Veldmaarschalk Horatio Herbert Kitchener (1850–1916) is een van de meest herkenbare militaire figuren uit de Britse geschiedenis. Zijn leiderschap in campagnes zoals de Soedanese opstanden en de Tweede Boerenoorlog bracht hem roem, maar ook controverse. Hij lapte het oorlogsrecht van zijn tijd aan zijn laars, met name door het gebruik van concentratiekampen en zijn harde aanpak van guerrilla-strijders. Deze methoden, die vandaag als oorlogsmisdaden zouden worden beschouwd, werpen een donkere schaduw over zijn nalatenschap.
Inhouds opgave
Vroege Leven en Loopbaan
Geboorte en Opleiding
Kitchener werd geboren op 24 juni 1850 in Tarbert, County Kerry, Ierland. Hij was de zoon van Henry Horatio Kitchener, een gepensioneerde legerofficier. In 1864 verhuisde de familie naar Zwitserland, waar Kitchener onderwijs genoot. Later studeerde hij aan de Royal Military Academy in Woolwich. Zijn eerste militaire ervaring deed hij op als vrijwilliger in de Frans-Pruisische Oorlog.
Begin van de Militaire Carrière
In 1871 trad Kitchener toe tot het Britse leger als officier bij de Royal Engineers. Hij onderscheidde zich door zijn cartografische vaardigheden tijdens expedities in Palestina, Egypte en Cyprus. Zijn beheersing van het Arabisch en zijn culturele gevoeligheid gaven hem een voordeel in het Midden-Oosten.
De Soedanese Campagnes en de Slag bij Omdurman
Kitchener verwierf internationale bekendheid door zijn rol in de Soedanese campagnes. In 1898 leidde hij Britse en Egyptische troepen in de Slag bij Omdurman, waarmee de Britse controle over Soedan werd hersteld. De overwinning versterkte zijn reputatie als een gedisciplineerde, maar meedogenloze leider.
Symboliek en Controverses
Na de overwinning liet Kitchener de graftombe van de Mahdi, een leider van de Soedanese opstandelingen, vernietigen. Deze actie leidde tot verontwaardiging, zelfs bij de Britse koningin Victoria. Hoewel het zijn militaire efficiëntie demonstreerde, versterkte het ook zijn imago van hardvochtigheid.
Na de Slag bij Omdurman liet Kitchener het graf van de Mahdi vernietigen en diens lichaam ontheiligen, wat destijds als een barbaarse daad werd gezien.
De Tweede Boerenoorlog: Concentratiekampen en Guerrillaoorlog
De Tweede Boerenoorlog (1899–1902) werd uitgevochten tussen het Britse Rijk en de onafhankelijk verklaarde Boerenrepublieken Transvaal en de Oranje Vrijstaat. Na een reeks Britse nederlagen kregen Lord Roberts en later Kitchener het commando over de troepen.
Guerrillaoorlog en Scorched Earth-beleid
Toen de Boeren overschakelden op guerrillatactieken, reageerde Kitchener met extreme maatregelen. Zijn scorched earth-beleid, waarbij boerderijen werden afgebrand en infrastructuur werd vernietigd, richtte zich niet alleen op strijders, maar ook op hun families.
Concentratiekampen
Om de guerrillabeweging te verzwakken, gaf Kitchener opdracht om vrouwen, kinderen en arbeiders van afgebrande boerderijen in kampen te plaatsen. Deze kampen, berucht om hun slechte hygiënische omstandigheden, voedseltekorten en gebrekkige medische zorg, leidden tot de dood van meer dan 26.000 Boeren, voornamelijk kinderen.
Schending van het Oorlogsrecht
Kitchener’s beleid was in strijd met de normen van het oorlogsrecht van zijn tijd, zoals vastgelegd in de Haagse Conventies. Hoewel concentratiekampen bedoeld waren als een controlemiddel, werden ze een humanitaire ramp. Kritiek van mensenrechtenactivisten zoals Emily Hobhouse maakte deze schendingen internationaal bekend.
Eerste Wereldoorlog: Visie en Beperkingen
Minister van Oorlog
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 werd Kitchener benoemd tot minister van Oorlog. Hij voorspelde dat de oorlog minstens drie jaar zou duren en zette zich in voor het oprichten van een massale vrijwilligersmacht, bekend als Kitchener’s Army. Zijn beroemde wervingsposter, “Your Country Needs You”, werd een symbool van Britse mobilisatie.
Controverses tijdens de Oorlog
Hoewel Kitchener een visionair was in het mobiliseren van middelen, kreeg hij kritiek vanwege logistieke problemen, zoals een tekort aan munitie. Hij verloor uiteindelijk controle over munitieproductie aan een aparte minister.
Diplomatieke Missie naar Rusland en dood
In juni 1916 vertrok Horatio Herbert Kitchener op een diplomatieke missie naar Rusland om de samenwerking tussen het Britse en Russische leger te versterken en strategische kwesties te bespreken. Op 5 juni stapte hij aan boord van de HMS Hampshire richting Archangelsk. Onder barre weersomstandigheden raakte het schip een Duitse mijn nabij de Orkneyeilanden en zonk. Kitchener en 736 anderen kwamen om; slechts 12 bemanningsleden overleefden. Zijn dood schokte het Britse Rijk en werd gezien als een groot verlies tijdens de Eerste Wereldoorlog. Kitchener’s lichaam werd nooit gevonden, wat bijdroeg aan speculaties en complottheorieën rond zijn overlijden.
Militair Leiderschap: Tussen Eer en Controverse
De Soedanese Campagnes
Kitchener’s verovering van Soedan in de late jaren 1890, met als hoogtepunt de Slag bij Omdurman, vestigde zijn reputatie als een briljant maar meedogenloos militair strateeg. Zijn vernietiging van de graftombe van de Mahdi na de overwinning toonde een onverschilligheid voor religieuze en culturele gevoeligheden.
Eerste Wereldoorlog
Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog in 1914 werd Kitchener benoemd tot minister van Oorlog. Hij voorspelde een langdurige oorlog en leidde de mobilisatie van een miljoenenleger, maar verloor later invloed door logistieke problemen en strategische meningsverschillen.
Kritiek en Hedendaagse Reflecties
Overtredingen van het Oorlogsrecht
Kitchener’s acties tijdens de Boerenoorlog worden tegenwoordig gezien als grove schendingen van het oorlogsrecht. Zijn beleid negeerde bewust de bescherming van burgers, een kernprincipe van oorlogsvoering.
Morele Oordelen
Hoewel Kitchener in zijn tijd werd geprezen als een visionaire leider, wordt hij nu bekritiseerd om zijn hardvochtige methoden. Moderne oorlogsethiek veroordeelt zijn tactieken, zoals het gebruik van concentratiekampen, als moreel verwerpelijk.
Conclusie
Horatio Herbert Kitchener was een complexe figuur die enerzijds roem verwierf als militair strateeg, maar anderzijds verantwoording zou moeten afleggen voor zijn schendingen van het oorlogsrecht. Zijn acties tijdens de Tweede Boerenoorlog blijven een pijnlijk hoofdstuk in de geschiedenis, waarin de balans tussen militaire efficiëntie en morele verantwoordelijkheid werd genegeerd.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Duffus Bros, Public domain, via Wikimedia Commons
- Asher, Michael (2005). Khartoum: The Ultimate Imperial Adventure. London: Penguin. ISBN 978-0140258554.
- Cassar, George H. (1977). Kitchener: Architect of Victory. London: Kimber. ISBN 978-0718303358.
- Pakenham, Thomas (1979). The Boer War. Jonathan Ball Publishers. ISBN 978-0868500461.
- Irvine, James (2016). HMS Hampshire: A Century of Myths and Mysteries Unravelled. Orkney Heritage Society. ISBN 978-0953594573.
- Faught, C. Brad (2016). Kitchener: Hero and Anti-Hero. London and New York: I.B. Tauris. ISBN 978-1784533502.
- Urban, Mark (2005). Generals: Ten British Generals Who Changed the World. London: Faber & Faber. ISBN 978-0571224876.
- Royle, Trevor (1985). The Kitchener Enigma. M. Joseph. ISBN 978-0718123857.
- Simkins, Peter (1988). Kitchener’s Army. Pen & Sword. ISBN 978-1844155859.
- Tuchman, Barbara (1962). August 1914. Constable & Co. ISBN 978-0333305164.
- Burg, David (2010). Almanac of World War I. The University Press of Kentucky. ASIN B0078XFMK0.
- LORD KITCHENER G. K. CHESTERTON
- Bronnen Mei1940
