De Mulberry havens waren twee tijdelijke, verplaatsbare havens ontwikkeld door het Britse Admiraliteit en het Oorlogskantoor tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze havens speelden een grote rol in de geallieerde invasie van Normandië in juni 1944. Ze werden ontworpen in 1942 en binnen een jaar gebouwd in grote geheimhouding. Direct na de succesvolle landingen op D-Day, werden secties van de twee geprefabriceerde havens en oude schepen, bestemd om te worden afgezonken als golfbrekers, over het Kanaal gesleept vanuit Zuid-Engeland naar hun locaties bij Omaha Beach (Mulberry “A”) en Gold Beach (Mulberry “B”).
Inhouds opgave
Strategische Noodzaak
Deze innovatie loste het probleem op van de behoefte aan diepwaterkades en een haven om de invasiekrachten te voorzien van de noodzakelijke versterkingen en voorraden. Het was bedoeld om gebruikt te worden totdat belangrijke Franse havens konden worden veroverd en weer in gebruik genomen, na reparaties van de onvermijdelijke sabotage door Duitse verdedigers. De havens omvatten drijvende maar zinkbare golfbrekers, drijvende pontons, kades en drijvende wegdekken, die samen een technisch moeilijke maar innovatieve systeem vormden.
Gebruik en Effectiviteit
Het Mulberry B haven bij Gold Beach werd 10 maanden lang gebruikt na D-Day. Meer dan 2,5 miljoen mannen, 500.000 voertuigen en 4 miljoen ton aan voorraden werden aangeland voordat het volledig buiten gebruik werd gesteld. Mulberry A bij Omaha Beach liep echter ernstige schade op door een hevige storm op 19 juni, voordat de pontons veilig verankerd waren. De schade was zo ernstig dat de haven moest worden opgegeven en de Amerikanen waren genoodzaakt om over de open stranden aan land te gaan.
Innovatie als Reactie op Eerdere Mislukkingen
De inval in Dieppe in 1942 had aangetoond dat de geallieerden niet konden rekenen op het kunnen doordringen van de Atlantische Muur om een haven aan de Noord-Franse kust te veroveren. Grote oceaanwaardige schepen die zware en omvangrijke ladingen vervoerden, hadden diepe wateren nodig onder hun kiel, samen met kadekranen om hun lading te lossen, die niet beschikbaar waren behalve bij de reeds zwaar verdedigde Franse havens. Zo werden de Mulberries gecreëerd om de noodzakelijke havenfaciliteiten te bieden voor het lossen van de duizenden mannen en voertuigen, en miljoenen tonnen aan voorraden die nodig waren om Operatie Overlord te ondersteunen.
Voorbereiding en Planningsfase
Met de planning van Operatie Overlord in een gevorderd stadium tegen de zomer van 1943, was het geaccepteerd dat de voorgestelde kunsthavens geprefabriceerd moesten worden in Groot-Brittannië en vervolgens over het Kanaal gesleept. De behoefte aan twee afzonderlijke kunsthavens – een Amerikaanse en een Brits/Canadese – werd overeengekomen tijdens de Quebec Conferentie in augustus 1943. Een Subcommissie Kunstmatige Havens werd opgericht onder voorzitterschap van de civiel ingenieur Colin R. White om toezicht te houden op het ontwerp en de implementatie van deze complexe structuren.
Keuze van Locaties en Materialen
De Subcommissie had de taak om de locaties te kiezen waar de havenelementen gebouwd zouden worden, alsook de materialen en technieken die gebruikt zouden worden voor de constructie. Er werd besloten om gebruik te maken van bestaande scheepsbouwfaciliteiten en betonfabrieken in Groot-Brittannië vanwege hun capaciteit om grote structuren te hanteren en vanwege de geografische nabijheid tot de kanaalroute.
Coördinatie Tussen Militaire en Civiele Sectoren
Een essentieel onderdeel van de planningsfase was de coördinatie tussen verschillende militaire en civiele instanties. Dit omvatte het ministerie van Oorlog, de Royal Navy, en diverse civiele ingenieursbureaus. Samenwerking was cruciaal om de technische en logistieke uitdagingen die gepaard gingen met het project te overwinnen.
Ontwerpinnovaties en Logistieke Planning
De havens moesten bestand zijn tegen de ruwe zeecondities van het Kanaal en in staat zijn om snel opgebouwd te worden. Ingenieurs ontwierpen de caissons en pontons zodanig dat ze zowel flexibel als robuust waren. Logistieke plannen werden ontwikkeld voor het slepen van deze gigantische structuren over het Kanaal, wat nauwgezette navigatie en timing vereiste om de veiligheid tijdens het transport te garanderen.
Deze voorbereidingsfase legde de basis voor wat uiteindelijk een van de meest indrukwekkende en succesvolle logistieke operaties van de Tweede Wereldoorlog zou worden. De innovatieve aanpak en de intensieve samenwerking tussen verschillende disciplines waren bepalend voor het succes van de Mulberry havens.
Uitvoering van het Project: Bouw en Uitdagingen
Coördinatie en Constructie
Na de overeenkomst over de noodzaak van twee aparte havens tijdens de Quebec Conferentie, werd een intensieve samenwerking tussen verschillende overheidsdepartementen en private sectoren gestart. De Admiralty beheerde de blockships en de Bombardons en was verantwoordelijk voor alle noodzakelijke werkzaamheden voor onderzoek, plaatsing, slepen en het markeren van navigatie. De War Office nam de constructie van de betonnen caissons (Phoenixes), de wegdekken (Whales) en bescherming via luchtafweerinstallaties op zich. Eenmaal op locatie, was het leger verantwoordelijk voor het zinken van de caissons en het assembleren van alle verschillende onderdelen van de havens.
Technische Ontwerp en Innovatie
De havens vereisten enorme caissons van verschillende soorten om golfbrekers en kades te bouwen en structuren te verbinden om de wegdekken te voorzien. Deze caissons werden gebouwd op verschillende locaties, voornamelijk bestaande scheepsbouwfaciliteiten of grote stranden rond de Britse kust. De werken werden uitbesteed aan commerciële bouwbedrijven, waaronder namen als Wates Construction, Balfour Beatty en Sir Robert McAlpine. Bij voltooiing werden ze over het Kanaal gesleept door sleepboten naar de Normandische kust.
Proeven en Materialen
Testen van Ontwerpen
In augustus en september 1943 werd een proef opgezet met drie concurrerende ontwerpen voor de vrachtafhandelingspieren, samen met een test van een perslucht golfbreker. De pierontwerpen waren afkomstig van:
- Hugh Iorys Hughes, die zijn “Hippo” pieren en “Crocodile” brugdelen ontwikkelde;
- Ronald Hamilton, die de “Swiss Roll” bedacht, bestaande uit een drijvende weg van waterdicht canvas versterkt met latten en op spanning gehouden door kabels;
- Luitenant-kolonel William T Everall en majoor Allan Beckett, die een drijvende brug ontwierpen gekoppeld aan een kadehoofd.
De westkant van Wigtown Bay, in de Solway Firth, werd geselecteerd voor de proeven vanwege de vergelijkbare getijden met die van de verwachte invasiestranden in Normandië. Prototypes van elk van de ontwerpen werden gebouwd en naar het gebied vervoerd voor testen door Royal Engineers. De tests onthulden verschillende problemen, maar het ontwerp van Beckett’s drijvende weg (later ‘Whale’ genoemd) bleek het meest succesvol en werd uiteindelijk aangenomen.
Uitdagingen en Oplossingen
Navigatie en Positionering
Het slepen van de onderdelen over het kanaal was een logistieke uitdaging vanwege de enorme afmetingen en het gewicht van de caissons en andere onderdelen. Bovendien was de nauwkeurige positionering in de vijandelijke en onbekende wateren van Normandië kritisch. Het succes van deze operatie hing af van gedetailleerde hydrografische en geologische enquêtes van de kustlijnen, uitgevoerd door speciale teams van hydrografen.
Inzet en Operatie van Mulberry Havens
Strategische Implementatie op D-Day
Op 6 juni 1944, D-Day, begon de enorme taak van het assembleren van de Mulberry havens onmiddellijk na de eerste landingen. Meer dan 400 onderdelen, waaronder blokschepen (Corncobs) en betonnen caissons (Phoenixes), werden gesleept om de twee Mulberry havens te vormen. Deze onderdelen waren essentieel om snel een functionerende havenstructuur op te zetten die essentieel was voor de aanvoerlijnen van de geallieerden.
Operationele Capaciteit en Uitdagingen
De havens speelden een cruciale rol in de aanvoer van troepen, voertuigen en materiaal direct na de landing. De Mulberry B-haven bij Gold Beach werd met name een logistiek knooppunt, waarbinnen 10 maanden na D-Day meer dan 2,5 miljoen mannen, 500.000 voertuigen en 4 miljoen ton aan voorraden werden aangeland. Mulberry A, daarentegen, leed ernstige schade tijdens een storm op 19 juni 1944 en moest worden verlaten, wat leidde tot een grotere afhankelijkheid van directe landingen op de stranden door de Amerikanen.
De Storm van Juni 1944 en de Gevolgen
Weerstand Tegen Natuurkrachten
De ontwerpen van de Mulberry havens waren niet bestand tegen de onverwachte hevige storm die enkele dagen na D-Day toesloeg. Vooral Mulberry A werd zwaar beschadigd, waardoor deze buiten gebruik werd gesteld. Ondanks de schade bleef Mulberry B operationeel en onderging aanpassingen en reparaties om de duurzaamheid te verhogen.
Langetermijneffecten en Strategische Waarde
Bijdrage aan Operation Overlord
De functionele Mulberry B haven, vaak aangeduid als ‘Port Winston’, werd uiteindelijk een van de grootste triomfen van militaire engineering van de Tweede Wereldoorlog. De haven maakte het mogelijk om grote hoeveelheden troepen en materiaal efficiënt aan land te brengen, wat cruciaal was voor het succes van Operation Overlord. De impact van deze kunstmatige havens op de uitkomst van de oorlog kan niet worden onderschat, aangezien ze een alternatief boden voor het veroveren van zwaar verdedigde natuurlijke havens.
Technische Kenmerken van de Mulberry Havens
Belangrijkste Componenten van de Havens
De Mulberry havens waren samengesteld uit diverse ingenieuze onderdelen, elk ontworpen om bij te dragen aan de overall functionaliteit van de tijdelijke havens. Deze onderdelen omvatten:
- Phoenix caissons: Deze waren grote betonnen constructies die werden gebruikt om de buitenste golfbrekers te vormen. Ze werden geprefabriceerd, over het Kanaal gesleept en vervolgens afgezonken op de zeebodem om bescherming te bieden tegen golven.
- Whale wegdekken: Ontworpen door Allan Beckett, waren de Whales flexibele, drijvende wegdekken die de hoofdstructuren met het land verbonden. Deze wegdekken waren cruciaal voor het transport van materiaal en personeel van schepen naar de kust.
- Spud pieren: Dit waren de werkelijke laad- en loskades waar schepen hun lading konden lossen. Elke Spud pier was uitgerust met poten die op de zeebodem rustten, waardoor de structuur met de getijden mee kon bewegen.
Innovaties en Constructietechnieken
De constructie van de Mulberry havens toonde enkele opmerkelijke staaltjes van engineering. De Phoenix caissons bijvoorbeeld, werden ontworpen om opzettelijk te zinken maar konden worden gerefloateerd (opnieuw drijvend gemaakt) wanneer nodig. Dit was een kritieke functionaliteit tijdens de initiële fasen van de installatie.
Duurzaamheid en Veerkracht
Aanpassingen na de Storm
Na de verwoestende storm in juni 1944, onderging Mulberry B verschillende aanpassingen om de duurzaamheid te verhogen. Extra Phoenix caissons werden toegevoegd en versterkt, wat de operationele levensduur van de haven verlengde. Deze wijzigingen waren van cruciaal belang om de haven functioneel te houden gedurende de rest van de campagne.
Legacy en Innovatie
Impact op Toekomstige Militaire Logistiek
De Mulberry havens waren een primeur in militaire logistiek en hebben de manier waarop militaire operaties worden ondersteund bij grootschalige amfibische aanvallen fundamenteel veranderd. De ervaringen en lessen geleerd van de Mulberry-projecten hebben toekomstige engineering- en logistieke planningen beïnvloed, met name in de manier waarop snel deployeerbare en modulaire infrastructuur kan worden ingezet in conflictzones.
Conclusie en Evaluatie van de Mulberry Havens
Beoordeling van de Effectiviteit
De Mulberry havens, hoewel tijdelijk van aard, speelden een onmisbare rol in het succes van de geallieerde invasie in Normandië. Door innovatieve engineering en snelle inzetbaarheid boden ze een essentiële logistieke ondersteuning op een moment dat traditionele havenfaciliteiten niet beschikbaar waren. De effectiviteit van Mulberry B, in het bijzonder, toont aan hoe cruciaal deze structuren waren voor het onderhouden van de aanvoerlijnen die nodig waren voor de geallieerde troepen.
Nalatenschap en Invloed op Ingenieurswetenschappen
De Mulberry havens zijn een testament van de innovatieve geest en de vooruitstrevende technieken van hun tijd. Ze hebben niet alleen tijdens de oorlog een cruciale rol gespeeld, maar ook in de jaren daarna als een belangrijk studieobject gediend voor zowel militaire als civiele ingenieurs. De technieken en strategieën ontwikkeld voor de Mulberry havens zijn gebruikt in latere civiele en militaire projecten, waarbij de principes van modulariteit en snelle inzetbaarheid steeds terugkeren.
Bronnen voor Verder Onderzoek
Voor wie dieper wil duiken in de technische details, strategische besluitvorming en de persoonlijke verhalen achter de Mulberry havens, zijn hier enkele aanbevolen bronnen:
- Officiële archieven van het Britse Ministerie van Defensie – Documenten en blauwdrukken van de Mulberry havens.
- Imperial War Museums – Collecties en tentoonstellingen die de Mulberry havens en hun gebruik tijdens de Tweede Wereldoorlog belichten.
- Academische studies en boeken – Werken zoals “Mulberry: The Return of the Little Ships” door Donovan Webster bieden uitgebreide analyses van de operaties en de technische uitdagingen.
- Bronnen Mei1940
