Luitenant-generaal Sir Frederick Edgworth Morgan, KCB (5 februari 1894 – 19 maart 1967), was een hoge officier in het Britse leger, wiens carrière zich uitstrekte over beide wereldoorlogen. Beroemd om zijn cruciale rol in de planning van Operatie Overlord, had Morgan een grote invloed op de loop van de geallieerde operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Inhouds opgave
Vroege leven en opleiding
Frederick Morgan werd geboren op 5 februari 1894 in Paddock Wood, Kent, als oudste zoon in een gezin van negen kinderen. Zijn vader, Frederick Beverley Morgan, was een houthandelaar, en zijn moeder, Clare Elizabeth (née Horrocks), beheerde het huishouden in Mascall’s Manor, Paddock Wood. Al op jonge leeftijd werd duidelijk dat Morgan voorbestemd was voor een militaire loopbaan, een pad dat door zijn familie voor hem was uitgestippeld. Zijn opleiding begon in Hurstleigh, een privéschool in Tunbridge Wells, waar hij vanaf 1902 studeerde. Zijn familie, die zijn potentieel herkende, schreef hem in 1907 in op Clifton College, een school met sterke banden met de Royal Military Academy, Woolwich.
Op Clifton blonk Morgan niet alleen uit in zijn studies, maar ook in sport, met name rugby en cricket. Zijn leiderschapskwaliteiten kwamen al vroeg naar voren, en hij was actief in het School Cadet Corps, dat later de Officers’ Training Corps (OTC) werd in 1908. Zijn betrokkenheid bij het cadetkorps leidde ertoe dat hij opklom tot de rang van sergeant, en hij behoorde tot de cadetten die de route naar Buckingham Palace bemanden tijdens de kroning van George V in 1911. Deze vormende jaren op Clifton legden de basis voor zijn toekomstige militaire successen.
Benoeming en vroege militaire loopbaan
Morgan’s academische en militaire vaardigheden bezorgden hem een plaats op de Royal Military Academy, Woolwich, in 1912. Na zijn afstuderen werd hij op 17 juli 1913 benoemd tot tweede luitenant in de Royal Field Artillery.
Eerste Wereldoorlog: de vorming van een militair leiderschap
Aanvang van de oorlog en eerste ervaringen aan het front
Kort na zijn benoeming in de Royal Field Artillery werd Morgan in januari 1914 uitgezonden naar India, waar hij zich aansloot bij de 84ste Batterij, 11de Brigade, gestationeerd in Jabalpur. Toen de Eerste Wereldoorlog in augustus 1914 uitbrak, werd zijn batterij al snel ingezet aan het Westelijk Front, waar zij in oktober arriveerde als onderdeel van de 3de (Lahore) Divisie.
De oorlog bracht Morgan al snel in aanraking met de gruwelijkheden van de strijd. Tijdens een actie aan het front werd hij bijna gedood door een Duitse granaat, die hem de lucht in blies en in een krater bedolf. Hij werd geëvacueerd naar een ziekenhuis in Boulogne met shellshock, een veelvoorkomend en ernstig probleem onder soldaten in de loopgraven. Na een kort ziekteverlof in Engeland, waarin hij het tragische nieuws ontving dat zijn broer was gesneuveld, keerde Morgan terug naar het front. Hier werd hij benoemd tot adjudant (ADC) van brigadegeneraal Edward Spencer Hoare-Nairne, de commandant van de Lahore Divisie Artillerie.
Stijging in rangen en bijdragen aan de slag
Morgan’s capaciteiten als militair leider en strateeg werden al snel opgemerkt. In februari 1916 werd hij gepromoveerd tot stafkapitein, een functie waarin hij zijn vaardigheden in coördinatie en planning verder ontwikkelde. Zijn bevordering tot tijdelijk kapitein volgde in mei 1916. De Lahore Divisie Artillerie werd later in 1917 ontbonden, waarna Morgan werd overgeplaatst naar de 42ste (East Lancashire) Divisie, waar hij opnieuw de rol van stafkapitein op zich nam.
Tijdens het Honderddagenoffensief, dat uiteindelijk leidde tot de wapenstilstand met Duitsland op 11 november 1918, diende Morgan als brigade-majoor van de 42ste Divisie Artillerie. Deze periode was cruciaal voor zijn ontwikkeling als militair leider, aangezien hij de coördinatie van complexe artillerieoperaties beheerde in een tijd van intense en beslissende gevechten. Morgan’s bijdragen aan het oorlogsfront bleven niet onopgemerkt; hij werd tweemaal genoemd in dispatches, een eerbetoon voor uitzonderlijke militaire diensten, op 15 mei 1917 en opnieuw op 5 juli 1919.
Het leven tussen de wereldoorlogen: India en verder
Na het einde van de Eerste Wereldoorlog koos Morgan ervoor om zijn militaire carrière voort te zetten met een zesjarige dienstplicht in India, een periode die van groot belang zou zijn voor zijn verdere ontwikkeling. Hij sloot zich aan bij de 118de Veldbatterij, 26ste Veldbrigade, die zich toen aan het vormen en trainen was voor dienst in het subcontinent. In 1924 aanvaardde hij een tijdelijke stafpost als plaatsvervangend assistent-adjudant-generaal (DAAG) van de 1ste (Peshawar) Divisie onder leiding van generaal-majoor Herbert Uniacke. Deze rol, samen met zijn latere dienst bij het Northern Command in India, stelde hem in staat om waardevolle ervaring op te doen in het plannen en uitvoeren van grootschalige manoeuvres, een vaardigheid die hem later in zijn carrière goed van pas zou komen.
In 1926 keerde Morgan terug naar Engeland, waar hij het bevel voerde over de 22ste Zware Batterij, die verantwoordelijk was voor de kustverdediging van Weymouth, Dorset. Ondanks zijn aanzienlijke ervaring en vaardigheden bleef hij tot juni 1932 in de rang van kapitein, voordat hij uiteindelijk werd gepromoveerd tot majoor en later tot luitenant-kolonel.
Tweede Wereldoorlog: van brigadier tot luitenant-generaal
De aanloop naar de Tweede Wereldoorlog en de slag om Frankrijk
Kort voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939 werd Frederick Morgan bevorderd tot brigadier en kreeg hij het bevel over de 1ste Ondersteuningsgroep, onderdeel van de 1ste Pantserdivisie onder leiding van generaal-majoor Roger Evans. Morgan stond voor een enorme uitdaging: zijn eenheid werd kort na de Duitse invasie van Frankrijk in mei 1940 naar het front gestuurd, echter, met een ernstig tekort aan middelen. Zijn groep, die normaal gesproken bestond uit veldartillerie en infanteriebataljons, was gereduceerd tot een eenheid met slechts een bataljon Royal Engineers en een Territorial Army-bataljon van de Royal Welch Fusiliers, die nog bezig waren met de omscholing tot luchtafweer- en antitankregimenten.
Tijdens de slag om Frankrijk werd de 1ste Ondersteuningsgroep toegevoegd aan de 51ste (Hoogland) Infanteriedivisie ten zuiden van de rivier de Somme. Ondanks hun beperkte middelen leverde Morgan’s eenheid moedige weerstand, maar de situatie verslechterde snel. De 1ste Ondersteuningsgroep, samen met de 51ste Divisie, werd omsingeld en gevangen genomen door de Duitsers in Saint-Valery-en-Caux. Morgan en een klein aantal van zijn troepen slaagden erin te ontsnappen en werden geëvacueerd naar Engeland.
Commandeur in Groot-Brittannië
Terug in Engeland werd de 1ste Pantserdivisie hervormd en toegewezen als mobiele reserve om een mogelijke Duitse invasie af te slaan. Morgan’s 1ste Ondersteuningsgroep kreeg twee Canadese infanteriebataljons toegewezen om te helpen bij deze taak. Op 4 november 1940 werd Morgan benoemd tot Brigadier-Generaal Staf (BGS) bij II Corps, gestationeerd in Norfolk. Hij bleef echter niet lang op deze post, want op 28 februari 1941 werd hij bevorderd tot de tijdelijke rang van generaal-majoor en kreeg hij het bevel over de Devon en Cornwall County Division, een statische formatie belast met de kustverdediging van Zuidwest-Engeland. Deze divisie, hoewel van essentieel belang voor de verdediging, ontbeerde zware artillerie, ingenieurs en divisietroepen, wat een beperkte mobiliteit en slagkracht betekende.
In oktober 1941, na acht maanden dienst in Devon en Cornwall, nam Morgan het bevel over de 55ste (West Lancashire) Infanteriedivisie over, een eerste lijn Territorial Army-formatie gestationeerd in Gloucestershire onder Zuidelijk Commando. De divisie, later verplaatst naar Noord-Yorkshire onder Noordelijk Commando, kreeg een lagere prioriteit voor moderne uitrusting en werd op de lagere sterkte geplaatst. Hoewel zijn divisie een statische rol bleef spelen, leerde Morgan veel over de uitdagingen van verdediging en logistiek in een tijd van beperkte middelen en voortdurende dreiging.
I Corps en de voorbereidingen voor Operatie Overlord
Morgan’s volgende grote stap in zijn militaire loopbaan kwam in mei 1942, toen hij werd bevorderd tot luitenant-generaal en het bevel kreeg over I Corps District, verantwoordelijk voor de verdediging van Lincolnshire en East Riding of Yorkshire. In oktober van dat jaar werd zijn hoofdkwartier omgevormd tot een mobiele formatie en kreeg het de naam I Corps, nu onder het bevel van de Amerikaanse generaal Dwight D. Eisenhower. De eenheid werd voorbereid op operaties tegen een mogelijke Duitse aanval via Spanje naar Gibraltar, een scenario dat uiteindelijk niet plaatsvond.
In de maanden die volgden, bleef Morgan’s I Corps zich voorbereiden op diverse mogelijke missies. Zijn hoofdkwartier werd belast met de taak van het plannen van de invasie van Sardinië, een operatie die later werd geannuleerd ten gunste van de invasie van Sicilië in juli 1943. Hoewel I Corps zelf niet deelnam aan de actie, was de ervaring in operationele planning cruciaal voor Morgan en zijn staf.
COSSAC: de planning van Operatie Overlord
De belangrijkste bijdrage van Morgan aan de geallieerde oorlogsinspanningen kwam in maart 1943, toen hij werd benoemd tot Chief of Staff to the Supreme Allied Commander (Designate), oftewel COSSAC. In deze rol was hij verantwoordelijk voor het coördineren van de planning van Operatie Overlord, de codenaam voor de geallieerde invasie van Noordwest-Europa. Met beperkte middelen en onder zware druk begon Morgan met het samenstellen van een staf die uiteindelijk verantwoordelijk zou zijn voor een van de meest complexe militaire operaties in de geschiedenis.
Morgan’s team werkte in de zomer van 1943 onvermoeibaar aan de plannen voor Overlord. Hij presenteerde het uiteindelijke plan aan het Britse Chiefs of Staff Committee op 15 juli 1943. Het plan schetste de voorwaarden waaronder de aanval kon worden uitgevoerd, het gebied waar een landing mogelijk zou zijn, en de middelen waarmee een stevig bruggenhoofd op het continent zou kunnen worden verankerd. Dit werk legde de basis voor de uiteindelijke uitvoering van de invasie op D-Day in juni 1944.
SHAEF en de na-oorlogse jaren: Morgan’s invloed en controverse
De overgang naar SHAEF en de uitvoering van Overlord
Toen generaal Dwight D. Eisenhower in januari 1944 werd benoemd tot Supreme Allied Commander, werd de staf van COSSAC geïntegreerd in het Supreme Headquarters Allied Expeditionary Force (SHAEF). Eisenhower bracht zijn eigen stafchef mee, generaal-majoor Walter Bedell Smith, en verplaatste het hoofdkwartier naar Bushey Park. Ondanks het aanbod om het bevel over XIII Corps in Italië op zich te nemen, koos Morgan ervoor om als een van Smith’s drie plaatsvervangers te blijven dienen bij SHAEF. In deze rol was hij verantwoordelijk voor de coördinatie van inlichtingen en operaties en speelde hij een cruciale rol in de planning en uitvoering van de D-Day landingen en de daaropvolgende geallieerde opmars in Europa.
Morgan had ook de taak om de spanningen tussen verschillende commandanten te beheren, vooral in zijn interacties met veldmaarschalk Bernard Montgomery. Hoewel hun professionele relatie soms gespannen was, bleef Morgan loyaal aan Eisenhower en zijn missie. Zijn inzet en toewijding aan de operatie leverden hem in augustus 1944 een benoeming op tot Knight Commander of the Order of the Bath (KCB), een erkenning van zijn “uitstekende diensten in verband met de invasie van Normandië”. Na de ontbinding van SHAEF in juni 1945, werd hij door de Amerikaanse regering onderscheiden met de Legion of Merit en later met de Army Distinguished Service Medal.
UNRRA en de controverse rond de Joodse vluchtelingen
Na de oorlog werd Morgan in september 1945 benoemd tot Chief of Operations voor de United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA) in Duitsland. In deze functie coördineerde hij de hulpverlening aan miljoenen vluchtelingen en ontheemden die door de oorlog waren getroffen. Ondanks zijn aanvankelijke inzet voor deze humanitaire missie, raakte Morgan al snel gedesillusioneerd over de werking van UNRRA. Hij beschuldigde de organisatie ervan te zijn geïnfiltreerd door Sovjetagenten die de onrust onder de ontheemden wilden aanwakkeren.
Morgan’s rol in UNRRA werd controversieel toen hij in januari 1946 beweerde dat er een “geheime Joodse organisatie” was die een “exodus” van Joden uit Europa naar Palestina probeerde te faciliteren. Deze uitspraken, die toen breed werden opgevat als antisemitisch, veroorzaakten een storm van verontwaardiging in de pers en onder Joodse leiders. Hoewel Morgan’s vrienden hem verdedigden en beweerden dat zijn opmerkingen uit hun context waren gehaald, leidde de controverse ertoe dat zijn positie bij UNRRA werd geëlimineerd door de nieuwe directeur-generaal, Fiorello La Guardia. Ondanks het feit dat hij later in zijn memoires volhield dat zijn beweringen gebaseerd waren op militaire inlichtingen, bleef de controverse rond deze periode een smet op zijn nalatenschap.
De latere jaren: atoomenergie en pensioen
In 1951 werd Morgan aangesteld als Controller of Atomic Energy, waar hij toezicht hield op de productie van Britse nucleaire wapens. Hij was aanwezig bij Operation Hurricane, de eerste Britse atoombomproef op de Montebello-eilanden in 1952. Hoewel zijn rol later grotendeels ceremonieel werd, bleef hij een voorstander van het ontwikkelen van krachtigere kernwapens en speelde hij een rol in de voorbereiding van latere nucleaire testen.
Morgan ging in 1956 met pensioen, hoewel hij tot 1958 de functie van kolonel-commandant van de Royal Artillery bleef bekleden. In 1961 publiceerde hij zijn memoires onder de titel “Peace and War: A Soldier’s Life”, waarin hij zijn ervaringen en inzichten deelde over een leven gewijd aan militaire dienst. Hij overleed op 19 maart 1967 op 73-jarige leeftijd in het Mount Vernon Hospital, waar hij werd herinnerd als een invloedrijke, zij het controversiële, figuur in de Britse militaire geschiedenis.
Conclusie: een complexe nalatenschap
Luitenant-generaal Sir Frederick Morgan’s militaire carrière was zowel indrukwekkend als complex. Hij was een briljante strateeg die een cruciale rol speelde in enkele van de belangrijkste militaire operaties van de twintigste eeuw, waaronder de planning van D-Day. Zijn bijdragen aan de geallieerde overwinning in de Tweede Wereldoorlog werden algemeen erkend en geëerd, en zijn invloed reikte verder dan zijn actieve dienst. Echter, zijn naoorlogse betrokkenheid bij UNRRA en zijn controversiële uitspraken over Joodse vluchtelingen werpen een schaduw over zijn nalatenschap. Ondanks deze controverse blijft Morgan een belangrijke figuur in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en een man wiens militaire vaardigheden en toewijding aan zijn land onmiskenbaar waren.
Bronnen en meer informatie
- Keegan, John. Six Armies in Normandy: From D-Day to the Liberation of Paris. Viking Press, 1982.
- Atkinson, Rick. The Guns at Last Light: The War in Western Europe, 1944-1945. Henry Holt and Co., 2013.
- Morgan, Frederick. Peace and War: A Soldier’s Life. Methuen, 1961.
- Ambrose, Stephen E. D-Day: June 6, 1944: The Climactic Battle of World War II. Simon & Schuster, 1994.
- Gowing, Margaret. Independence and Deterrence: Britain and Atomic Energy, 1945-1952. St. Martin’s Press, 1974.
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: British General Frederick E. Morgan. Public Domein Wiki Commens
