Mitsubishi J8M Shūsui: Japanse WOII raketjager en ontwikkeling

De Mitsubishi J8M Shūsui, een Japanse WOII raketjager, gebaseerd op de Duitse Me 163 Komet, ontworpen voor onderscheppingsmissies.
De Mitsubishi J8M Shūsui, ontwikkeld tijdens de Tweede Wereldoorlog, was gebaseerd op de Duitse Me 163 Komet.

De Mitsubishi J8M Shūsui (三菱 J8M 秋水), letterlijk vertaald als “Herfstwater”, was een Japanse raketgedreven onderscheppingsjager die tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ontwikkeld. Het toestel was nauw gebaseerd op de Duitse Messerschmitt Me 163 Komet, een baanbrekend ontwerp dat Japan hoopte te gebruiken om de Amerikaanse B-29 Superfortress bommenwerpers tegen te gaan. De ontwikkeling van de J8M was een samenwerking tussen de Japanse Keizerlijke Marine en het Japanse Leger, en kreeg respectievelijk de aanduidingen J8M (Marine) en Ki-200 (Leger).

Ontwerp en ontwikkeling

Duitse invloeden en technische uitdagingen

De J8M1 was oorspronkelijk bedoeld als een licentiebouw van de Duitse Me 163 Komet. Door moeilijkheden met het verschepen van een volledig werkend exemplaar naar Japan, moesten de Japanse ingenieurs het vliegtuig grotendeels opnieuw ontwerpen aan de hand van beperkte documentatie en een handleiding voor operationele vluchten. Het was een groot technisch obstakel, maar de Japanse militaire attachés, die de Me 163 hadden gezien tijdens een bezoek aan de Duitse luchtmachtbasis in Bad Zwischenahn, overtuigden de Japanse regering om licenties te verkrijgen voor zowel de Me 163 als de bijbehorende Walter HWK 509A raketmotor. Dit contract kostte Japan maar liefst 20 miljoen Reichsmark, wat neerkomt op ongeveer 81 miljoen euro in hedendaagse waarde .

De samenwerking tussen Duitsland en Japan leidde ertoe dat Duitsland plannen, componenten en motoren naar Japan zou sturen. Helaas werd een van de Duitse onderzeeërs die de onderdelen vervoerde, de RO-501, in mei 1944 tot zinken gebracht door geallieerde troepen. Een tweede onderzeeër, de I-29, slaagde erin om enkele plannen en motoren naar Japan te brengen, maar werd later ook vernietigd . Ondanks deze tegenslagen besloten de Japanners de Me 163 te kopiëren met behulp van de ontvangen documenten.

Het ontstaan van de J8M1

Het project werd geleid door Mitsubishi, met medewerking van de luchtvaartafdelingen van zowel het leger als de marine. Terwijl het leger liever een nieuw ontwerp wilde ontwikkelen, wilde de marine dat het ontwerp van de Me 163 werd nagebootst vanwege de bewezen aerodynamische stabiliteit. Uiteindelijk won de marine het debat en begon Mitsubishi in samenwerking met de 1e Luchtvaarttechnische Arsenal in Yokosuka met de bouw van de J8M1 . Het belangrijkste obstakel was de aanpassing van de Duitse Walter HWK 509A motor aan de Japanse productiecapaciteiten, wat veel tijd en middelen vergde.

De J8M1 leek uiterlijk sterk op de Me 163, maar had enkele belangrijke verschillen. Het Japanse ontwerp was lichter, dankzij het gebruik van een houten vleugelbalk en een verticale staart van hout. Ook had het vliegtuig minder bewapening en geen gepantserd glas in de cockpit. Deze aanpassingen moesten de verminderde prestaties van de Japanse raketmotor, de Ro.2, compenseren, die minder stuwkracht bood dan de originele Duitse motor .

Testvluchten en prestaties

Eerste vluchten en problemen

Op 8 januari 1945 werd de eerste J8M1 prototype getest in een zweefvlucht zonder raketmotor, waarbij waterballast werd gebruikt om het gewicht van de raketbrandstof te simuleren. De testvluchten verliepen succesvol en bevestigden dat het ontwerp aerodynamisch stabiel was. Kort daarna werden er trainingsprogramma’s gestart voor zowel marine- als legerpiloten .

De eerste echte raketaangedreven testvlucht vond plaats op 7 juli 1945, onder leiding van luitenant-commandant Toyohiko Inuzuka. De start van de vlucht verliep goed, maar op een hoogte van 400 meter stopte de motor plotseling, waarna het vliegtuig neerstortte en Inuzuka dodelijk gewond raakte. Het ongeval werd veroorzaakt door een probleem met de brandstofpomp, waardoor de motor werd uitgeschakeld . Als gevolg van het ongeval werden alle verdere testvluchten tijdelijk opgeschort.

Bewapening en varianten

De bewapening van de J8M1 bestond uit twee 30 mm kanonnen. De Ki-200 versie voor het leger was uitgerust met Type 5-kanonnen, die een hogere vuursnelheid en mondingssnelheid boden dan de Ho-105 kanonnen van de maritieme versie . Ondanks de technische moeilijkheden slaagden Mitsubishi, Fuji en Nissan erin de productie van de J8M1 voor te bereiden, evenals een verbeterde versie, de J8M2, die één kanon opofferde voor meer brandstofcapaciteit. Door het einde van de oorlog in augustus 1945 kwam de massaproductie echter nooit op gang.

Operationele geschiedenis

Geplande inzet en trainingsprogramma’s

Hoewel de productie van de J8M1 vertraagd werd door technische problemen en het late stadium van de oorlog, werd er al een marine-eenheid aangewezen om het vliegtuig te gebruiken: de 312e Marine Luchtgroep. Piloten kregen training in een zweefvliegtuig dat sterk leek op de J8M1, de Ku-53. Er werd zelfs overwogen om de J8M1 in te zetten voor ram-aanvallen op B-29 bommenwerpers, waarbij de resterende brandstof bij de botsing zou exploderen om extra schade aan te richten. Dit zou echter ten koste gaan van het leven van de piloot, vergelijkbaar met de beruchte kamikaze-missies .

Het einde van het project

In totaal werden er zeven J8M1 prototypes gebouwd voordat Japan zich overgaf op 15 augustus 1945, waarmee een einde kwam aan het project. Ook het door het leger ontwikkelde Ki-202 Shūsui-Kai project, dat een verbeterde versie van de Ki-200 zou opleveren met een langere vluchtduur, werd stopgezet .

Technische specificaties

KenmerkSpecificatie
TypeRaketgedreven onderscheppingsjager
FabrikantMitsubishi, in samenwerking met Fuji, Nissan, en Yokosuka Arsenal
MotorToko Ro.2 raketmotor (gebaseerd op Walter HWK 509A)
Maximale snelheid900 km/h (geschat)
Bewapening2x 30 mm kanonnen
Bemanning1 piloot
Actieradius50-80 km (geschat)

Conclusie

De Mitsubishi J8M Shūsui was een ambitieus project dat Japanse ingenieurs ertoe bracht geavanceerde Duitse technologie aan te passen voor hun eigen luchtoorlog. Hoewel het project werd gehinderd door technische problemen, tijdsdruk en een gebrek aan middelen, toonde het de vastberadenheid van Japan om in te spelen op de dreiging van Amerikaanse luchtbombardementen. De J8M1 bleef echter een experimenteel vliegtuig dat nooit in gevechten werd ingezet. Het einde van de oorlog betekende ook het einde van dit innovatieve, maar uiteindelijk onsuccesvolle project.

Bronnen en meer informatie

  1. Afbeelding: Mitsubishi J8M  Public Domein via Wiki commens
  2. Bronnen Mei1940
  3. Planes of Fame Air Museum – Mitsubishi J8M1 ‘Shūsui’Dit museum beschrijft het historische belang van de J8M en biedt informatie over de prototypes en het uiteindelijke lot van de vliegtuigen na de oorlog​(Planes of Fame).
  4. Pacific Wrecks – Mitsubishi J8M Shūsui / Ki-200
    Deze bron geeft een uitgebreid overzicht van de technische details van de J8M, inclusief de specifieke verschillen tussen de Japanse en Duitse versies. Het behandelt ook de productie en de operationele rol die het vliegtuig had moeten spelen​(Pacific Wrecks).