De HMAS Stuart (voorheen HMS Stuart) was een Britse torpedobootjager van de Scott-klasse die tijdens de Eerste Wereldoorlog werd gebouwd voor de Royal Navy. De torpedobootjager speelde een ondersteunde rol in de Middellandse Zee en later voor de Royal Australian Navy (RAN) tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Inhouds opgave
Ontwerp en Bouw
Technische Specificaties
De HMAS Stuart behoorde tot de Admiraal-type (Scott-klasse) torpedobootjagers, ontworpen als leiders van flottieljes. De schepen uit deze klasse waren groter en krachtiger dan reguliere torpedobootjagers. De Stuart had een waterverplaatsing van 1.530 ton (standaard) en 2.053 ton bij volle belading. Met een lengte van 101,38 meter en een maximale snelheid van 34,6 knopen (circa 64 km/u) bood ze veelzijdigheid en slagkracht, zowel voor defensieve als offensieve operaties.
De aandrijving bestond uit vier Yarrow-ketels en twee Brown-Curtis-stoomturbines, die samen 43.000 pk leverden op twee schroeven. De actieradius bedroeg 3.000 zeemijl bij een kruissnelheid van 10 knopen, wat haar geschikt maakte voor langdurige missies op zee
Bewapening
Bij de bouw in 1918 werd Stuart uitgerust met vijf BL 4,7 inch (120 mm) kanonnen, een 3-inch luchtafweergeschut en zes torpedobuizen in dubbele opstellingen. In de loop der tijd werden deze wapens gemoderniseerd en aangepast aan veranderende dreigingen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er onder andere Oerlikon-luchtafweergeschut en dieptebommen toegevoegd. In 1942 werd de Stuart voorzien van een Hedgehog anti-onderzeebootmortier, waarmee haar capaciteit om vijandelijke onderzeeërs te bestrijden aanzienlijk werd verbeterd.
Bouw en Indienststelling
De bouw van de HMAS Stuart begon op 18 oktober 1917 in de scheepswerf van Hawthorn Leslie and Company in Newcastle-upon-Tyne. Op 22 augustus 1918 werd ze te water gelaten en op 21 december 1918 in dienst genomen bij de Royal Navy. Haar naam verwees naar het Britse koningshuis Stuart, met een scheepsbadge waarin een koninklijke kroon en een Yorkshire-roos werden afgebeeld.
Operationele Geschiedenis
Inzet bij de Royal Navy (1918-1933)
Na haar indienststelling opereerde de HMS Stuart voornamelijk in de Middellandse Zee als onderdeel van de 2e torpedobootjagerflottielje. Gedurende deze periode nam ze deel aan diverse operaties, waaronder interventies in de Zwarte Zee tijdens de Russische Burgeroorlog. In 1919 werd ze ingezet bij de evacuatie van Britse troepen uit Yalta, toen de bolsjewistische troepen de regio veroverden. Daarnaast bood ze ondersteuning aan Griekse operaties tijdens het Grieks-Turkse conflict, waaronder de bezetting van Smyrna in mei 1919.
In de jaren 1920 normaliseerde de situatie in de Middellandse Zee, en de HMS Stuart voerde voornamelijk patrouilles en oefeningen uit. In mei 1933 werd ze uit dienst genomen en overgedragen aan de Royal Australian Navy.
Dienst bij de Royal Australian Navy (1933-1947)
De HMAS Stuart werd op 11 oktober 1933 officieel opgenomen in de vloot van de Royal Australian Navy. Gedurende de jaren dertig opereerde ze voornamelijk in Australische wateren, totdat ze in 1938 in reserve werd geplaatst. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd ze echter gereactiveerd en toegewezen als leider van de Australische torpedobootjagerflottielje, die door Duitse propaganda spottend de “Scrap Iron Flotilla” werd genoemd.
Verdere Inzet tijdens de Tweede Wereldoorlog
Vanaf 1940 nam de HMAS Stuart deel aan gevechtsoperaties in de Middellandse Zee, waaronder de Slag bij Calabrië en de Slag bij Kaap Matapan. Ze speelde een cruciale rol bij het onderscheppen van vijandelijke schepen en het escorteren van geallieerde konvooien. In september 1940 dwong ze de Italiaanse onderzeeër Gondar tot overgave, en ze was betrokken bij evacuaties van geallieerde troepen uit Griekenland en Kreta in 1941.
Technologische Innovaties en Aanpassingen
Sonar, Radar en HF/DF-systemen
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden veel schepen gemoderniseerd met technologische systemen om hun operationele effectiviteit te verbeteren. De HMAS Stuart was hier geen uitzondering op.
In 1941 werd ze uitgerust met een ASDIC-systeem, een vroege vorm van sonar, dat werd gebruikt voor het detecteren van vijandelijke onderzeeërs. Deze technologie was cruciaal bij anti-onderzeebootoperaties, zoals die in de Middellandse Zee en de wateren rond Australië.
In 1942 werden verder verbeteringen aangebracht door de installatie van een Hoge Frequentie-Richtingzoeker (HF/DF), ook bekend als “Huff-Duff”. Dit systeem kon vijandelijke radio-uitzendingen lokaliseren en was van onschatbare waarde bij het opsporen van vijandelijke onderzeeërs, met name tijdens konvooiescortes. Daarnaast beschikte de Stuart over radarinstallaties voor lucht- en oppervlaktebewaking, wat haar reactietijd verbeterde bij plotselinge bedreigingen.
Oorlogsbijdrage en Aanpassingen
Operaties in de Middellandse Zee
De HMAS Stuart vervulde een belangrijke rol in de geallieerde strategie in de Middellandse Zee. Ze ondersteunde troepen tijdens de Westelijke Woestijncampagne en nam deel aan grootschalige zeeslagen, zoals de Slag bij Calabrië in 1940. Tijdens de Slag bij Kaap Matapan in maart 1941, wist ze een succesvolle torpedoaanval uit te voeren op de Italiaanse kruiser Zara, wat bijdroeg aan de geallieerde overwinning.
Ook werd de torpedobootjager ingezet bij de evacuatie van geallieerde troepen uit Griekenland en Kreta. De evacuaties werden uitgevoerd onder zware luchtaanvallen, maar de Stuart slaagde erin om meerdere transporten veilig af te ronden.
De Tobruk Ferry Service
Tijdens het beleg van Tobruk in 1941 leverde de HMAS Stuart belangrijke logistieke steun door deel te nemen aan de zogenaamde “Tobruk Ferry Service”. Ze maakte 24 succesvolle bevoorradingsruns naar de belegerde geallieerde troepen voordat technische problemen haar dwongen terug te keren naar Australië voor reparaties.
Dienst in Australische Wateren en Transformatie
Na de reparaties en een grondige refit in Melbourne keerde de Stuart in 1942 terug naar operationele dienst in Australische wateren. Hier werd ze voornamelijk ingezet voor konvooiescortes en anti-onderzeebootpatrouilles langs de oostkust van Australië. In 1944 werd ze omgebouwd tot een storesschip en troepentransport, wat haar rol veranderde van frontlinieoorlogsvoering naar logistieke ondersteuning.
Na de aanpassing werd ze ingezet voor operaties in Nieuw-Guinea en andere strategische gebieden in de regio, waar ze tot januari 1946 bleef opereren.
Decomissioning en Laatste Lot
Op 27 april 1946 werd de HMAS Stuart uit dienst genomen en in reserve geplaatst. Een jaar later, op 3 februari 1947, werd ze verkocht voor de sloop. De resten van de kiel werden uiteindelijk begraven in Kissing Point Bay in Putney, New South Wales.
Conclusie
De HMAS Stuart was een veelzijdig marineschip dat zowel tijdens de Eerste als de Tweede Wereldoorlog van groot belang was. Haar transformatie van een gevechtsboot naar een logistiek storesschip weerspiegelt de evolutie van maritieme strategieën tijdens het conflict. Haar prestaties in zowel de Middellandse Zee als de Pacifische regio leverden haar acht veldslageroemetekenen op en maakten haar een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de Royal Australian Navy.
Bronnen
- Afbeelding: Green, Allan C., 1878-1954, photographer., Public domain, via Wikimedia Commons
- Bennett, Geoffrey (2003). Naval Battles of World War II. Barnsley: Pen & Sword. ISBN 978-0850529897.
- Cassells, Vic (2000). The Destroyers: Their Battles and Their Badges. East Roseville, New South Wales: Simon & Schuster. ISBN 0731808932.
- Halpern, Paul (2011). The Mediterranean Fleet 1920–1929. Navy Records Society Publications. Farnham, Surrey, UK: Ashgate. ISBN 978-1-4094-2756-8.
- Bertke, Donald A.; Smith, Gordon; Kindell, Don (2012). The Royal Navy is Bloodied in the Mediterranean. World War II Sea War, Volume 3. Lulu. ISBN 978-1-937470-01-2.
- Gillett, Ross; Graham, Colin (1977). Warships of Australia. Adelaide, South Australia: Rigby. ISBN 0727004727.
- Bronnen Mei1940
.jpg){kind=link}