Erich von Falkenhayn: Duitse generaal in de Eerste Wereldoorlog

Erich von Falkenhayn, Duitse generaal tijdens de Eerste Wereldoorlog, gefotografeerd in uniform. Afbeelding geretoucheerd in latere periode.
Erich von Falkenhayn, Duitse generaal, bekend om zijn strategieën tijdens de Eerste Wereldoorlog, gefotografeerd in zijn militaire uniform.

Erich Georg Sebastian Anton von Falkenhayn (1861–1922) was een Duitse generaal die een sleutelrol speelde tijdens de Eerste Wereldoorlog. Als chef van de Duitse Generale Staf van 1914 tot 1916 leidde hij de Duitse troepen tijdens cruciale campagnes, waaronder de Slag bij Verdun. Falkenhayn’s strategieën en besluiten hebben aanzienlijke invloed gehad op het verloop van de oorlog. Zijn aanpak en politieke relaties waren echter onderwerp van controverse binnen Duitsland.

Vroege Leven en Militaire Carrière

Erich von Falkenhayn werd op 11 september 1861 geboren in Burg Belchau, nabij Graudenz, in het huidige Polen. Hij was de zoon van Fedor von Falkenhayn en Franziska von Rosenberg. De familie had een militaire achtergrond, en zijn broer Arthur was tutor van kroonprins Wilhelm van Duitsland. Een andere broer, Eugen, diende als generaal in het Pruisische leger.

Op elfjarige leeftijd begon Falkenhayn aan zijn opleiding als cadet en trad hij in 1880 toe tot het leger. Zijn loopbaan kende een snelle vooruitgang: in 1889 werd hij benoemd tot eerste luitenant, en in 1893 bereikte hij de rang van kapitein. In dezelfde periode werkte hij bij de topografische afdeling van de Generale Staf, waar hij als een bekwame en bedachtzame officier werd beschouwd.

Van 1896 tot 1903 was Falkenhayn gestationeerd in China als militair adviseur van de Qing-dynastie. Hij speelde een rol bij de oprichting van Chinese zeehavens en diende tijdens de Bokseropstand. Deze buitenlandse ervaring droeg bij aan zijn reputatie als een flexibele en veelzijdige officier​.

Minister van Oorlog (1913–1914)

In 1913 werd Falkenhayn benoemd tot Pruisisch minister van Oorlog, een functie waarin hij leiding gaf aan militaire hervormingen voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog. Tijdens de Julicrisis in 1914 speelde hij een belangrijke rol in de Duitse besluitvorming. Hij was voorstander van vroege mobilisatie en stelde de keizer gerust dat het leger gereed was voor een grootschalig conflict. Falkenhayn geloofde dat Duitsland zelfs in het geval van een nederlaag baat zou hebben bij het conflict​.

Chef van de Generale Staf (1914–1916)

Na het ontslag van Helmuth von Moltke de Jongere in september 1914 werd Falkenhayn benoemd tot chef van de Generale Staf. Hij erfde een complexe situatie: de Duitse opmars in Frankrijk was vastgelopen bij de Slag aan de Marne. Falkenhayn verplaatste het hoofdkwartier van de Generale Staf naar Mézières en beval de zuidelijke legers om zich in te graven, waarmee hij onbedoeld bijdroeg aan het begin van de loopgravenoorlog​.

In de eerste maanden van zijn leiderschap erkende Falkenhayn dat een beslissende overwinning onhaalbaar was en pleitte hij voor een beperkte oorlog in het oosten, zodat Duitsland zich op het westfront kon concentreren. Dit standpunt bracht hem in conflict met generaals zoals Paul von Hindenburg en Erich Ludendorff, die voorstander waren van een agressieve campagne tegen Rusland​.

Strategie van Uitputting: De Slag bij Verdun

In 1916 lanceerde Falkenhayn de Slag bij Verdun, een poging om het Franse leger uit te putten. Volgens Falkenhayn’s memoires was het doel niet om Verdun te veroveren, maar om de Fransen te dwingen enorme verliezen te lijden. Hij beschreef deze strategie als een “slag van uitputting”. Het plan had echter het tegenovergestelde effect: de Fransen konden met succes hun troepen rouleren en hun verliezen beperken​.

Hoewel de Slag bij Verdun de Fransen grote schade toebracht, mislukte Falkenhayn’s strategie. De Duitse verliezen waren eveneens zwaar, en de campagne droeg bij aan zijn val als chef van de Generale Staf. In augustus 1916 werd Falkenhayn vervangen door Hindenburg, mede vanwege druk vanuit politieke en militaire kringen​.

Commandeur van het Oostfront en Palestina

Na zijn ontslag als chef van de Generale Staf werd Falkenhayn belast met de leiding over de 9e Leger in Transsylvanië. Tijdens deze periode voerde hij met succes operaties uit tegen Roemenië, waardoor het Roemeense leger werd gedwongen zich terug te trekken in Moldavië. In 1917 werd hij overgeplaatst naar Palestina, waar hij leiding gaf aan Ottomaanse troepen. Ondanks zijn inspanningen slaagde Falkenhayn er niet in om de Britse opmars te stoppen, en Jeruzalem viel in december 1917 in geallieerde handen​.

Late Carrière en Bijdragen na de Eerste Wereldoorlog

Bevelvoering in Belarus

In februari 1918 kreeg Falkenhayn het commando over het 10e Leger in Belarus. Zijn belangrijkste verantwoordelijkheid was het handhaven van de Duitse bezetting na de Vrede van Brest-Litovsk, die een einde maakte aan de vijandelijkheden tussen Duitsland en de Sovjet-Unie. Falkenhayn richtte zich op het stabiliseren van de regio, hoewel hij zich bewust was van de fragiele politieke situatie. Na de wapenstilstand in november 1918 begeleidde hij de terugtrekking van Duitse troepen uit Belarus naar Duitsland, waar hij in februari 1919 zijn militaire loopbaan beëindigde​.

Pensioen en Publicaties

Na zijn pensionering trok Falkenhayn zich terug op zijn landgoed en wijdde hij zich aan het schrijven van memoires en boeken over strategie. In zijn bekendste werk, General Headquarters, 1914–1916 and its Critical Decisions, blikte hij terug op de gebeurtenissen tijdens de Eerste Wereldoorlog en verdedigde hij zijn beslissingen. Falkenhayn erkende dat de Duitse oorlogsverklaringen aan Rusland en Frankrijk in 1914 gerechtvaardigd waren, maar bekritiseerde ze als overhaast​.

Familie en Persoonlijk Leven

Falkenhayn trouwde in 1886 met Ida Selkmann. Het echtpaar kreeg twee kinderen: Fritz Georg Adalbert en Erika Karola Olga. Erika trouwde later met Henning von Tresckow, een generaal die betrokken was bij de mislukte aanslag op Hitler in 1944. Falkenhayn bleef tijdens zijn pensioen een loyale aanhanger van traditionele Pruisische waarden, gekenmerkt door discipline en plichtsbesef​.

Historische Beoordeling

Falkenhayn’s reputatie is gemengd. Hij wordt geprezen om zijn succesvolle campagnes tegen Roemenië en zijn leiderschap tijdens het oostelijke front, maar bekritiseerd om de mislukkingen in Verdun en Palestina. Zijn strategie van uitputting wordt vaak gezien als een verkeerd ingeschatte poging om Frankrijk op de knieën te dwingen.

Historici erkennen echter dat Falkenhayn realistisch was over Duitsland’s beperkte middelen en het gebrek aan een beslissende militaire overwinning. Winston Churchill beschreef hem als een van de meest bekwame Duitse generaals, terwijl anderen zijn leiderschap beschouwden als ontoereikend in tijden van crisis​.

Falkenhayn’s rol in Palestina wordt positiever beoordeeld vanwege zijn verzet tegen de geplande deportatie van de Joodse bevolking door Cemal Pasha. Deze humanitaire daad heeft een blijvende invloed op zijn nalatenschap, vooral gezien de tragische gebeurtenissen van de twintigste eeuw​.

Overlijden en Nalatenschap

Erich von Falkenhayn overleed op 8 april 1922 op zijn landgoed Schloss Lindstedt nabij Potsdam. Hij werd begraven in Potsdam. Zijn bijdrage aan de Duitse militaire geschiedenis blijft onderwerp van debat, maar zijn beslissingen en strategische visie bieden waardevolle inzichten in de complexiteit van oorlogvoering en leiderschap​.

Conclusie

Erich von Falkenhayn was een militaire leider wiens loopbaan werd gevormd door de uitdagingen van de Eerste Wereldoorlog. Zijn strategieën, hoewel vaak bekritiseerd, weerspiegelden een diepgaand begrip van de beperkingen waarmee Duitsland werd geconfronteerd. Zijn mislukkingen in Verdun en Palestina worden gecompenseerd door zijn succesvolle campagnes tegen Roemenië en zijn humanitaire acties in Palestina. Falkenhayn’s nalatenschap illustreert de morele en strategische dilemma’s waarmee militaire leiders worden geconfronteerd in tijden van conflict.

Bronnen en meer informatie

  1.  Afbeelding: Albert Meyer , Public domain, via Wikimedia Commons
  2. Holger Afflerbach (1994). Falkenhayn: Politisches Denken und Handeln im Kaiserreich. München: Oldenbourg. ISBN 978-3-486-55972-9.
  3. Holger Afflerbach (1996). Falkenhayn: Politisches Denken und Handeln im Kaiserreich. München: Oldenbourg. ISBN 978-3-486-56184-5.
  4. Michael B. Barrett (2013). Prelude to Blitzkrieg: The 1916 Austro-German Campaign in Romania. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-00870-1.
  5. Robert T. Foley (2007). German Strategy and the Path to Verdun: Erich von Falkenhayn and the Development of Attrition, 1870–1916. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-04436-3.
  6. Holger Herwig, Richard F. Hamilton (2004). Decisions for War, 1914–1917. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54530-3.
  7. Spencer C. Tucker (2016). World War I: The Essential Reference Guide. ABC-CLIO. ISBN 978-1-4408-4122-4.
  8. Richard L. Dinardo (2016). “The Limits of Envelopment: The Invasion of Serbia, 1915”. The Historian. 78 (3): 486–503. DOI: 10.1111/hisn.12247. ISSN 0018-2370. S2CID 151882764.
  9. Bronnen Mei1940