De Bristol Bombay was een Brits militair transportvliegtuig dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ingezet door de Royal Air Force (RAF). Het ontwerp kwam voort uit de behoefte aan een veelzijdig vliegtuig dat zowel als troepentransport als middelzware bommenwerper kon dienen. Dit type toestel moest de Vickers Valentia vervangen, die destijds in gebruik was in India en het Midden-Oosten.
Inhouds opgave
Ontwerp en Ontwikkeling
De ontwikkeling van de Bombay begon met de specificatie C.26/31 van het Britse Air Ministry. Deze vereiste dat het vliegtuig plaats moest bieden aan 24 soldaten of een vergelijkbare hoeveelheid vracht. Tegelijkertijd moest het uitgerust kunnen worden met bommen en defensieve bewapening. Dit dual-purpose concept was typerend voor Britse ontwerpen uit het interbellum. Andere inzendingen voor deze specificatie waren de Armstrong Whitworth A.W.23 en de Handley Page HP.52.
Het ontwerp, aangeduid als Type 130, was een hoogdekker met een volledig metalen constructie. Een belangrijke innovatie was de torsiestijve vleugelstructuur. Eerdere ontwerpen, zoals de Bristol Bagshot, hadden last van vleugelverdraaiing, wat resulteerde in stuurproblemen. Dit werd opgelost door een vleugel met een metalen huid die bevestigd was aan een intern frame van meerdere liggers en ribben. Deze vleugels waren uitgerust met zeven dragende liggers, gemaakt van hoogwaardig staal en aluminiumlegeringen. Het toestel had verder een dubbele staart en een vast staartwielonderstel.
De bemanning bestond uit een piloot, een navigator/bommenrichter en een radio-operator/schutter. De prototypeversie beschikte over een Lewis-machinegeweer in een handmatige toren. De productieversie kreeg echter hydraulische torens, elk bewapend met een Vickers K-machinegeweer. Als bommenwerper kon de Bombay acht bommen van 250 pond dragen op rekken onder de romp.
Testfase en Productie
De eerste testvlucht van het prototype vond plaats op 23 juni 1935, aangedreven door twee Bristol Pegasus III-motoren. Hoewel de testresultaten veelbelovend waren, duurde het tot 1937 voordat een bestelling van 80 toestellen werd geplaatst. De productiemodellen waren uitgerust met krachtigere Pegasus XXII-motoren en driebladige Rotol-propellers.
Vanwege de werkdruk op Bristol’s Filton-fabriek, waar ook de Bristol Blenheim werd geproduceerd, werd de assemblage van de Bombay uitbesteed aan Short & Harland in Belfast. De complexe vleugelstructuur veroorzaakte echter vertragingen, waardoor het eerste productiemodel pas in 1939 werd afgeleverd. Uiteindelijk werden slechts 50 toestellen gebouwd; de resterende 30 werden geannuleerd.
Operationele Geschiedenis
De eerste operationele eenheid die de Bombay gebruikte, was 216 Squadron RAF, gestationeerd in Egypte. Hoewel de Bombay verouderd was als bommenwerper voor Europa, speelde het een belangrijke rol in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het toestel ingezet voor zowel bombardementen als transporttaken.
In 1940 werden de Bombays ook tijdelijk ingezet in Europa door 271 Squadron RAF, voornamelijk voor logistieke ondersteuning aan de British Expeditionary Force in Frankrijk. De meest prominente operaties vonden echter plaats in het Midden-Oosten. De toestellen van 216 Squadron voerden nachtelijke bombardementen uit tegen doelen in de Westelijke Woestijn en Italiaanse Somaliland. Vanwege de beperkte capaciteit werden bommen soms zelfs handmatig uit de vrachtdeur gegooid.
Tijdens de belegering van Tobruk werden Bombays ingezet om gewonden te evacueren en bevoorrading te vervoeren. Daarnaast speelden ze een rol in de evacuatie van de Griekse koninklijke familie uit Kreta in 1941. Ook werden ze gebruikt tijdens de Anglo-Iraakse oorlog om troepen te vervoeren.
Bristol Bombay: Latere Operaties en Varianten
Speciale Operaties en Gebeurtenissen
Een van de meest opmerkelijke operaties waarbij de Bristol Bombay betrokken was, vond plaats op 17 november 1941. Tijdens deze missie speelde het toestel een rol in de eerste officiële operatie van de Special Air Service (SAS). Vijf Bombays werden ingezet om SAS-troepen te parachuteren op Duitse vliegvelden in Noord-Afrika. Hoewel de missie beperkte schade toebracht aan de vijand, markeerde het een belangrijk moment in de ontwikkeling van speciale operaties tijdens de oorlog.
Een tragisch incident met een Bombay vond plaats op 7 augustus 1942, toen luitenant-generaal William Gott, de hoogste Britse officier die tijdens de oorlog werd gedood, omkwam. Hij was aan boord van een Bombay die werd neergeschoten in de Westelijke Woestijn. Deze gebeurtenis leidde tot de benoeming van generaal Bernard Montgomery als commandant van het Achtste Leger.
Tijdens de geallieerde invasie van Sicilië in 1943 evacueerden Bombays meer dan 2.000 gewonden. Dit benadrukte hun waarde als transportvliegtuig in het theater van operaties in het Middellandse Zeegebied. Een bemanning van een Bombay claimde zelfs meer dan 6.000 gewonden te hebben vervoerd uit zowel Sicilië als Italië. Ondanks deze prestaties werd het toestel in 1944 uitgefaseerd.
Technische Specificaties
De Bristol Bombay Mk.I had de volgende technische specificaties:
Algemene kenmerken:
- Bemanning: 3-4 personen
- Capaciteit: 24 gewapende soldaten of 10 brancards
- Lengte: 21,11 meter
- Spanwijdte: 29,18 meter
- Hoogte: 6,07 meter
- Vleugeloppervlak: 124 m²
- Leeggewicht: 6.260 kg
- Maximumgewicht: 9.153 kg
- Aandrijving: 2 Bristol Pegasus XXII motoren, elk 1.010 pk
Prestaties:
- Maximale snelheid: 309 km/u
- Kruissnelheid: 260 km/u
- Bereik: 3.590 km met extra brandstof
- Stijgsnelheid: 3,8 m/s
Bewapening:
- Machinegeweren: 2 × 7,7 mm Vickers K-machinegeweren in torens
- Bomlading: Tot 907 kg, verdeeld over acht 113 kg bommen.
Varianten en Ontwikkeling
Naast de standaard Type 130 Bombay Mk.I werden enkele varianten en ontwerpen overwogen:
- Type 137A: Een voorgestelde civiele transportversie die nooit werd gebouwd.
- Type 137B: Een gecombineerde vracht- en passagiersversie.
- Type 144: Een ontwerp met intrekbaar landingsgestel, bedoeld voor specificatie B.4/34, dat uiteindelijk werd gewonnen door de Handley Page Harrow.
Gebruik door Luchtmachten
De Bombay werd voornamelijk gebruikt door de RAF, maar ook door de Australische luchtmacht:
- RAF: Gebruikt door squadrons zoals 216 Squadron (Egypte), 271 Squadron (Engeland) en 117 Squadron (Khartoem). Het toestel speelde een prominente rol in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
- RAAF: De Royal Australian Air Force gebruikte de Bombay in een medische transportrol bij No. 1 Air Ambulance Unit.
Conclusie
De Bristol Bombay mag dan geen baanbrekend ontwerp zijn geweest, het speelde een essentiële rol in de logistieke en tactische operaties van de Royal Air Force tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ondanks de technische beperkingen bleek het toestel onmisbaar in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en het Middellandse Zeegebied. Het was een typisch voorbeeld van Britse luchtvaartontwerpen uit het interbellum: robuust, multifunctioneel en betrouwbaar. Het vervulde taken variërend van bombardementen tot medische evacuaties en ondersteuning van speciale operaties, en bewees daarmee zijn veelzijdigheid in uitdagende omstandigheden.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Daventry B J (Mr), Royal Air Force official photographer, Public domain, via Wikimedia Commons
- Barnes, C.H. (1964). Bristol Aircraft Since 1910. London: Putnam. ISBN 0-370-00015-3.
- Ketley, Barry (1999). French Aces of WWII. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 1-85532-898-4.
- Lewis, Peter (1980). The British Bomber since 1914 (3rd ed.). Putnam. ISBN 0-370-30265-6.
- Mason, Francis K. (1994). The British Bomber since 1914. London: Putnam Aeronautical Books. ISBN 0-85177-861-5.
- Shores, Christopher; Massimello, Giovanni; Guest, Russell (2012). A History of the Mediterranean Air War 1940–1945: North Africa June 1940–January 1942. London: Grub Street. ISBN 978-1-908117-07-6.
- Bronnen Mei1940
