De Petlyakov Pe-8 (Russisch: Петляков Пе-8) was de enige viermotorige zware bommenwerper die de Sovjet-Unie tijdens de Tweede Wereldoorlog produceerde. Ontworpen vóór de oorlog, werd dit toestel in beperkte aantallen gebouwd en voornamelijk ingezet voor nachtelijke bombardementen op Duitse doelen, zoals vliegvelden en rangeerterreinen. De Pe-8 verwierf bekendheid toen het in augustus 1941 werd gebruikt om Berlijn te bombarderen, en ook tijdens zogeheten “morele aanvallen” om de Sovjetbevolking een gevoel van overwinning te geven door de kwetsbaarheid van de Asmogendheden bloot te leggen. Een opmerkelijke missie was de vlucht van de Sovjetminister van Buitenlandse Zaken, Vjatsjeslav Molotov, die in 1942 met een Pe-8 van Moskou naar de Verenigde Staten reisde.
Inhouds opgave
Ontwerp en ontwikkeling
Specificaties en algemene kenmerken
Oorspronkelijk aangeduid als TB-7, werd het vliegtuig hernoemd tot Pe-8 na de dood van hoofdontwerper Vladimir Petlyakov in een vliegtuigcrash in 1942. De Pe-8 had een bemanning van elf personen en was gebouwd om grote afstanden af te leggen met een zware bommenlast. Hieronder een overzicht van de belangrijkste technische gegevens:
- Lengte: 23,2 meter
- Spanwijdte: 39,13 meter
- Hoogte: 6,2 meter
- Vleugeloppervlak: 188,66 m²
- Maximaal startgewicht: 35.000 kg
- Aandrijving: 4 x Mikulin AM-35A V-12 vloeistofgekoelde zuigermotoren, elk met een vermogen van 999 kW (1.340 pk)
- Maximale snelheid: 443 km/h
- Bereik: 3.700 km
- Dienstplafond: 9.300 meter
- Bewapening: Twee 20 mm ShVAK-kanonnen, twee 12,7 mm UBT-machinegeweren, en twee 7,62 mm ShKAS-machinegeweren
- Bommenlast: Tot 5.000 kg, inclusief de zware FAB-5000 bom van 5.000 kg
Ontwerpuitdagingen en vroege ontwikkeling
De ontwikkeling van de Pe-8 begon in juli 1934, toen de Sovjetluchtmacht (VVS) de behoefte aangaf aan een modernere vervanger voor de verouderde Tupolev TB-3 bommenwerper. De nieuwe bommenwerper moest in staat zijn om een bommenlast van 2.000 kg over een afstand van 4.500 km te vervoeren met een snelheid van meer dan 440 km/h op een hoogte van 10.000 meter. Dit waren aanzienlijke verbeteringen ten opzichte van de TB-3, die als verouderd werd beschouwd.
Het ontwerp werd oorspronkelijk aangeduid als TB-7 en was sterk geïnspireerd door het gestroomlijnde ontwerp van de Tupolev SB. De Pe-8 was een middenvleugel, vrijdragende eendekker, hoofdzakelijk gebouwd van duralumin, met twee stalen liggers in de vleugels. Het ontwerp vereiste dat de piloten in tandem zaten, enigszins naar links verschoven in de cockpit. De vroege prototypen hadden een vijfde motor, een Klimov M-100, ingebouwd in de romp achter de cockpit, bedoeld om een supercharger aan te drijven voor de hoofdmotoren. Dit ontwerp, bekend als ATsN-2, werd later verlaten, en het toestel werd aangepast met zitplaatsen voor een boordwerktuigkundige en een radio-operator achter en onder de piloten.
Eerste testvluchten en aanpassingen
De eerste ongewapende prototypevlucht vond plaats op 27 december 1936 op het Khodynka-vliegveld. Hoewel de eerste tests succesvol waren, werden problemen ontdekt, zoals de slechte aerodynamica van de radiatoren en motorbehuizingen, wat leidde tot oververhitting van de buitenste motoren. De ontwerpevaluaties in windtunnels leidden tot aanpassingen, waaronder het verplaatsen van de radiatoren naar diepe luchtkanalen onder de binnenste motorbehuizingen.
Seriemodellen en verbeteringen
Na de eerste tests werd een tweede prototype gebouwd, met verschillende verbeteringen gebaseerd op de lessen uit de eerste testvluchten. Het ontwerp omvatte een bredere romp, een verbeterde controle-indeling, en krachtigere AM-34FRNV-motoren. De bemanning kreeg toegang tot verbeterde bewapening, waaronder een 20 mm ShVAK-kanon in de neus en een betere stroomlijn van de ‘kin-gondel’ onder de cockpit, die het uiterlijk van het vliegtuig kenmerkte. Hoewel het productieproces in 1939 van start ging, werd het sterk beïnvloed door het tekort aan materialen en geschoolde arbeidskrachten, wat de voortgang vertraagde.
Productieproblemen en motorleveringen
De productie van de Pe-8 werd verder gecompliceerd door een tekort aan geschikte motoren. Slechts de eerste vier vliegtuigen waren uitgerust met de geplande ATsN-superchargers, en de productie van de AM-34FRNV-motoren werd in de tweede helft van 1939 stopgezet, waardoor alternatieven moesten worden overwogen. Uiteindelijk werden de meeste Pe-8’s uitgerust met Mikulin AM-35A-motoren, maar vanwege productieproblemen waren sommige vliegtuigen uitgerust met dieselmotoren, zoals de Charomskiy ACh-30 en M-40. Deze motoren leverden echter niet het gewenste resultaat, waardoor uiteindelijk werd teruggekeerd naar de AM-35A-motoren.
Operationele inzet tijdens de Tweede Wereldoorlog
Begin van Operatie Barbarossa
Toen Operatie Barbarossa op 22 juni 1941 begon, was slechts een eenheid, de 2e Eskadrille van het 14e Regiment Zware Bommenwerpers (TBAP), uitgerust met Pe-8’s. Deze eenheid was echter nog niet gereed voor gevechten en leed al snel verliezen door Duitse luchtaanvallen. Stalin beval de heroprichting van de eenheid als een volledig regiment, met als doel diep in het Duitse grondgebied doelen aan te vallen om de Sovjetbevolking te laten zien dat de vijand kwetsbaar was. Dit regiment, omgedoopt tot het 432e TBAP, voerde zijn eerste missies uit in augustus 1941, waarbij het acht Pe-8’s inzette voor een aanval op Berlijn.
Bombardementen op Berlijn en andere doelen
De eerste missie naar Berlijn was echter geen groot succes; van de acht Pe-8’s die vertrokken, bereikten er slechts vier het doelgebied, en slechts twee keerden terug naar hun basis. Desondanks zette de Sovjetluchtmacht de Pe-8 in voor bombardementen op Berlijn en andere Duitse steden zoals Koningsbergen en Danzig. Gedurende deze periode werden ook langeafstandsmissies uitgevoerd, waaronder de beroemde vlucht van Molotov naar de Verenigde Staten.
Problemen met betrouwbaarheid en verliezen
Gedurende de oorlog bleef de betrouwbaarheid van de Pe-8 een probleem. Motorstoringen en mechanische problemen zorgden voor een hoog verliespercentage, met name tijdens lange missies. Ondanks de introductie van nieuwe motoren en verbeterde modellen, bleef het toestel kwetsbaar. In 1942 werd de 890e Langeafstandsregiment gevormd en samen met andere regimenten ingezet voor het bombarderen van Duitse transportknooppunten en luchtmachtbases.
Laatste fase van de oorlog
In 1943 werd de Pe-8 voornamelijk ingezet voor nachtelijke bombardementen op Duitse doelen, waaronder het strategische bombardement van het spoorwegknooppunt in Orsha. De Pe-8 speelde ook een rol in de Slag om Koersk, waarbij het regiment aanvallen uitvoerde op Duitse troepenconcentraties en logistieke knooppunten. Ondanks de inzet van Duitse nachtjagers, waaronder de IV./Nachtjagdgeschwader 5, wist de Pe-8 enkele belangrijke missies te volbrengen, hoewel de verliezen aanzienlijk waren.
Uitschakeling uit gevechtsdienst
De verliezen onder de Pe-8 namen toe naarmate de oorlog vorderde. Het verliespercentage verdubbelde tussen 1942 en 1944, wat leidde tot een geleidelijke terugtrekking van de toestellen uit de frontliniedienst. Tegen het einde van 1944 waren veel Pe-8’s vervangen door Amerikaanse B-25 Mitchell-bommenwerpers die via Lend-Lease waren verkregen.
Na de oorlog: nieuwe toepassingen
Na de oorlog werd de Pe-8 ingezet als testvliegtuig voor diverse experimenten, waaronder proeven met Sovjetkopieën van de Duitse V-1 vliegende bom. Een aantal Pe-8’s werd overgedragen aan Aeroflot voor poolonderzoek en andere civiele toepassingen. Deze vliegtuigen werden uitgerust met extra brandstoftanks en de bewapening werd verwijderd. Ze speelden een rol in de Sovjet-pooloperaties, waarbij ze de poolstations en ijsdriftstations ondersteunden.
Conclusie
De Petlyakov Pe-8 was een uniek toestel in de geschiedenis van de Sovjetluchtmacht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoewel het toestel in beperkte aantallen werd geproduceerd en geplaagd werd door technische problemen, speelde het een rol in enkele van de meest gedurfde operaties van de Sovjet-Unie tijdens de oorlog.
Bronnen
- Gordon, Yefim. Soviet Air Power in World War II. Midland Publishing, 2008.
- Gunston, Bill. The Osprey Encyclopedia of Russian Aircraft. Osprey Publishing, 2000.
- Hardesty, Von. Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945. Smithsonian Institution Press, 1991.
- Lake, Jon. Soviet Strategic Bombers: The Hammer in the Hammer and Sickle. Air Power Review, 1995.
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: SDASM Archives, Public domain, via Wikimedia Commons
_(14260356248).jpg){kind=link}