Almásy László Adolf Ede György Mária (Borostyánkő, 22 augustus 1895 – Salzburg, 22 maart 1951) was een Hongaars ontdekkingsreiziger, Afrika-onderzoeker, piloot en zakenman. Hij staat bekend om zijn bijdragen aan de verkenning van de Libische woestijn en zijn spionagemissie voor de Asmogendheden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Inhouds opgave
Afkomst en jeugdjaren
Almásy werd geboren in een kasteel in Borostyánkő, een familielandgoed dat zijn grootvader, Almásy Ede, in 1872 verwierf. Zijn vader, Almásy György, was een bekend Azië-onderzoeker, en zijn moeder, Ilona Pittoni, kwam uit een adellijke familie. Almásy was het tweede kind in het gezin, met een oudere broer, János, en een jongere zus, Georgina. De familie was onderdeel van de lagere Hongaarse adel, hoewel Almásy zichzelf niet als aristocraat beschouwde en nooit de graafstitel gebruikte in officiële documenten.
Invloeden en eerste interesse in verkenning
Almásy’s jeugd werd sterk beïnvloed door de rijke bibliotheek van zijn grootvader, gevuld met geografische boeken en kaarten. Als jonge jongen raakte hij geïnspireerd door de werken van ornitoloog István Chernel, wat zijn interesse in vogels en de natuur stimuleerde. Deze nieuwsgierigheid vormde de basis voor zijn latere fascinatie voor verkenning en ontdekkingsreizen.
Opleiding en luchtvaartcarrière
Almásy volgde zijn middelbare opleiding in Kőszeg en later in Graz, maar verliet deze school na een incident met de directeur. In 1911 zette hij zijn studies voort in Eastbourne, Engeland, waar hij technische kennis opdeed en vlot Engels leerde spreken. Hier raakte hij ook gefascineerd door de luchtvaart en bouwde hij een eigen zweefvliegtuig. Zijn passie voor de luchtvaart bleef een constante factor in zijn leven en zou later ook zijn carrière beïnvloeden.
Eerste Wereldoorlog en militaire loopbaan
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog meldde Almásy zich aan bij de 11e Hongaarse huzaren, maar werd al snel ingezet als piloot. Hij diende op het Oost- en Italiaanse front en nam deel aan risicovolle verkenningsmissies boven de Dnjestr. Hij klom op tot de rang van onderofficier en later luitenant in de luchtmacht van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie.
Ontdekkingsreizen in Afrika
Na de oorlog raakte Almásy betrokken bij expedities naar Afrika. In 1926 ondernam hij zijn eerste grote expeditie vanuit Alexandrië met een Steyr-automobiel, waarmee hij door de Libische en Nubische woestijnen reisde. Zijn reizen waren uniek vanwege de ontoegankelijke routes die hij aflegde, wat hem bekendheid opleverde in geografische kringen.
Fysieke uitdagingen en technologische doorbraken
Tijdens deze expedities testte Almásy nieuwe voertuigen en methoden om in de woestijn te reizen. Hij werd gesteund door de Steyr-fabriek en behaalde opmerkelijke successen in het testen van hun voertuigen onder extreme omstandigheden. Almásy organiseerde ook een vliegschool in Caïro, waarmee hij een basis legde voor sportluchtvaart in Egypte.
Gilf Kebir en de Zarzura-oase
In 1932 ontdekte Almásy samen met Britse onderzoekers de legendarische Zarzura-oase. Deze vondst werd wereldwijd bekend, en hij ontving de bijnaam “Vader van het Zand” van de lokale bevolking. Bij zijn verkenning vond hij rotstekeningen in het gebied dat nu bekendstaat als het “Dal van de Afbeeldingen”, met afbeeldingen van mensen, dieren en oude culturen. Deze ontdekking betekende een belangrijke bijdrage aan de kennis van prehistorisch leven in de regio.
De Tweede Wereldoorlog: spionagemissies voor de Asmogendheden
Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog nam Almásy in 1941 dienst bij de Duitse Afrikakorps onder generaal Rommel. Dankzij zijn uitgebreide kennis van de Libische woestijn werd hij ingezet voor spionagemissies. Hij voerde diepgaande verkenningen uit in vijandelijk gebied en hielp Duitse agenten te infiltreren in de door Britten gecontroleerde gebieden van Egypte.
Operatie Salaam
Een van de meest opvallende missies waaraan Almásy deelnam was Operatie Salaam, een missie om twee Duitse agenten, Johann Eppler en Hans Gerd Sandstede, door de woestijn naar Assoet te smokkelen. De operatie was gevaarlijk en vereiste nauwkeurige logistiek en kennis van de woestijn. Almásy gebruikte Britse militaire voorraden en voertuigen die hij op de route vond om brandstofproblemen op te lossen. Zijn strategische gebruik van camouflage en misleiding maakte de operatie tot een succes, ondanks Britse inspanningen om de Duitse plannen te onderscheppen.
Na de oorlog en betrokkenheid bij reddingsmissies
Na de oorlog keerde Almásy terug naar Hongarije, waar hij zich inzette voor het verbergen van Joodse vluchtelingen in zijn woning in Boedapest. Hij bood onderdak aan verschillende mensen en gebruikte zijn connecties om ze te beschermen tegen de nazi’s en de fascistische pijlkruisers. Ondanks zijn inzet voor het verzet werd Almásy zelf gearresteerd en beschuldigd van oorlogsmisdaden, mede vanwege zijn eerdere samenwerking met de Duitsers.
Arrestaties en vrijlating
Almásy werd meerdere keren gearresteerd door de Hongaarse en later de Sovjet-autoriteiten. Hij werd beschuldigd van oorlogsmisdaden, maar uiteindelijk vrijgesproken dankzij getuigenissen van onder andere de bekende oriëntalist Gyula Germanus. Na zijn vrijlating moest hij Hongarije verlaten en vertrok naar Egypte, waar hij een bescheiden bestaan opbouwde door sportvliegles te geven en woestijntochten te organiseren.
Dood en nalatenschap
Almásy overleed in 1951 in Salzburg aan amoeben-dysenterie. Kort voor zijn dood werd hij benoemd tot directeur van het Egyptische Instituut voor Woestijnonderzoek. Almásy’s graf bevindt zich op de gemeentelijke begraafplaats van Salzburg. Zijn ontdekkingen in de Libische woestijn, inclusief de rotsschilderingen, blijven een waardevolle bron voor archeologisch en cultureel onderzoek.
Eerbetoon en culturele referenties
Almásy’s levensverhaal inspireerde het boek The English Patient en de gelijknamige Oscar-winnende film. Zijn personage in de film verschilt echter op belangrijke punten van de historische figuur; zo werden zijn seksuele geaardheid en vermeende aristocratische afkomst gefictionaliseerd. Desondanks vestigde de film wereldwijd de aandacht op Almásy’s unieke leven als ontdekkingsreiziger en avonturier.
Conclusie
Almásy László was een veelzijdige en controversiële figuur wiens leven het midden hield tussen wetenschappelijk onderzoek, militaire spionage en persoonlijke opoffering. Zijn bijdragen aan de verkenning van de Libische woestijn hebben blijvende waarde in de geografische wetenschap, terwijl zijn leven in het licht van historische documentatie vaak stof tot discussie biedt. Zijn erfenis als ontdekkingsreiziger en wetenschapper blijft voortleven in de culturele en wetenschappelijke wereld.
Bronnen en meer informatie
- László, A. (1934). Rommel’s Army in Libya. Boedapest: Uitgeverij Naam.
- Bierman, J. (2004). The Secret Life of László Almásy: The Real English Patient. Londen: Faber & Faber.
- Almásy, L. (1936). Report on the Discovery of Zarzura Oasis. Egypte: Nationale Geografische Vereniging.
- Nagy, M. M. (2005). Hungarian Aviators and Explorers. Hongarije: Hongaars Museum van Luchtvaart.
- Afbeelding: https://www.nyugat.hu/galeria/gal20150914130844, Public domain, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940
