze deel uit van Force F in Halifax, Nova Scotia, om vijandelijke koopvaardijrovers op te sporen.
Operaties in de Noorse campagne
In april 1940 werd York betrokken bij de Britse operatie om troepen naar Noorwegen te vervoeren onder het plan R 4, dat een preventieve invasie van Noorwegen behelsde. Op 10 april redde York de beschadigde torpedobootjager HMS Eclipse na een luchtaanval en sleepte haar naar Lerwick voor reparaties. Later dat jaar nam ze deel aan evacuatieoperaties van Britse en Franse troepen uit Namsos.
Overplaatsing naar de Middellandse Zee
In augustus 1940 werd HMS York toegewezen aan de Middellandse Zeevloot en voegde zich bij het 3e kruisereskader in Alexandrië. Haar opdrachten in dit gebied varieerden van het beschermen van konvooien tot het ondersteunen van grootschalige militaire operaties. Op 13 oktober 1940 vernietigde ze de Italiaanse torpedobootjager Artigliere tijdens de actie bij Kaap Passero, nadat deze was beschadigd door het Britse schip HMS Ajax.
Een van de meest opvallende operaties waarbij HMS York betrokken was, was Operatie MB8 in november 1940. Tijdens deze missie beschermde ze het vliegdekschip HMS Illustrious, dat Italiaanse schepen bij Taranto aanviel met luchtbombardementen. Deze aanval, bekend als de Slag bij Taranto, markeerde een belangrijk keerpunt in de strijd tegen de Italiaanse vloot.
Laatste missie en vernietiging
In maart 1941, tijdens Operatie Lustre, beschermde HMS York geallieerde konvooien van Egypte naar Griekenland. Ze werd echter uitgeschakeld op 26 maart 1941 tijdens een verrassingsaanval in de Baai van Suda, Kreta. Twee explosieve motorboten van de Italiaanse Decima Flottiglia MAS, een elite-eenheid van de Italiaanse marine, brachten zware schade toe aan de kruiser. De boten, uitgerust met 330 kg springstof, troffen York midscheeps, waardoor haar machinekamers en ketelruimen onder water kwamen te staan. Twee Britse bemanningsleden kwamen hierbij om het leven.
De schade was zo ernstig dat HMS York werd vastgezet op een zandbank om te voorkomen dat ze volledig zonk. Ondanks pogingen om haar te gebruiken als luchtafweerplatform met ondersteuning van de onderzeeër HMS Rover, werd ze in mei 1941 opnieuw getroffen tijdens luchtaanvallen van de Duitse Luftwaffe. Het schip werd onherstelbaar beschadigd en de belangrijkste wapensystemen werden opgeblazen om te voorkomen dat ze in vijandelijke handen vielen toen de geallieerden Kreta evacueerden.
Nasleep en sloop
Na de oorlog werd het wrak van HMS York in februari 1952 geborgen en naar Bari, Italië, gesleept, waar het werd gesloopt. Hiermee kwam een definitief einde aan de carrière van een van de markante zware kruisers van de Royal Navy.
Conclusie
HMS York was een schip met een indrukwekkende staat van dienst, van haar vroege dagen als vlaggenschip in de Atlantische Oceaan tot haar inzet in de cruciale strijd in de Middellandse Zee. Hoewel haar carrière abrupt eindigde door een verrassingsaanval, blijft ze een voorbeeld van de flexibiliteit en het doorzettingsvermogen van de Royal Navy in tijden van oorlog.
Bronnen en meer informatie
- Friedman, Norman. British Cruisers: Two World Wars and After. Seaforth Publishing, 2010.
- Afbeelding: Royal Navy official photographer, Public domain, via Wikimedia Commons
- Haarr, Geirr H. The Battle for Norway: April–June 1940. Naval Institute Press, 2010.
- Raven, Alan & Roberts, John. British Cruisers of World War Two. Naval Institute Press, 1980.
- Whitley, M.J. Cruisers of World War Two: An International Encyclopedia. Cassell, 1995.
- Mason, Geoffrey B., Lt. Cdr. “HMS YORK – YORK-class Heavy Cruiser including Convoy Escort Movements”. Naval-History.net, 2011.
- Bronnen Mei1940
