M3 Lee-tanks: Amerikaanse tanks in de Tweede Wereldoorlog

Een compagnie Amerikaanse M3 Lee-tanks geleverd aan de Sovjet-Unie via Lend-Lease, op weg naar het front, juli 1943.
Amerikaanse M3 Lee-tanks, geleverd via Lend-Lease, trekken op naar de frontlinie van de Sovjet 6e Garde-leger, juli 1943.

De M3 Lee, officieel bekend als de Medium Tank M3, was een Amerikaanse middelzware tank die tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ingezet. Dit artikel bespreekt de ontwikkeling, het ontwerp, de productie, en het operationele gebruik van de M3 Lee, evenals de invloed van deze tank op de verschillende oorlogsfronten, met een specifieke focus op Noord-Afrika, het Sovjetfront, en de Pacific.

Ontwikkeling van de M3 Lee

In de jaren tussen de wereldoorlogen had de Amerikaanse regering beperkte financiering voor tankontwikkeling, waardoor het Amerikaanse leger achterliep op de technologische vooruitgang van andere naties. Tegen 1939 had het Amerikaanse leger slechts ongeveer 400 tanks, waarvan het merendeel M2 Light Tanks waren. Slechts 18 M2 Medium Tanks werden beschouwd als ‘modern’. De introductie van de National Munitions Program in juni 1940 benadrukte de noodzaak voor de productie van meer tanks, met een doelstelling van 1.700 middelzware tanks tegen eind 1941.

In reactie op de Duitse successen in Frankrijk, realiseerde het Amerikaanse leger zich de noodzaak van een tank met een 75 mm kanon. Het bestaande M2A1 Medium Tank-ontwerp kon niet worden aangepast om zo’n kanon in de geschutskoepel te huisvesten. Daarom werd het ontwerp van de M3 Lee gezien als een tijdelijke oplossing tot de komst van de M4 Sherman. De M3 werd ontworpen met een 75 mm kanon in een romp-sponson en een secundair 37 mm kanon in een geschutskoepel bovenop de tank.

Ontwerp en kenmerken van de M3 Lee

Het ontwerp van de M3 Lee was ongebruikelijk omdat het belangrijkste wapen, een 75 mm kanon, in een vaste sponson in de romp was gemonteerd, wat beperkte traverse mogelijk maakte. Dit kwam doordat de Amerikaanse industrie nog niet in staat was om een geschutskoepel te ontwerpen die groot genoeg was om een dergelijk kanon te herbergen. Bovenop de hoge romp bevond zich een kleine geschutskoepel met een 37 mm kanon.

De tank had verschillende sterke punten, waaronder aanzienlijke vuurkracht, goede bepantsering, en betrouwbaarheid. Toch had de M3 Lee ook nadelen. Het hoge silhouet maakte de tank kwetsbaar op het slagveld, en de romp-montage van het 75 mm kanon belemmerde de mogelijkheid om in een ‘hull-down’ positie te vuren. Het gebruik van klinknagels voor de bepantsering zorgde voor een risico, omdat inslaande projectielen de klinknagels konden doen losschieten, wat gevaarlijk was voor de bemanning.

Technische specificaties van de M3 Lee

  • Massa: 30 ton
  • Lengte: 5,64 meter
  • Breedte: 2,72 meter
  • Hoogte: 3,12 meter
  • Bemanning: 6-7 personen, afhankelijk van het model
  • Hoofdkanon: 75 mm M2/M3 kanon in de romp, met 46 granaten
  • Secundair kanon: 37 mm M5/M6 kanon in de geschutskoepel, met 178 granaten
  • Pantsering: Tot 51 mm dik aan de voorkant van de romp en toren
  • Motor: Wright-Continental R975 EC2 motor, 400 pk
  • Maximale snelheid: 42 km/u op de weg

Productie en varianten

De productie van de M3 Lee begon in augustus 1941 en eindigde in december 1942. In totaal werden er 6.258 eenheden geproduceerd. Verschillende fabrikanten, waaronder het Detroit Tank Arsenal, de American Locomotive Company, en Baldwin Locomotive Works, namen deel aan de productie. De M3 werd geproduceerd in twee hoofdcategorieën: de Lee-variant, met de Amerikaanse geschutskoepelindeling, en de Grant-variant, die aangepast was aan Britse eisen.

Varianten van de M3

De Britse variant van de M3, de Grant, had een andere geschutskoepel waarin de radio naast de commandant was geplaatst. Dit maakte het gemakkelijker voor de commandant om te communiceren tijdens gevechten. De Grant had ook een vereenvoudigde commandantkoepel met een luik in plaats van een machinegeweerkoepel, zoals te zien was op de Amerikaanse Lee-variant.

Operationele geschiedenis

Noord-Afrikaanse campagne

De M3 Lee en Grant speelden een cruciale rol in de Noord-Afrikaanse woestijngevechten. De Britse strijdkrachten ontvingen hun eerste M3’s eind januari 1942. Ze werden voor het eerst ingezet tijdens de Slag bij Gazala in mei 1942. De komst van de M3 bracht broodnodige vuurkracht naar de Britse troepen, omdat het 75 mm kanon superieur was aan de antitankwapens die de Duitsers op dat moment hadden, zoals de 5 cm Pak 38.

Tijdens de veldslagen in Noord-Afrika verraste de M3 de Duitse troepen, omdat het 75 mm kanon buiten het bereik van de Duitse 5 cm KwK 39 van de Panzer III kon opereren. Hoewel de M3 goede vuurkracht en bepantsering had, was het hoge silhouet een ernstig nadeel in de uitgestrekte, vlakke woestijn. Desondanks bleef de tank in gebruik totdat de M4 Sherman in grotere aantallen beschikbaar kwam.

Sovjetdienst

De M3 werd ook geleverd aan de Sovjet-Unie via het Lend-Lease-programma. In totaal werden 1.386 M3-tanks naar de Sovjets gestuurd, hoewel slechts 957 de Russische havens bereikten vanwege aanvallen door Duitse U-boten. De Sovjets waardeerden de M3 echter niet erg. Het benzinemotorontwerp zorgde ervoor dat de tanks gemakkelijk in brand vlogen na treffers. Bovendien waren de tanks kwetsbaar voor de Duitse tanks die vanaf 1942 op het Oostfront actief waren, zoals de Panzer IV en de Panther.

De Pacific en Zuidoost-Azië

Hoewel tanks in de Pacific een minder belangrijke rol speelden dan in Europa, werd de M3 ook gebruikt door Amerikaanse en Britse strijdkrachten in Zuidoost-Azië. De Britten gebruikten de M3 Lee en Grant tijdens de Burma Campagne tegen Japanse troepen. Hier werd de M3 gewaardeerd om zijn betrouwbaarheid en vermogen om infanterie te ondersteunen. Ondanks zijn veroudering speelde de M3 een belangrijke rol in gevechten zoals de Slag om Imphal in 1944, waar de tank de lichtbewapende Japanse tanks overtrof.

Evaluatie en invloed van de M3 Lee

Sterke punten

De M3 Lee had enkele belangrijke voordelen, waaronder:

  • Vuurbereik: Het 75 mm kanon kon doelen uitschakelen op langere afstanden dan veel van de Duitse tanks in 1942.
  • Betrouwbaarheid: De tank was mechanisch betrouwbaar en kon goed presteren in ruwe omgevingen zoals de woestijn.
  • Vuurkracht: Met zowel een 75 mm als een 37 mm kanon kon de M3 infanterie en vijandelijke tanks effectief bestrijden.

Zwakke punten

Ondanks deze voordelen had de M3 ook aanzienlijke nadelen:

  • Hoog silhouet: De hoogte van de tank maakte hem kwetsbaar voor vijandelijk vuur, vooral in open gebieden zoals de woestijn.
  • Romp-montage van het 75 mm kanon: Dit beperkte de mobiliteit van het hoofdkanon, waardoor de tank niet vanuit een ‘hull-down’ positie kon vuren.
  • Verouderde ontwerpkenmerken: Het gebruik van klinknagels in plaats van gelast pantser bleek gevaarlijk voor de bemanning bij treffers.

Conclusie

De M3 Lee speelde een belangrijke, zij het kortdurende rol in de Tweede Wereldoorlog. De tank bood tijdens de vroege jaren van de oorlog broodnodige vuurkracht en bepantsering aan zowel de Britse als Amerikaanse troepen, vooral in Noord-Afrika. Ondanks zijn tekortkomingen was de M3 een betrouwbaar voertuig en een tussenstap naar de ontwikkeling van de betere M4 Sherman, die al snel zijn rol overnam. De M3 Lee’s invloed op de tankoorlogvoering in de vroege jaren van de oorlog blijft significant, vooral gezien zijn veelzijdige gebruik in verschillende oorlogsgebieden.

Bronnen en meer informatie

  1. Afbeelding:Mil.ruCC BY 4.0, via Wikimedia Commons
  2. Steven J. Zaloga, M3 Lee/Grant Medium Tank 1941–45, Osprey Publishing, 1999. ISBN 9781855329119.
  3. Philip Katcher, US Armored Units in the North African and Italian Campaigns 1942–45, Osprey Publishing, 1990. ISBN 9780850459662.
  4. David Fletcher, The Great Tank Scandal: British Armour in the Second World War Part 1, HMSO, 1989. ISBN 9780112904607.
  5. Christer Jörgensen, Tank Warfare: The Illustrated History of the Tank at War 1914-2000, Amber Books Ltd, 2001. ISBN 9781905704443.
  6. Bronnen Mei1940