Ernst Kaltenbrunner werd geboren op 4 oktober 1903 in Ried im Innkreis, een stad in Oostenrijk. Hij volgde een rechtenstudie en was enige tijd werkzaam als advocaat. Zijn politieke carrière begon echter pas echt in 1932, toen hij zich aansloot bij de Oostenrijkse nationaalsocialisten. Deze groepering was verantwoordelijk voor de moordaanslag in 1934 op de Oostenrijkse bondskanselier Engelbert Dollfuss, leider van het katholieke nationale Heimatfront. De moord markeerde een keerpunt voor Kaltenbrunner, die zich vervolgens snel opwerkte binnen de SS.
In 1937 werd Kaltenbrunner chef van de Oostenrijkse SS. Zijn politieke en militaire carrière nam een vlucht na de Anschluss in 1938, de annexatie van Oostenrijk door nazi-Duitsland. Hij werd aangesteld als staatssecretaris voor veiligheidszaken in de regering van Arthur Seyss-Inquart. Kort daarna, in september 1938, promoveerde Heinrich Himmler hem tot Höhere SS- und Polizeiführer Donau, een positie waarin hij de leiding had over de gehele SS en politie in het Oostenrijkse deel van het Duitse Rijk.
Inhouds opgave
Hoofd van het RSHA
Na de dood van Reinhard Heydrich in 1942, die tot dan toe hoofd was van het Reichssicherheitshauptamt (RSHA), werd Kaltenbrunner benoemd tot diens opvolger. Als hoofd van het RSHA had hij de supervisie over cruciale onderdelen zoals de Sicherheitsdienst (SD) en de Geheime Staatspolizei (Gestapo). Onder zijn leiding waren deze organisaties verantwoordelijk voor extreme repressie en terreur, waaronder de systematische vervolging en vernietiging van Joden, politieke tegenstanders en andere door het regime bestempelde “vijanden”.
Kaltenbrunner speelde een prominente rol in de Jodenvervolging en was betrokken bij de organisatie van de Endlösung, waarbij zijn ondergeschikten zoals Adolf Eichmann directe rollen speelden. Zijn autoriteit binnen de SS en het Nazi-regime werd verder versterkt na de mislukte aanslag op Hitler in juli 1944, waarna hij verantwoordelijk was voor het opsporen en elimineren van samenzweerders.
Persoonlijk leven en Impact
Naast zijn politieke en militaire carrière had Kaltenbrunner ook een persoonlijk leven, dat gekenmerkt werd door zijn huwelijk in 1934 met Elisabeth Eder, met wie hij drie kinderen kreeg. Ook had hij een relatie met Gisela Gräfin von Westarp, met wie hij eveneens kinderen had. Deze persoonlijke relaties tonen een andere kant van de man die bekend stond om zijn harde en meedogenloze optreden in zijn professionele leven.
Kaltenbrunner’s leiderschap binnen het RSHA en zijn betrokkenheid bij enkele van de meest beruchte en gruwelijke acties van het Nazi-regime maken hem tot een centrale figuur in de studie van de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog. Zijn rol in de geschiedenis roept belangrijke vragen op over verantwoordelijkheid, macht en menselijkheid.
Laatste Oorlogsmaanden en het Proces van Neurenberg
In de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog verplaatste Kaltenbrunner het hoofdkantoor van het RSHA naar Oostenrijk. Deze strategische zet was bedoeld om de strijd tegen de oprukkende geallieerden voort te zetten. Echter, met de snel naderende geallieerde legers en de ineenstorting van het Nazi-regime, kwam hier weinig van terecht. Op 11 mei 1945 werd Kaltenbrunner door het Amerikaanse leger gevangengenomen.
Na de zelfmoord van Heinrich Himmler op 23 mei 1945, werd Kaltenbrunner door de geallieerden gezien als de belangrijkste overgebleven functionaris van de SS. Zijn arrestatie en de vele bewaard gebleven documenten speelden een cruciale rol in het latere Neurenberg Proces. Kaltenbrunner werd aangeklaagd voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Tijdens het proces werden talloze bewijzen gepresenteerd die zijn directe betrokkenheid bij de Holocaust en andere oorlogsmisdaden aantoonden. De getuigenis van Rudolf Höss, de voormalige commandant van Auschwitz, was bijzonder belastend.
Kaltenbrunner verdedigde zich door te beweren dat hij niet op de hoogte was van de omstandigheden in de concentratiekampen en ontkende enige betrokkenheid bij de Endlösung. Echter, bewijs toonde aan dat hij verschillende concentratiekampen, waaronder Mauthausen, had bezocht en zelfs getuige was geweest van vergassingen. Op 1 oktober 1946 werd hij veroordeeld voor zijn rol in de oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Kort daarna, op 16 oktober 1946, werd het vonnis voltrokken door ophanging. Zijn laatste woorden waren een trouw blijven aan Duitsland: “Deutschland, Sieg Heil”.
Conclusie
Ernst Kaltenbrunner was een figuur die zowel fascinatie als afschuw opwekt. Zijn carrière binnen het Nazi-regime toont de donkere kant van politieke macht en de gruwelijkheden die kunnen voortvloeien uit totalitaire ideologieën. Zijn levensverhaal dient als een herinnering aan de menselijke capaciteit voor zowel wettelijkheid als wreedheid. Het herinnert ons aan het belang van rechtvaardigheid en mensenrechten in een moderne, beschaafde wereld.
