Michael Wittmann was een Duitse tankcommandant van de Waffen-SS tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij verwierf bekendheid vanwege zijn inzet op het slagveld, met name bij de slag om Villers-Bocage in juni 1944. Zijn prestaties als tankcommandant werden na de oorlog sterk benadrukt in zowel militaire geschiedschrijving als populaire cultuur.
Inhouds opgave
Vroege Leven en Begin van de Militaire Loopbaan
Michael Wittmann werd op 22 april 1914 geboren in het dorp Vogelthal in Beieren, Duitsland. In 1934 sloot hij zich aan bij het Duitse leger (Heer), kort na de machtsovername door de nazi’s. Twee jaar later trad hij toe tot de Schutzstaffel (SS), waar hij werd toegewezen aan de Leibstandarte SS Adolf Hitler (LSSAH), een elite-eenheid binnen de Waffen-SS.
In de aanloop naar de oorlog nam Wittmann deel aan de annexatie van Oostenrijk (Anschluss) en de bezetting van Sudetenland in 1938. Ook werd hij in deze periode lid van de NSDAP. Zijn vroege militaire ervaring legde de basis voor zijn latere rol als tankcommandant.
Oostfront en Opkomst als Tankcommandant
In 1941 werd Wittmanns eenheid naar het Oostfront gestuurd als onderdeel van Operatie Barbarossa, de Duitse invasie van de Sovjet-Unie. Hij werd ingezet in SS Panzer Regiment 1 en kreeg de leiding over een Sturmgeschütz III (StuG III), een aanvalsgeschut dat effectief werd gebruikt tegen vijandelijke tanks en versterkte posities. Later kreeg hij de beschikking over een Panzer III en uiteindelijk een Tiger I, een van de zwaarste tanks van de Wehrmacht.
Tijdens de Slag om Koersk in juli 1943, een van de grootste tankgevechten uit de geschiedenis, speelde Wittmann een rol in de gevechten aan de zijde van de LSSAH. Zijn eenheid diende als verkenningsbataljon en vocht tegen Sovjettroepen. Op de eerste dag van de slag zou Wittmann betrokken zijn geweest bij de vernietiging van acht Sovjet-tanks en meerdere antitankkanonnen.
Gedurende de winter van 1943-1944 nam hij deel aan tegenoffensieven bij Zjitomir in Oekraïne. Tijdens deze gevechten werden aan zijn eenheid talrijke vernietigingen van vijandelijke tanks toegeschreven. In januari 1944 werd hij onderscheiden met het Ridderkruis van het IJzeren Kruis en later dat jaar ontving hij de Eikenloofdecoratie.
Normandië en de Slag om Villers-Bocage
In april 1944 werd de Tiger-eenheid van de LSSAH overgeplaatst naar het SS Heavy Panzer Battalion 101. Deze eenheid werd ingezet in Normandië na de geallieerde landing op D-Day, op 6 juni 1944. Wittmann werd bevelhebber van de tweede compagnie en kreeg de rang van SS-Obersturmführer.
Het Gevecht bij Villers-Bocage
Op 13 juni 1944 kwam Wittmann in actie bij Villers-Bocage, waar Britse troepen probeerden een doorbraak te forceren richting de Duitse linies. Wittmann voerde met zijn Tiger I een aanval uit op de Britse 7e Pantserdivisie. Binnen korte tijd werden meerdere Britse tanks, pantserwagens en transportvoertuigen vernietigd. De aanval leidde tot een tijdelijke terugtrekking van de Britse troepen, maar werd later door tegenaanvallen gestopt.
De Duitse propaganda gebruikte het incident om Wittmann als een succesvolle tankcommandant te presenteren. Er werd beweerd dat hij in korte tijd tot 14 tanks, 15 pantservoertuigen en twee antitankkanonnen had vernietigd. Historici hebben echter vraagtekens geplaatst bij de feitelijke cijfers en de tactische waarde van zijn actie. Sommige militaire historici stellen dat Wittmann te snel en zonder adequate ondersteuning aanviel, waardoor zijn tank uiteindelijk werd uitgeschakeld.
Na de slag werd Wittmann gepromoveerd tot SS-Hauptsturmführer en ontving hij het Ridderkruis van het IJzeren Kruis met Eikenloof en Zwaarden.
Dood bij Operatie Totalize
Op 8 augustus 1944 vond Wittmann de dood tijdens Operatie Totalize, een geallieerd offensief ten zuiden van Caen. Tijdens een Duitse tegenaanval om verloren terrein te heroveren, werd zijn tankeenheid door Britse en Canadese eenheden onder vuur genomen. De precieze omstandigheden van zijn dood blijven onderwerp van discussie.
Wittmann leidde een aanval met zeven Tiger I-tanks toen ze in een hinderlaag liepen. Meerdere tanks uit zijn formatie werden vernietigd, inclusief zijn eigen voertuig. Getuigen meldden dat een voltreffer in de munitieopslag van zijn tank leidde tot een explosie die de koepel losblies. De bemanning, waaronder Wittmann, kwam om het leven.
Jaren later werd zijn massagraf gevonden en in 1983 werd hij herbegraven op de Duitse militaire begraafplaats La Cambe in Normandië.
Controverse en Historische Beoordeling
Wittmanns reputatie als tankcommandant is onderwerp van discussie onder historici. Terwijl hij door sommige auteurs wordt geprezen als een van de meest succesvolle tankcommandanten van de oorlog, stellen anderen dat zijn prestaties sterk overdreven zijn door nazi-propaganda en later door militaire geschiedschrijving.
Tactische Beoordeling
Militaire historici hebben kritiek geuit op zijn acties bij Villers-Bocage. Volgens de Duitse tankhistoricus Wolfgang Schneider maakte Wittmann tactische fouten die zijn eenheid in gevaar brachten. Hij handelde te impulsief en liet zich zonder ondersteuning blootstellen aan vijandelijke tegenmaatregelen.
Sönke Neitzel en Steven Zaloga benadrukken dat veel successen van Duitse tankcommandanten, waaronder Wittmann, werden behaald dankzij materieel overwicht. De Tiger I had een krachtig 88mm-kanon en een zware bepantsering, wat hem in 1943 superieur maakte aan veel Sovjet- en geallieerde tanks. Tegen 1944 waren echter krachtigere geallieerde tanks zoals de Sherman Firefly en verbeterde Sovjetmodellen in opkomst, waardoor de Duitse Tigers kwetsbaarder werden.
Cultstatus en Populaire Cultuur
Na de oorlog werd Wittmann een bekend figuur in de militaire geschiedschrijving en in populaire cultuur. Sommige auteurs en documentaires presenteren hem als een van de meest doeltreffende tankcommandanten, terwijl anderen kritiek leveren op het verheerlijken van zijn rol binnen de Waffen-SS. In neonazistische en revisionistische kringen wordt hij soms als een held beschouwd, een beeld dat door historici zoals Neitzel en Smelser als problematisch wordt gezien.
Conclusie
Michael Wittmann was een tankcommandant van de Waffen-SS wiens militaire loopbaan gekenmerkt werd door snelle promoties en betrokkenheid bij grote gevechten. Zijn bekendheid groeide door nazi-propaganda en later door geschiedschrijving over tankoorlogen. Historici zijn verdeeld over zijn daadwerkelijke militaire vaardigheden en de waarde van zijn acties. Zijn dood tijdens Operatie Totalize betekende het einde van een van de meest gedocumenteerde tankcommandanten van de Tweede Wereldoorlog.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Bundesarchiv, Bild 146-2004-0131 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
- Agte, Patrick (2006). Michael Wittmann and the Waffen SS Tiger Commanders of the Leibstandarte in World War II, Volume 1. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-3334-2.
- Buckley, John (2013). Monty’s Men: The British Army and the Liberation of Europe. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0300134490.
- Hastings, Max (1999) [1984]. Overlord: D-Day and the Battle for Normandy 1944. London: Pan Books. ISBN 0-330-39012-0.
- Neitzel, Sönke (2002). “Des Forschens noch wert? Anmerkungen zur Operationsgeschichte der Waffen-SS”. Militärgeschichtliche Zeitschrift. 61: 403–429. doi:10.1524/mgzs.2002.61.2.403. S2CID 185691597.
- Reid, Brian (2005). No Holding Back: Operation Totalize, Normandy, August 1944. Robin Brass Studio. ISBN 1-896941-40-0.
- Smelser, Ronald; Davies, Edward J. (2008). The Myth of the Eastern Front: The Nazi-Soviet War in American Popular Culture. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-83365-3.
- Storr, Jim (2011). The Human Face of War. Bloomsbury Academic. ISBN 978-1-4411-8750-5.
- Zaloga, Steven (2015). Armored Champion: The Top Tanks of World War II. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-1437-2.
- Bronnen mei1940
