Henschel Hs 129: Duits grondaanvalsvliegtuig WOII

Een Duitse Henschel Hs 129B met USAAF FE-4600 markeringen, geëvalueerd op Freeman Field, Indiana, USA.
Een door de USAAF geëvalueerde Duitse Henschel Hs 129B, met Foreign Evaluation-markeringen (FE-4600) op Freeman Field, Indiana.

De Henschel Hs 129 was een specifiek ontworpen grondaanvalsvliegtuig dat voortkwam uit de Duitse behoefte aan effectieve luchtsteun in de late jaren 1930. Tijdens deze periode werd het belang van dergelijke vliegtuigen duidelijk door de ervaringen van de Duitse Condorlegioen tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939). Hoewel destijds gebruik werd gemaakt van niet-specialistische toestellen zoals de Henschel Hs 123 en de Heinkel He 112, bleek dat een gespecialiseerde aanpak noodzakelijk was voor het succesvol vernietigen van vijandelijk materieel en logistieke infrastructuur. De Hs 129 werd ontwikkeld als antwoord op deze uitdaging en werd specifiek ontworpen om effectief te zijn tegen gronddoelen, met een zwaar gepantserd ontwerp en innovatieve bewapening die het toestel uniek maakte binnen zijn categorie.

Ontwerp en Specificaties

Het Reichsluftfahrtministerium (RLM) formuleerde daarop een specificatie voor een speciaal ontworpen grondaanvalsvliegtuig, dat bescherming bood tegen gronddoelvuur, zoals geweervuur en luchtafweer. Een belangrijke vereiste was de toepassing van een goed gepantserd ontwerp, waaronder een cockpit met dik glas en motoren die niet concurrerend waren met andere vliegtuigprogramma’s.

In april 1937 werd de specificatie uitgevaardigd naar vier fabrikanten: Hamburger Flugzeugbau GmbH, Focke-Wulf Flugzeugbau GmbH, Gothaer Waggonfabrik AG en Henschel Flugzeug-Werke AG. Na de selectieprocedure kreeg Henschel, met het ontwerp P 46, de voorkeur boven de andere inzendingen, met name omdat het vliegtuig compacter en goedkoper was.

Het uiteindelijke ontwerp, later aangeduid als de Hs 129, werd gekenmerkt door een gepantserde “badkuip” rond de cockpit en een driezijdige rompvorm om kogels te deflecteren. Het vliegtuig had een beperkte cockpitruimte en een minimalistische instrumentenindeling, waarbij sommige meters zelfs op de motorbehuizingen werden geplaatst. Dit compacte ontwerp bood bescherming, maar ging ten koste van het zicht en gebruiksgemak voor de piloot.

Eerste Prototypes en Evaluatie

Testvluchten

Het eerste prototype, aangeduid als Hs 129 V1, maakte zijn eerste vlucht op 29 mei 1939. De evaluaties wezen uit dat het ontwerp zwaar en ondergemotoriseerd was, wat leidde tot matige prestaties en bestuurbaarheid. Bovendien klaagden piloten over de beperkte zichtbaarheid vanuit de cockpit. Vergelijkbare tekortkomingen werden geconstateerd bij een concurrerend ontwerp van Focke-Wulf, dat eveneens ondermaats presteerde.

Doorontwikkeling

Ondanks de initiële problemen gaf het RLM opdracht om door te gaan met de ontwikkeling van de Hs 129. Er werden verbeteringen aangebracht, waaronder de installatie van krachtigere Franse Gnome-Rhône 14M-motoren, die na de val van Frankrijk in 1940 beschikbaar waren. Deze motoren boden een hoger vermogen dan de oorspronkelijke Argus As 410-motoren, wat leidde tot betere prestaties.

De Hs 129 B-0, de eerste verbeterde versie, was uitgerust met een herontworpen cockpitkap voor beter zicht en elektronische trimmingsystemen. Dit model vormde de basis voor de daaropvolgende productiemodellen.

Productieversies en Operationeel Gebruik van de Henschel Hs 129

Productie en Verbeteringen

Na de test- en evaluatiefase begon de productie van de Hs 129 B-1 in maart 1942. Dit model vertoonde verbeteringen ten opzichte van de eerdere prototypes, zoals betere wapensystemen en een robuustere structuur. De B-1 was uitgerust met een paar 20 mm MG 151/20-kanonnen, twee 7,92 mm MG 17-machinegeweren en de mogelijkheid om kleine bommen te dragen. Het model bleek echter nog steeds beperkingen te hebben op het gebied van zicht en controle, ondanks de wijzigingen aan de cockpit en het gebruik van krachtigere motoren.

In mei 1942 begon de productie van de Hs 129 B-2, die naast de B-1 werd gebouwd. Hoewel aanvankelijk vergelijkbaar met zijn voorganger, werden er geleidelijk aanpassingen doorgevoerd, waaronder verbeteringen aan het brandstofsysteem en de installatie van nieuwe wapens zoals de 30 mm MK 103-kanonnen. Deze wijzigingen maakten het vliegtuig beter geschikt voor anti-tankoperaties, een groeiende prioriteit voor de Luftwaffe op het oostfront.

Operationele Inzet

De Henschel Hs 129 werd voor het eerst operationeel ingezet door I./Schlachtgeschwader 1 (I./SchlG 1), dat in januari 1942 werd opgericht. De eenheid werd uitgerust met Bf 109E/B’s en Hs 123’s voordat de eerste Hs 129 B-1’s arriveerden in april 1942. Tegen mei was een Staffel operationeel in de Krim, waar het vliegtuig werd ingezet tegen Sovjet-gronddoelen.

De Hs 129 speelde een belangrijke rol tijdens grote veldslagen aan het oostfront, zoals de Slag om Koersk in 1943. Het vliegtuig werd voornamelijk gebruikt voor het uitschakelen van vijandelijke tanks en artilleriestellingen. Het werd uitgerust met speciale wapensystemen, waaronder het Rüstsatz-pakket, dat bestond uit een 30 mm MK 103-kanon of een 3,7 cm BK 3,7-kanon. Deze wapens maakten het mogelijk om gepantserde doelen met grotere efficiëntie te bestrijden.

Hs 129 B-3: Anti-tank Specialisatie

Een van de meest opmerkelijke varianten van de Hs 129 was de B-3, uitgerust met de 7,5 cm BK 7.5-kanon, een luchtvaartversie van de Rheinmetall PaK 40. Dit wapen kon met gemak zelfs de zwaarste tanks van de Sovjet-Unie, zoals de IS-serie, vernietigen. Het ontwerp van deze variant omvatte een autolaadsysteem en een gemodificeerde cockpit om plaats te bieden aan de munitie en het zware kanon.

Hoewel de B-3 technisch indrukwekkend was, bracht het extra gewicht aanzienlijke prestatiebeperkingen met zich mee. De snelheid en wendbaarheid werden verminderd, wat het toestel kwetsbaarder maakte voor vijandelijk luchtafweervuur en jagers. Bovendien werd slechts een beperkt aantal B-3’s geproduceerd, waardoor de impact ervan op de oorlog relatief klein bleef.

Conclusie en Beoordeling

De Henschel Hs 129 was een innovatief grondaanvalsvliegtuig dat ontworpen werd om specifieke uitdagingen aan te pakken, zoals bescherming tegen grondvuur en effectiviteit tegen gepantserde voertuigen. Hoewel het vliegtuig verbeteringen onderging tijdens zijn productiecyclus, bleef het geconfronteerd met technische en operationele beperkingen. De nadruk op het gebruik van minder krachtige motoren, gecombineerd met ontwerpkeuzes die prioriteit gaven aan pantsering boven wendbaarheid, beïnvloedden de prestaties negatief.

De Hs 129 speelde echter een belangrijke rol in de ondersteuning van Duitse grondtroepen, vooral op het oostfront. Het vermogen om vijandelijke tanks te vernietigen en logistieke doelen uit te schakelen droeg bij aan de effectiviteit van de Luftwaffe tijdens de eerste jaren van de oorlog. Tegen het einde van de oorlog werd de productie stopgezet, en de Hs 129 verdween uit actieve dienst met de val van het Derde Rijk.

Bronnen en meer informatie

  1.  Afbeelding: USAAF; original uploader to en.wikipedia was en:user:Maury Markowitz, Public domain, via Wikimedia Commons
  2. Martin Pegg (2019). Henschel Hs 129 Panzerjäger. Hull, East Yorkshire, UK: Chandos. ISBN 978-1-9993-1650-1.
  3. Manfred Griehl (2012). X-Planes: German Luftwaffe Prototypes 1930-1945. Pen and Sword. ISBN 978-1-78303-419-2.
  4. Kenneth Munson (1978). German Aircraft Of World War 2 in Colour. Poole, Dorset, UK: Blandford Press. ISBN 0-7137-0860-3.
  5. J. Richard Smith; Anthony Kay (1972). German Aircraft of the Second World War. London, UK: Putnam & Company Ltd. ISBN 0-370-00024-2.
  6. William Green (1970). Warplanes of the Third Reich. London, UK: Macdonald and Jane’s Publishers Ltd. ISBN 0-356-02382-6.
  7. Przemysław Chorążykiewicz (2008). Henschel Hs 129. Sandomierz, Poland/Redbourn, UK: Mushroom Model Publications. ISBN 978-8-38945-046-3.
  8. Bronnen Mei1940