Wilhelm, Duitse kroonprins (Friedrich Wilhelm Victor August Ernst; 6 mei 1882 – 20 juli 1951), was de oudste zoon van keizer Wilhelm II en keizerin Augusta Victoria van Sleeswijk-Holstein. Hij was een achterkleinzoon van koningin Victoria en verwant aan de Britse koninklijke familie. Als erfgenaam van de Duitse troon was hij de laatste kroonprins van het Duitse Keizerrijk en het Koninkrijk Pruisen, totdat de monarchie in 1918 werd afgeschaft.
Inhouds opgave
Kroonprins
Wilhelm bekleedde zijn titel als kroonprins gedurende dertig jaar, van 1888 tot de val van het keizerrijk in november 1918. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij commandant van het 5e Leger en later van de Legergroep Duitse Kroonprins. Na de oorlog leefde hij in ballingschap, keerde in 1923 terug naar Duitsland en steunde aanvankelijk de monarchistische beweging. In de jaren dertig onderhield hij contact met Adolf Hitler, maar hun relatie verslechterde toen bleek dat de monarchie niet hersteld zou worden. Wilhelm werd in 1941 hoofd van het Huis Hohenzollern en bekleedde deze positie tot zijn overlijden in 1951.
Jeugd en Opleiding
Wilhelm werd geboren op 6 mei 1882 in het Marmorpalais in Potsdam als oudste zoon van de latere keizer Wilhelm II en keizerin Augusta Victoria. Zijn geboorte vond plaats tijdens het bewind van zijn overgrootvader, keizer Wilhelm I, waardoor hij als derde in lijn voor de troon stond. In 1888, het jaar waarin drie keizers elkaar opvolgden, werd zijn vader keizer en Wilhelm kroonprins van Duitsland en Pruisen.
Hij bracht zijn jeugd door in Potsdam en kreeg zijn opleiding aan het Prinzenhaus in Plön, gelegen in Sleeswijk-Holstein. Wilhelm ontwikkelde een interesse in sport, vooral in voetbal, en schonk in 1908 een trofee aan de Duitse voetbalbond, wat leidde tot de oprichting van de Kronprinzenpokal.
In 1914 gaf keizer Wilhelm II opdracht tot de bouw van Schloss Cecilienhof als toekomstige residentie voor Wilhelm en zijn gezin. Het ontwerp was geïnspireerd op Engelse Tudor-architectuur. De bouw werd voltooid in 1917, tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Militaire Loopbaan en Eerste Wereldoorlog
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in augustus 1914 werd Wilhelm op 32-jarige leeftijd benoemd tot commandant van het 5e Leger, ondanks zijn beperkte militaire ervaring. Binnen de Pruisische militaire structuur kreeg hij echter een ervaren stafchef, Konstantin Schmidt von Knobelsdorf, om hem te ondersteunen bij strategische beslissingen.
Wilhelm’s eenheid was betrokken bij het westelijke front en speelde een rol in de Slag bij Verdun (1916), een van de bloedigste veldslagen van de oorlog. Op 21 februari 1916 gaf hij persoonlijk het bevel om de eerste schoten af te vuren op de Franse linies. De slag eindigde in een uitputtingsslag zonder beslissende overwinning.
In november 1916 droeg hij het bevel van het 5e Leger over, maar bleef aan als leider van de Legergroep Duitse Kroonprins tot het einde van de oorlog in 1918.
Ballingschap en Terugkeer naar Duitsland
Na de Duitse Revolutie van 1918 werd de monarchie afgeschaft en trokken zowel Wilhelm II als kroonprins Wilhelm zich terug uit het openbare leven. Op 13 november 1918 week Wilhelm uit naar Nederland en werd hij geïnterneerd op het eiland Wieringen. Gedurende deze periode hield hij zich afzijdig van de politiek, hoewel hij later ambities had om de monarchie te herstellen.
In 1923 kreeg hij toestemming om terug te keren naar Duitsland, op voorwaarde dat hij zich niet actief met politiek zou bemoeien. Zijn terugkeer op 9 november 1923, dezelfde dag als Hitlers mislukte Bierkellerputsch, leidde tot spanningen binnen de voormalige keizerlijke familie.
In 1926 werd een wetsvoorstel ingediend om de bezittingen van voormalige Duitse vorsten zonder compensatie te onteigenen. Dit voorstel werd verworpen, wat leidde tot een financiële schikking waarbij Wilhelm en zijn familie het recht kregen om in Schloss Cecilienhof te blijven wonen.
Politieke Betrekkingen in de Jaren ’30
Ondanks zijn belofte om zich afzijdig te houden van de politiek, sloot Wilhelm zich aan bij Der Stahlhelm, een rechts-nationalistische paramilitaire organisatie die later onderdeel werd van de Harzburg Front, een coalitie van tegenstanders van de Weimarrepubliek.
Wilhelm ontmoette Adolf Hitler meerdere keren, onder andere tijdens de “Dag van Potsdam” in 1933. Er gingen geruchten dat Wilhelm kandidaat wilde zijn voor het presidentschap als alternatief voor Paul von Hindenburg, maar zijn vader verzette zich hiertegen. Uiteindelijk steunde Wilhelm Hitlers opkomst, maar na de moord op zijn vriend Kurt von Schleicher tijdens de Nacht van de Lange Messen in 1934, trok hij zich grotendeels terug uit het openbare leven.
Tweede Wereldoorlog en Laatste Jaren
Toen hij in 1941 zijn vader opvolgde als hoofd van het Huis Hohenzollern, kwam Wilhelm opnieuw onder politieke druk te staan. Ondanks zijn titel als voormalig kroonprins speelde hij geen actieve rol in de Tweede Wereldoorlog. Na de mislukte aanslag op Hitler op 20 juli 1944 werd hij onder toezicht geplaatst door de Gestapo en werd zijn residentie, Schloss Cecilienhof, in de gaten gehouden.
In januari 1945 vertrok hij naar Oberstdorf in Beieren voor medische behandeling. Zijn echtgenote, Cecilie, vluchtte uit Potsdam toen het Rode Leger naderde. Schloss Cecilienhof werd later door de Sovjets gebruikt als locatie voor de Conferentie van Potsdam.
Na de oorlog werd Wilhelm door Franse troepen in Baad, Oostenrijk gearresteerd en als voormalige oorlogsleider geïnterneerd. Hij werd uiteindelijk vrijgelaten en vestigde zich in Hechingen, waar hij op 20 juli 1951 overleed aan een hartaanval. Hij werd begraven in Slot Hohenzollern.
Familie en Nageslacht
Wilhelm trouwde in 1905 met Cecilie van Mecklenburg-Schwerin, met wie hij zes kinderen kreeg:
- Wilhelm van Pruisen (1906–1940) – sneuvelde in de Tweede Wereldoorlog.
- Louis Ferdinand van Pruisen (1907–1994) – trouwde met Kira Kirillovna van Rusland.
- Hubertus van Pruisen (1909–1950) – had twee huwelijken en nakomelingen.
- Friedrich van Pruisen (1911–1966) – trouwde met Brigid Guinness.
- Alexandrine van Pruisen (1915–1980) – ongehuwd.
- Cecilie van Pruisen (1917–1975) – trouwde met Clyde Kenneth Harris.
Conclusie
Wilhelm, Duitse kroonprins, was een centrale figuur in het keizerlijke Duitsland en de politieke ontwikkelingen in de eerste helft van de 20e eeuw. Zijn militaire carrière, politieke ambities en houding ten opzichte van de monarchie hadden invloed op de dynamiek van zowel de Weimarrepubliek als nazi-Duitsland. Uiteindelijk werd hij overschaduwd door de gebeurtenissen van de wereldoorlogen en eindigde zijn leven in relatieve onbekendheid, zonder ooit de troon te bestijgen.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: E. Bieber , Public domain, via Wikimedia Commons
- Elter, Andreas (2003). Die andere Front: Pressepolitik in den US-Kriegen des 20. Jahrhunderts. Köln: Herbert von Halem Verlag. ISBN 978-3-931606-80-8.
- Müller, Heike & Berndt, Harald (2006). Schloss Cecilienhof und die Konferenz von Potsdam 1945. Stiftung Preussische Schlösser und Gärten. ISBN 978-3-910068-16-2.
- Wiegand, Karl Henry (1915). Current Misconceptions About the War. New York: The Fatherland Corporation. JSTOR 10.2307/60201379.
- Munro, Neil (2002). Erchie, My Droll Friend. Edinburgh: Birlinn Limited. ISBN 978-1-84158-202-3.
- Bronnen Mei1940
