Robert Georges Nivelle werd geboren op 15 oktober 1856 in Tulle, een stad in de Franse regio Corrèze. Hij was de zoon van een Franse vader en een Engelse protestantse moeder. Zelf volgde hij de protestantse traditie. In de politiek van het Franse leger, waar katholieke overtuigingen vaak een obstakel vormden, bleek zijn religieuze achtergrond een voordeel.
Na zijn afstuderen aan de École Polytechnique in 1878 trad Nivelle toe tot de artillerie als onderluitenant. Zijn vroege loopbaan omvatte succesvolle campagnes in Franse koloniën zoals Algerije en Tunesië. Daarnaast onderscheidde hij zich tijdens de Bokseropstand (1898–1901) in China, wat bijdroeg aan zijn groeiende reputatie als bekwame militaire leider. In december 1913 werd hij bevorderd tot kolonel in de artillerie.
Inhouds opgave
Eerste Wereldoorlog: opkomst van een bevelhebber
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 speelde Robert Nivelle een cruciale rol in de vroege strijd. Hij werd omschreven als een “articulate and immensely self-confident gunner” (een welbespraakte en uiterst zelfverzekerde artillerist). Zijn expertise in het organiseren van intensieve artilleriebeschietingen bleek van groot belang tijdens belangrijke veldslagen, zoals de Elzas-veldtocht, de Eerste Slag bij de Marne en de Eerste Slag bij de Aisne.
Door deze successen werd Nivelle in oktober 1914 bevorderd tot generaal. Tijdens deze periode zette hij innovatieve tactieken in, waaronder het gebruik van een sluipend spervuur, waarbij de artillerie stap voor stap oprukte om de vijandelijke linies te onderdrukken en de infanterie dekking te bieden. Dit zou later een kenmerk worden van zijn militaire strategie.
1916: de Slag om Verdun
In 1916 speelde Nivelle een prominente rol in de Slag om Verdun, een van de bloedigste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog. Aanvankelijk diende hij als ondergeschikte van generaal Philippe Pétain. Toen Pétain in mei 1916 werd gepromoveerd tot commandant van de Franse centrale legermacht, nam Nivelle het bevel over de Tweede Franse Leger op zich.
Tijdens de Slag om Verdun maakte Nivelle gebruik van agressieve tegenaanvallen om het Duitse offensief af te slaan. Zijn beruchte slogan, “Ils ne passeront pas!” (Ze zullen niet passeren), werd een symbool van Franse vastberadenheid. Een belangrijk keerpunt vond plaats op 24 oktober 1916, toen Nivelle een succesvolle tegenaanval lanceerde, ondersteund door een sluipend spervuur. Dit stelde de Franse troepen in staat strategische posities zoals Fort Douaumont en Fleury terug te veroveren.
Hoewel deze overwinningen zijn reputatie versterkten, werd Nivelle door sommigen beschuldigd van het verspillen van mensenlevens door onnodige verliezen. Toch overtuigden zijn resultaten de Franse regering, en op 12 december 1916 werd hij benoemd tot opperbevelhebber van de Franse strijdkrachten aan het westelijke front.
De nasleep van het Nivelle-offensief
Het mislukken van het Nivelle-offensief had verregaande gevolgen. De verwachte doorbraak bleef uit, terwijl de zware verliezen het moreel van de Franse troepen en de burgerbevolking diep aantastten. Het vertrouwen in generaal Nivelle was ernstig beschadigd. Veel soldaten beschouwden zijn beloften als misleidend, en de onophoudelijke aanvallen te midden van enorme verliezen leidden tot een wijdverspreid gevoel van wanhoop.
In mei 1917 begonnen Franse soldaten openlijk te protesteren tegen het beleid van hun commandanten. Ongeveer de helft van het Franse leger raakte betrokken bij een reeks muiterijen, die zich uitbreidden over verschillende regimenten. Soldaten weigerden aanvalsbevelen op te volgen, hoewel ze zich over het algemeen bereid toonden om defensieve posities te blijven verdedigen.
De muiterijen dwongen de Franse regering tot ingrijpende maatregelen. Generaal Nivelle werd op 15 mei 1917 uit zijn functie als opperbevelhebber ontheven en vervangen door generaal Philippe Pétain, die een meer gematigde en empathische benadering hanteerde. Pétain stelde strikte discipline in, maar verbeterde ook de omstandigheden voor de troepen, waaronder betere voedselvoorziening, verlofregelingen en een vermindering van zinloze offensieven.
Nivelle’s latere leven
Na zijn ontslag werd Nivelle overgeplaatst naar Noord-Afrika, waar hij als opperbevelhebber van de Franse troepen diende. Deze benoeming onttrok hem aan de directe oorlogvoering aan het westelijke front en markeerde het einde van zijn invloed in de Eerste Wereldoorlog. In 1921 ging hij met pensioen en ontving hij diverse onderscheidingen, waaronder het Grootkruis van het Legioen van Eer.
Robert Georges Nivelle overleed op 22 maart 1924 en werd begraven in Les Invalides in Parijs, waar ook andere prominente Franse militaire leiders hun laatste rustplaats hebben.
Nalatenschap en historische beoordeling
De reputatie van Nivelle blijft omstreden. Zijn vernieuwende tactieken, zoals het sluipend spervuur, worden erkend als vooruitstrevend en effectief in bepaalde omstandigheden, met name tijdens de Slag om Verdun. Toch wordt zijn nalatenschap overschaduwd door het Nivelle-offensief, dat vaak wordt gezien als een mislukking die onnodig veel Franse levens kostte.
Historici zoals Julian Thompson beschrijven Nivelle als “onverschillig voor slachtoffers”, terwijl anderen hem prijzen als een bekwame artillerist met strategisch inzicht. Het offensief van 1917 wordt vaak genoemd als een directe aanleiding voor de Franse muiterijen, hoewel ook de bredere oorlogsmoeheid een rol speelde.
Nivelle’s naam leeft voort in geografische verwijzingen, zoals Mount Nivelle in de Canadese Rockies, maar ook in discussies over de lessen van de Eerste Wereldoorlog.
Conclusie
Robert Georges Nivelle was een complexe figuur in de militaire geschiedenis. Zijn leiderschap tijdens de Eerste Wereldoorlog kenmerkte zich door innovatie en ambitie, maar ook door een tragische onderschatting van de menselijke en strategische kosten van zijn beslissingen. Hoewel hij belangrijke overwinningen behaalde bij Verdun, heeft het Nivelle-offensief zijn reputatie blijvend beschadigd.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Onbekende auteurOnbekende auteur , Publiekdomein, via Wikimedia Commons
- Blake, Robert (editor)
The Private Papers of Douglas Haig 1914–1918. London, 1952. - Falls, C.
Military Operations France and Belgium 1917: The German Retreat to the Hindenburg Line and the Battles of Arras. IWM & Battery Press 1992 ed. London: HMSO, 1940. ISBN 0-89839-180-6. - Grigg, John
Lloyd George: War Leader, 1916–1918. London: Penguin Books, 2002, pp. 35–44, 81–98. - Hattersley, Roy
David Lloyd George. London: Abacus, 2010, pp. 426–433. - Lloyd George, David
War Memoirs (2nd ed., 1938). Volume 1, Chapter 50, “The Nivelle Offensive”, pp. 873–908. - Simkins, Peter; et al.
The First World War: The War to End All Wars. Oxford: Osprey Publishing, 2014. ISBN 978-1-78200-280-2. - Spears, Sir Edward
Prelude to Victory. Online edition. London: Jonathan Cape, 1939. OCLC 459267081. - Woodward, David R.
Field Marshal Sir William Robertson. Westport, Connecticut & London: Praeger, 1998. ISBN 0-275-95422-6. - Krause, Jonathan; Philpott, William
French Generals of the Great War: Leading the Way. South Yorkshire, England: Pen and Sword Books, 2023. ISBN 978-1781592526. - Bronnen Mei1940
