Shigeru Fukudome (福留 繁, Fukudome Shigeru) was een invloedrijke Japanse admiraal die een cruciale rol speelde in de Keizerlijke Japanse Marine (IJN) tijdens de Tweede Wereldoorlog. Geboren op 1 februari 1891, in Yonago, Tottori prefectuur, en overleden op 6 februari 1971, was Fukudome zowel een getuige als een deelnemer aan enkele van de meest significante gebeurtenissen in de maritieme geschiedenis van Japan.
Inhouds opgave
Vroege leven en militaire loopbaan
Shigeru Fukudome werd geboren in een tijdperk van snelle modernisering in Japan, een periode die het land zou transformeren van een feodale samenleving naar een wereldmacht. Hij begon zijn militaire carrière door te studeren aan de Keizerlijke Japanse Marineacademie, waar hij in 1913 afstudeerde als achtste van een klas van 144 cadetten. Zijn prestaties op de academie maakten al vroeg duidelijk dat hij een talentvolle en gedisciplineerde officier was.
Eerste aanstellingen en promoties
Na zijn afstuderen diende Fukudome als adelborst op de kruisers Soya en Izumo en het slagschip Satsuma. Als vaandrig werd hij toegewezen aan het slagschip Hizen en de kruiser Kashima. Na het volgen van cursussen in torpedo- en maritieme artillerie, werd hij bevorderd tot luitenant in 1918. In deze periode diende hij op de patrouilleboot Manshu en de kruiser Chitose. Zijn vaardigheden als navigator werden snel erkend, en hij werd hoofd-navigator op de torpedobootjager Sakura en de kruiser Niitaka.
Fukudome’s carrière kreeg een nieuwe wending toen hij in 1921 als uitvoerend officier werd aangesteld op de tanker Kamoi, waarmee hij op een missie naar de Verenigde Staten vertrok. Deze internationale ervaring gaf hem waardevolle inzichten in de maritieme strategieën van andere grootmachten. Na zijn terugkeer in Japan volgde hij een opleiding aan het Marine Stafcollege, waar hij in 1924 met lof afstudeerde en bevorderd werd tot luitenant-commandant.
Stafposities en verdere promoties
Na zijn studie aan het Marine Stafcollege bekleedde Fukudome verschillende stafposities binnen de Keizerlijke Japanse Marine. In 1929 werd hij bevorderd tot commandant en trad toe tot de Marine Staf. Tijdens de jaren 1930 bekleedde hij diverse belangrijke posities, waaronder kapitein van het slagschip Nagato van 1938 tot 1939. Zijn vaardigheden en ervaring leidden tot zijn promotie tot schout-bij-nacht op 15 november 1939, een rang waarin hij een leidende rol begon te spelen in de Japanse marineoperaties.
De Tweede Wereldoorlog
Met de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog kreeg Fukudome steeds belangrijkere opdrachten binnen de Keizerlijke Japanse Marine. In 1940 werd hij voor het eerst toegewezen aan de Gezamenlijke Vloot en werkte nauw samen met admiraal Isoroku Yamamoto bij de voorbereiding van torpedo-oefeningen in de aanloop naar de aanval op Pearl Harbor.
Promotie tot vice-admiraal en rol in de Stille Oceaan
In 1942 werd Fukudome bevorderd tot vice-admiraal en diende hij als stafchef onder Yamamoto’s opvolger, admiraal Mineichi Koga. In deze functie was hij verantwoordelijk voor het coördineren van maritieme operaties in de Stille Oceaan, een regio van toenemend strategisch belang naarmate de oorlog vorderde. Een van de meest cruciale momenten in Fukudome’s carrière kwam op 31 maart 1944, toen hij onderweg was van Palau naar de Japanse hoofdkwartieren in Davao, Mindanao.
Tijdens deze vlucht crashte zijn vliegtuig in een tyfoon nabij Cebu. Fukudome werd vervolgens gevangengenomen door Filipijnse guerrillastrijders onder leiding van luitenant-kolonel James M. Cushing, waarmee hij de eerste vlagofficier in de Japanse geschiedenis werd die door de vijand gevangen werd genomen. Hoewel hij later werd vrijgelaten om vergeldingsmaatregelen tegen Filipijnse burgers te voorkomen, vielen de geheime Japanse oorlogsplannen, de zogenaamde “Z-plan”, in handen van de Amerikanen, wat een grote strategische tegenslag voor Japan betekende.
Commandant van de 1e Gecombineerde Basis Luchtmacht
Na de dood van admiraal Koga in maart 1944, werd Fukudome benoemd tot commandant van de 1e Gecombineerde Basis Luchtmacht en de 2e Luchtvloot, gebaseerd in het Kyūshū-Okinawa-Formosa district. Deze positie was van groot belang, vooral gezien de toenemende druk van de geallieerden in de regio. Echter, Fukudome zelf uitte later zijn twijfels over zijn aanstelling in deze rol, aangezien hij weinig ervaring had met luchtvaartoperaties.
Op 10 oktober 1944 verplaatste het hoofdkwartier van de 2e Luchtvloot zich van Katori, Chiba prefectuur, naar Taiwan. Tegelijkertijd werden ongeveer 200 vliegtuigen van het Japanse leger in Taiwan aan hem toegewezen om zijn vloot van 100 vliegtuigen te versterken, met latere versterkingen in kleinere aantallen.
Uitbreiding van verantwoordelijkheden in de Filipijnen
In oktober 1944, vanwege de zware verliezen van Japanse luchtmachteenheden in de Filipijnen, werd Fukudome’s verantwoordelijkheid uitgebreid tot de Filipijnen. Hij verplaatste zijn hoofdkwartier naar Manila op 22 oktober en ontving 450 extra vliegtuigen op Clark Field, die samen met de reeds aanwezige 100 vliegtuigen onder vice-admiraal Takijirō Ōnishi onder zijn bevel kwamen te staan.
Laatste fase van de oorlog en commando in Singapore
Met de verslechterende situatie voor Japan werd de 2e Luchtvloot in januari 1945 ontbonden en samengevoegd met de 1e Luchtvloot. Fukudome werd overgeplaatst naar Singapore om het bevel over de 10e Vloot van de Japanse marine te voeren. Deze vloot bestond voornamelijk uit de 13e Luchtvloot, met 450 vliegtuigen, waarvan de meeste trainers waren, en de 1e Zuidelijke Expeditievloot.
Bij zijn aankomst in Singapore op 16 januari 1945 bevond Fukudome zich in een benarde positie. Door de Amerikaanse controle over de lucht en zee na de Filipijnen-campagne, was hij effectief geïsoleerd in Singapore en had hij weinig invloed op de uitkomst van de oorlog. Desondanks bleef hij in deze rol tot het einde van de oorlog in augustus 1945.
Na de oorlog: Interrogatie en nasleep
Na de Japanse overgave werd Fukudome in december 1945 in Tokio ondervraagd door schout-bij-nacht Ralph A. Ofstie van de Amerikaanse marine. Naast de samenwerking met de Amerikanen werd Fukudome door de Britten belast met de repatriëring van Japanse staatsburgers uit het Singapore-gebied. Deze taak werd uiteindelijk voltooid, maar Fukudome werd later gearresteerd door de Amerikaanse aanklagers en beschuldigd van oorlogsmisdaden, in verband met de executie van twee neergeschoten Amerikaanse piloten tijdens zijn diensttijd in Singapore.
Hij werd schuldig bevonden aan nalatigheid in de uitvoering van zijn taken en veroordeeld door een militair tribunaal in Singapore. Na zijn vrijlating in 1950 speelde Fukudome een belangrijke rol in het adviseren van de Japanse regering over de organisatie van de Japanse Zelfverdedigingstroepen.
Conclusie
Shigeru Fukudome was een sleutelfiguur binnen de Keizerlijke Japanse Marine tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn loopbaan weerspiegelt zowel de ambities als de tragische mislukkingen van het Japanse militaire leiderschap in deze tumultueuze periode. Ondanks zijn uiteindelijke tegenslagen en zijn gevangenschap, bleef hij een invloedrijke stem in de nasleep van de oorlog en droeg hij bij aan de wederopbouw van Japan als een vreedzame natie. Fukudome overleed op 6 februari 1971, en zijn laatste rustplaats bevindt zich op de Tama Begraafplaats in Fuchu, net buiten Tokio.
Bronnen
- “The Pacific War: The Strategy, Politics, and Players That Won the War” – James B. Wood
- “The Imperial Japanese Navy in World War II: In the Words of Former Japanese Naval Officers” – David C. Evans
- “Shigeru Fukudome’s Interrogation Records” – National Archives of Japan
- “Japanese Navy Operations and Strategy in World War II” – Eric Lacroix and Linton Wells
- “Post-War Japan and the Formation of the Japanese Self-Defense Forces” – Kenneth W. Estes
- Afbeelding: http://ww2db.com/person_bio.php?person_id=174, Public domain, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940
