Junkers Ju 90: Van passagiersvliegtuig tot militair transportvliegtuig

Junkers Ju 90: Viermotorig vliegtuig ontworpen voor het vervoer van 40 passagiers, later ingezet als militair transportvliegtuig.
De Junkers Ju 90, oorspronkelijk ontworpen voor commerciële luchtvaart, werd later omgebouwd tot een militair transportvliegtuig.

De Junkers Ju 90 was een viermotorig verkeersvliegtuig dat later dienstdeed als transportvliegtuig voor de Duitse Luftwaffe. Het vliegtuig werd ontworpen door de Duitse vliegtuigbouwer Junkers en ontwikkelde zich vanuit de niet verder uitgewerkte Ju 89, een strategische bommenwerper. Het toestel werd oorspronkelijk bedoeld als een langeafstandsvliegtuig voor Deutsche Lufthansa, maar kreeg uiteindelijk een belangrijke rol als militair transportvliegtuig tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ontwikkeling en Ontwerp

De oorsprong van de Junkers Ju 90 ligt in de Ju 89, een strategische bommenwerper die werd ontwikkeld voor het Ural-bommenwerperprogramma van de Luftwaffe in de jaren 1930. Dit programma had tot doel langeafstandsbommenwerpers te creëren die strategische doelen ver achter de vijandelijke linies konden aanvallen. Het ontwerp van de Ju 89 maakte gebruik van vier motoren en een gestroomlijnd ontwerp, maar dit programma werd afgebroken voordat het vliegtuig grootschalig in productie ging. Desondanks besloot Junkers het ontwerp van de Ju 89 om te zetten in een civiel verkeersvliegtuig, de Ju 90.

De Ju 90 werd ontworpen als een langafstand passagiers vliegtuig voor Deutsche Lufthansa. Het vliegtuig deelde veel van de ontwerpkenmerken van de Ju 89, zoals de vleugels en de staartsectie, maar had een compleet nieuw ontworpen romp. Deze romp was breder en kon tot 40 passagiers vervoeren, een significant aantal voor die tijd. Waar eerdere Junkers-vliegtuigen vaak gekenmerkt werden door gegolfd metaal, had de Ju 90 een gladde duralumin bekleding, wat bijdroeg aan een aerodynamischer ontwerp.

Ontwerpteam
Het ontwerp van de Ju 90 werd geleid door Ernst Zindel, een prominente ontwerper binnen Junkers. Ook professor Herbert Wagner speelde een cruciale rol in de technische ontwikkeling van het toestel. De eerste testvlucht vond plaats op 28 augustus 1937, en dit prototype toonde al snel potentieel als commercieel vliegtuig. Deutsche Luft Hansa was zo tevreden met de testresultaten dat het al snel een productieorder plaatste voor de Ju 90.

Eerste Vluchten en Civiele Dienst

De eerste vlucht van het Ju 90-prototype, aangedreven door vier Daimler-Benz DB 600C-motoren, vond plaats in Dessau, Duitsland. Dit prototype stond bekend als de Ju 90 V1 en werd ook wel “Der Grosse Dessauer” genoemd, een eerbetoon aan de stad waar het werd gebouwd. Dit eerste vliegtuig was krachtiger dan de latere productiemodellen, met een motorvermogen van 820 kW (1.100 pk) per motor. Ondanks een veelbelovende start ging de Ju 90 V1 verloren tijdens een testvlucht op 6 februari 1938.

Het tweede prototype, de Ju 90 V2, werd uitgerust met minder krachtige BMW 132-motoren, elk goed voor 620 kW (830 pk). Dit exemplaar werd geleverd aan Deutsche Luft Hansa, die het vliegtuig uitvoerig testte op langeafstandsroutes. Tijdens deze testen bleek de Ju 90 veelbelovend voor commerciële luchtvaart, maar het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939 maakte abrupt een einde aan deze plannen.

Technische Specificaties van de Ju 90

  • Bemanning: 4
  • Capaciteit: 38–40 passagiers
  • Lengte: 26,3 meter
  • Spanwijdte: 35,02 meter
  • Hoogte: 7,5 meter
  • Leeggewicht: 19.225 kg
  • Maximaal gewicht: 33.680 kg
  • Motoren: 4 × BMW 132 H-1 radiale motoren
  • Maximale snelheid: 350 km/u
  • Bereik: 1.247 km
  • Plafond: 5.750 meter

Overgang naar Militaire Rol

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werden alle civiele vliegtuigen van Deutsche Lufthansa, inclusief de Ju 90’s, in dienst genomen door de Luftwaffe. De Ju 90 bleek een waardevol transportvliegtuig te zijn vanwege zijn grote capaciteit en bereik. De toestellen werden ingezet voor diverse militaire transporttaken, waaronder het vervoeren van troepen en materieel naar frontlinies.

Een belangrijk moment in de militaire geschiedenis van de Ju 90 was de inzet tijdens de invasie van Noorwegen in 1940. De Luftwaffe gebruikte het vliegtuig voor het vervoeren van materieel en manschappen naar bezet gebied. Later werd de Ju 90 ook ingezet aan het oostfront, waar het vliegtuig een rol speelde in het bevoorraden van Duitse troepen, met name tijdens de belegering van Stalingrad in 1942.

Ju 90 als Vervoermiddel aan het Oostfront

Tijdens de Slag om Stalingrad werden de Ju 90’s ingezet om de Duitse 6e Leger, dat omsingeld was door Sovjet-troepen, te voorzien van levensmiddelen, munitie en andere benodigdheden. Ondanks de inzet van deze transportvliegtuigen konden ze niet voorkomen dat het Duitse leger uiteindelijk moest capituleren in februari 1943.

Prototypes en Verdere Ontwikkeling

Gedurende de oorlog werden verschillende varianten van de Ju 90 ontwikkeld. Enkele van deze prototypes dienden als basis voor de ontwikkeling van de Junkers Ju 290, een groter vliegtuig dat zowel voor transport als voor verkenningsmissies werd gebruikt. Zo werd de Ju 90 V5 omgebouwd tot de Ju 290 V3 en de Ju 90 V6 tot de Ju 390 V1.

Kenmerken van de Prototypes

De militaire versies van de Ju 90 hadden vaak versterkte vleugels, een grotere spanwijdte en een krachtigere motorconfiguratie. De Ju 90 V5 en V6 waren uitgerust met een nieuwe vleugelconfiguratie die de stabiliteit verbeterde. Bovendien hadden deze militaire varianten een achterdeur die als laadklep kon dienen, wat het laden van voertuigen en ander zwaar materieel vergemakkelijkte.

Een ander kenmerk van de militaire Ju 90’s was de introductie van bewapening op latere modellen, waaronder het V8-prototype. Dit vliegtuig was uitgerust met twee 20 mm MG 151/20-kanonnen en meerdere machinegeweren om het vliegtuig te verdedigen tegen vijandelijke jagers tijdens transportmissies.

Conclusie

De Junkers Ju 90 begon zijn leven als een ambitieus civiel passagiersvliegtuig, maar door de omstandigheden van de Tweede Wereldoorlog werd het al snel omgevormd tot een belangrijk militair transportvliegtuig voor de Duitse Luftwaffe. Ondanks de beperkte civiele dienst en enkele technische tegenslagen, speelde de Ju 90 een cruciale rol in verschillende militaire campagnes, waaronder de invasie van Noorwegen en de slag om Stalingrad. Het vliegtuig diende ook als basis voor de latere Ju 290 en Ju 390, grotere vliegtuigen die Junkers tijdens de oorlog ontwikkelde.

Hoewel slechts een paar exemplaren van de Ju 90 de oorlog overleefden, blijft het vliegtuig een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de Duitse luchtvaart en een voorbeeld van de overgang van civiele naar militaire luchtvaart in tijden van conflict.

Bronnen en informatie

  1. Smith, J.R. & Kay, Antony L. German Aircraft of the Second World War. Putnam, 1972.
  2. Green, William. Warplanes of the Third Reich. Doubleday, 1970.
  3. Bergström, Christer. Stalingrad – The Air Battle: 1942 through January 1943. Midland Publishing, 2007.
  4. Junkers Aircraft Archives, Dessau.
  5. Afbeelding: Schnellverkehrsflugzeug Ju 90 Public Domain via Wiki Commens
  6. Bronnen Mei1940