De Oprichting van de Vichy-regering op 10 juli 1940

Op 10 juli 1940, tijdens de donkere dagen van de Tweede Wereldoorlog, vond een cruciale gebeurtenis plaats die de Franse geschiedenis voorgoed zou veranderen. De oprichting van de Vichy-regering betekende niet alleen het einde van de Derde Franse Republiek, maar ook het begin van een nieuw, controversieel regime. Onder leiding van Maarschalk Philippe Pétain koos dit regime ervoor samen te werken met de Duitse bezetters. Deze beslissing liet diepe littekens achter in de Franse samenleving en politieke structuur.

Achtergrond: van held tot hoofd van de staat

De val van Frankrijk

In juni 1940 werd Frankrijk onverwacht snel verslagen door de Duitse Wehrmacht. Deze nederlaag was het resultaat van een combinatie van materiële tekorten en strategische fouten. De beroemde Maginotlinie, die bedoeld was om een Duitse aanval af te slaan, bleek ineffectief. Duitse troepen vielen Frankrijk binnen via de Ardennen, een route die als ondoordringbaar werd beschouwd door de Franse militaire leiding.

De Franse bevolking en militairen, verrast door de snelheid van de Duitse opmars, zagen hun land snel onder de voet gelopen worden. In deze moeilijke tijd werd Maarschalk Philippe Pétain door velen gezien als de redder van het vaderland. Zijn faam als held van de Slag bij Verdun in de Eerste Wereldoorlog leverde hem respect en bewondering op binnen zowel militaire kringen als de bredere Franse samenleving.

De aanloop naar de macht

Toen de situatie voor Frankrijk steeds somberder werd, zocht de regering naar manieren om de catastrofe te beheersen. Op 16 juni 1940 werd Pétain benoemd tot premier door President Albert Lebrun. Pétain accepteerde deze positie, gedreven door een plichtsgevoel om zijn land te dienen.

Op 22 juni 1940 tekende de Franse regering onder leiding van Pétain een wapenstilstand met Duitsland. Dit was een strategische beslissing in de hoop een volledige vernietiging van het land te voorkomen. Kort daarna brak Frankrijk met het Verenigd Koninkrijk, na de aanval van de Britse marine op de Franse vloot bij Mers-el-Kébir. Deze aanval leidde tot verdere isolatie en een gevoel van verraad binnen de Franse regering.

De oprichting van de Vichy-regering

De nationale vergadering en de nieuwe grondwet

Op 10 juli 1940 kwam de Nationale Vergadering bijeen in Vichy, een stad in centraal Frankrijk. In een beslissende stemming verleende de Vergadering Pétain de macht om een nieuwe grondwet te schrijven. Dit betekende het formele einde van de Derde Franse Republiek en de start van een autoritair regime.

De Vichy-regering vestigde zich in de gelijknamige stad en regeerde over het zuidelijke, niet-bezette deel van Frankrijk. Het nieuwe regime legde de nadruk op overheidscontrole, conservatieve waarden en samenwerking met de Duitse bezetters. Pétain en zijn aanhangers zagen dit als een noodzakelijke heroriëntatie van de Franse staat, gebaseerd op traditionele waarden zoals orde, arbeid en vaderlandsliefde.

Beleid en collaboratie

De Vichy-regering stond bekend om haar beleid van collaboratie met Nazi-Duitsland. Sommige regeringsleden beweerden dat dit beleid bedoeld was om de Franse belangen te beschermen. In werkelijkheid raakte de Vichy-regering steeds meer verstrikt in een web van collaboratie dat verder ging dan noodzakelijk was.

Onder Pétain’s leiding werd antisemitisme een officieel onderdeel van het staatsbeleid. De Vichy-regering voerde anti-Joodse wetgeving in die verder ging dan wat de Duitse bezetters eisten. Deze wetten weerspiegelden een diepgeworteld antisemitisme binnen delen van de Franse samenleving en politiek. Het antisemitisme dat tijdens het Vichy-regime werd genormaliseerd, leidde tot rampzalige gevolgen voor de Joodse gemeenschap in Frankrijk.

Overgang naar de Franse staat

De omstreden legitimiteit van de Vichy-regering

De Vichy-regering, die zichzelf beschouwde als de legitieme opvolger van de Derde Franse Republiek, stuitte op tegenstand. Generaal Charles de Gaulle, die naar Londen was gevlucht, vormde een parallelle Franse regering in ballingschap. Vanuit Londen riep hij de Fransen op om zich te verzetten tegen de bezetters en de Vichy-regering.

De Gaulle’s oproep vond weerklank bij veel Fransen die zich niet wilden neerleggen bij de Duitse overheersing. Zijn leiderschap en afwijzing van de collaboratiepolitiek maakten hem tot het symbool van de Franse weerstand. Het Verzet groeide ondanks de repressie door de Duitse troepen en de Vichy-politie.

De invloed van de Vichy-regering op de Franse koloniën

De invloed van de Vichy-regering strekte zich uit tot de Franse koloniën. Aanvankelijk behield het regime de loyaliteit van veel koloniën, maar dit veranderde na de geallieerde invasie van Noord-Afrika in november 1942. Deze operatie, bekend als Operatie Torch, leidde tot een heroriëntatie van de loyaliteiten in veel Franse koloniën.

Vooral in Noord-Afrika, waar Vichy aanzienlijke steun had gehad, veranderde de situatie drastisch na de geallieerde landingen. De meeste Franse troepen en koloniale administraties in de regio sloten zich aan bij de Vrije Franse Krachten van De Gaulle. Dit markeerde het begin van het einde van de Vichy-regering, die haar greep op het Franse rijk verloor.

Het bestuur onder Pétain: van republiek naar regime

Het kabinet van Pétain, dat van 16 juni tot 10 juli 1940 fungeerde, was het laatste kabinet van de Derde Franse Republiek. Onder zijn leiding werd de Franse staat omgevormd tot een autoritair regime, gebaseerd op conservatieve en reactionaire principes. Pétain introduceerde de “Révolution nationale,” een ideologie die de waarden van de Franse Revolutie en liberale democratie afwees.

Het Vichy-regime benadrukte traditionele gezinswaarden en ondergeschiktheid van het individu aan de staat. Deze ideeën werden weerspiegeld in de nieuwe grondwet die Pétain voorstelde, hoewel deze nooit formeel werd aangenomen. De hervormingen versterkten de macht van de staat aanzienlijk, maar beperkten ook de persoonlijke vrijheden van de Franse burgers.

De impact van het Vichy-beleid

Antisemitisme en collaboratie

Een van de meest verontrustende aspecten van de Vichy-regering was haar medewerking aan de antisemitische politiek van Nazi-Duitsland. Hoewel antisemitisme al eerder in Frankrijk bestond, werd het onder het Vichy-regime verheven tot officieel staatsbeleid.

Pétain en zijn ministers voerden anti-Joodse wetten in die verder gingen dan wat door de Duitse bezetters was geëist. Deze wetten omvatten de registratie van Joden, hun uitsluiting van bepaalde beroepen, en uiteindelijk hun arrestatie en deportatie naar concentratiekampen. De Vichy-regering speelde een actieve rol in de deportaties, met behulp van de Franse politie en ambtenaren.

Verzet en de Vrije Franse Krachten

Tegenover de collaboratie van de Vichy-regering stond het groeiende Verzet, dat zich binnen Frankrijk en daarbuiten organiseerde. Het Verzet bestond uit diverse groepen, verenigd in hun afwijzing van het Vichy-regime en hun vastberadenheid om Frankrijk te bevrijden van de Duitse overheersing.

De Vrije Franse Krachten (Forces Françaises Libres, FFL), geleid door generaal Charles de Gaulle, speelden een cruciale rol in het Verzet. Vanuit Londen coördineerde De Gaulle de activiteiten van het Verzet en smeedde allianties met de geallieerden. De Vrije Franse Krachten groeiden in internationale legitimiteit naarmate hun militaire successen toenamen.

Het erfgoed van de Vichy-regering

De erfenis van de Vichy-regering is een van de meest omstreden hoofdstukken in de Franse geschiedenis. De collaboratie met Nazi-Duitsland, vooral in verband met de Jodenvervolging, heeft diepe littekens achtergelaten in de Franse samenleving.

Na de bevrijding van Frankrijk in 1944 werd het Vichy-regime snel veroordeeld. Maarschalk Pétain en andere prominente leden van zijn regering werden berecht voor hun rol in de collaboratie met Nazi-Duitsland. Deze processen markeerden het begin van een moeilijke periode van nationale verzoening en heropbouw.

Conclusie: de voortdurende erfenis van de Vichy-regering

De oprichting van de Vichy-regering op 10 juli 1940 markeert een van de donkerste periodes in de Franse geschiedenis. Het regime, onder leiding van Maarschalk Philippe Pétain, koos voor een pad van collaboratie met de Duitse bezetters, wat leidde tot een nationaal trauma dat tot op de dag van vandaag voelbaar is.

De gevolgen van het Vichy-regime waren verstrekkend en complex. Het beleid van collaboratie en antisemitisme, dat onder Pétains bewind werd ingevoerd, heeft diepe wonden geslagen in de Franse samenleving. De repressie van het Verzet en de uitvoering van anti-Joodse maatregelen hebben geleid tot blijvende verdeeldheid en schuldgevoelens binnen Frankrijk.

Na de bevrijding werd het Vichy-regime veroordeeld en werd Pétain berecht. De erfenis van Vichy blijft een gevoelig onderwerp, waarover in Frankrijk nog steeds gedebatteerd wordt. Het verhaal van Vichy dient als een waarschuwend voorbeeld van hoe snel democratische instellingen kunnen instorten onder druk, en benadrukt het belang van het verdedigen van vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid, zelfs in de moeilijkste tijden.

Bronnen en meer informatie

1. Paxton, R. O. (1972). Vichy France: Old Guard and New Order, 1940-1944. Alfred A. Knopf.
2. Jackson, J. (2001). France: The Dark Years, 1940-1944. Oxford University Press.
3. Marrus, M. R., & Paxton, R. O. (1981). Vichy France and the Jews. Stanford University Press.
4. Kedward, R. (1993). Occupied France: Collaboration and Resistance 1940-1944. Wiley-Blackwell.
5. Bertram, G. (2006). The Vichy Regime: Collaboration and Resistance in France, 1940-1944. Palgrave Macmillan.
6. Bronnen Mei1940
7. Afbeelding: :France_map_Lambert-93_with_regions_and_departments-occupation.svg: Eric Gaba (Sting – fr:Sting) for original blanck map Rama for zones derivative work: Citypeek, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

ESTABLISHMENT OF THE VICHY GOVERNMENT 10 juli 1940