De Admiral Graf Spee was een zogeheten “Panzerschiff” van de Deutschland-klasse, vaak door de Britten aangeduid als een “pocket slagschip”. Dit schip diende bij de Kriegsmarine van nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog en was vernoemd naar admiraal Maximilian von Spee, een Duitse commandant die bekend werd door zijn rol in de Zeeslag bij Coronel en de Slag bij de Falklandeilanden tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Inhouds opgave
Ontwerp en technische specificaties
De Admiral Graf Spee werd in oktober 1932 neergelegd in de scheepswerf van Reichsmarinewerft in Wilhelmshaven en voltooid in januari 1936. Hoewel het schip formeel onder de limiet van 10.000 lange ton (10.160 ton) bleef, opgelegd door het Verdrag van Versailles, bedroeg het werkelijke laadvermogen 16.020 lange ton (16.280 ton).
Het schip was 186 meter lang en had een breedte van 21,65 meter met een maximale diepgang van 7,34 meter. Het werd aangedreven door vier sets MAN 9-cilinder dieselmotoren die een topsnelheid van 28,5 knopen (ongeveer 52,8 km/u) konden leveren. Bij een kruissnelheid van 18,7 knopen (34,6 km/u) had de Admiral Graf Spee een actieradius van 16.300 zeemijl (ongeveer 30.200 km).
De bewapening bestond uit zes 28 cm SK C/28-kanonnen in twee drievoudige geschutskoepels en een secundair batterij van acht 15 cm SK C/28-kanonnen. Het schip was verder uitgerust met diverse luchtafweergeschut, waaronder 10,5 cm en 3,7 cm kanonnen. De pantsering bestond uit een 100 mm dikke riem, terwijl het belangrijkste pantserdek een dikte van 45 tot 70 mm had.
Diensten en operaties voorafgaand aan de oorlog
Na de voltooiing begon de Admiral Graf Spee aan zeeproeven onder het commando van Kapitän zur See Conrad Patzig, die later werd vervangen door Kapitän zur See Walter Warzecha. Het schip speelde een prominente rol als vlaggenschip van de Duitse marine en nam deel aan niet-interventiepatrouilles tijdens de Spaanse Burgeroorlog tussen 1936 en 1938. In mei 1937 vertegenwoordigde het schip Duitsland tijdens de vlootreview ter gelegenheid van de kroning van koning George VI van Groot-Brittannië.
Begin van de Tweede Wereldoorlog: Zuid-Atlantische operaties
In augustus 1939 vertrok de Admiral Graf Spee naar de Zuid-Atlantische Oceaan om zich te positioneren in de handelsroutes. Met het uitbreken van de oorlog in september begon het schip aan een reeks operaties om geallieerde koopvaardijschepen te onderscheppen. Onder het commando van Kapitän zur See Hans Langsdorff volgde het schip strikte prijzensregels, waarbij schepen moesten worden gestopt en geïnspecteerd voordat ze tot zinken werden gebracht, met zorg voor de bemanningen.
Tussen september en december 1939 wist de Admiral Graf Spee negen schepen tot zinken te brengen met een totaal van 50.089 bruto registerton. Tijdens deze acties werd vaak een verkenningsvliegtuig, de Arado Ar 196, gebruikt om vijandelijke schepen te lokaliseren.
Slag bij de River Plate
Op 13 december 1939 raakte de Admiral Graf Spee betrokken bij de Slag bij de River Plate, waarin het schip het opnam tegen de Britse kruisers HMS Exeter, HMS Ajax en HMNZS Achilles. Het gevecht begon om 05:30 toen de uitkijkposten van de Admiral Graf Spee de masten van de Britse schepen zagen. Hoewel het schip aanzienlijke schade toebracht aan de Exeter, liep het zelf ook schade op en moest het uitwijken naar de haven van Montevideo in Uruguay.
Het einde van de Admiral Graf Spee: de zelfbeschikking
In de haven van Montevideo werden de gewonde bemanningsleden behandeld en de overledenen begraven. Terwijl Langsdorff overlegde met Berlijn over de volgende stappen, verspreidden Britse inlichtingendiensten valse berichten dat een superieure Britse vloot onderweg was. Geconfronteerd met het vooruitzicht van een ongelijk gevecht en de mogelijkheid van internering door Uruguay, besloot Langsdorff het schip te laten zinken. Op 17 december 1939, om 20:55, werd de Admiral Graf Spee tot zinken gebracht. Enkele dagen later pleegde Langsdorff zelfmoord in Buenos Aires, met de vlag van het schip als lijkwade.
Wrak en nasleep
Het wrak van de Admiral Graf Spee bleef gedeeltelijk zichtbaar tot het in 1942-1943 gedeeltelijk werd gesloopt. In 2004 begon een Uruguayaans team met de berging van het wrak, gefinancierd door de overheid en particuliere bedrijven, aangezien het wrak een gevaar vormde voor de scheepvaart. Het meest opmerkelijke object dat werd geborgen, was het 400 kg zware adelaarsembleem met een hakenkruis. Controverses ontstonden over het lot van dit embleem, met debatten over tentoonstellingen en het risico van neo-nazistische belangstelling.
Conclusie
De Admiral Graf Spee is een van de meest iconische schepen van de Duitse marine uit de Tweede Wereldoorlog. Het schip staat symbool voor de strategie van nazi-Duitsland om geallieerde handelsroutes te verstoren en laat zien hoe inlichtingen en misleiding cruciaal waren in oorlogvoering. Het lot van het schip en haar bemanning illustreert de complexiteit van maritieme oorlogsvoering en de tragische beslissingen die moesten worden genomen door militaire commandanten.
Bronnen
- Bidlingmaier, Gerhard. “KM Admiral Graf Spee”. Warship Profile 4, 1971.
- Afbeelding: Bundesarchiv, DVM 10 Bild-23-63-06 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
- Gröner, Erich. German Warships: 1815–1945, Vol. I: Major Surface Vessels, 1990.
- Koop, Gerhard & Schmolke, Klaus-Peter. Pocket Battleships of the Deutschland Class, 2014.
- BBC News. “Divers recover piece of Graf Spee”, 2004.
- Schuetze, Christopher F. “Uruguay Has a Large Bronze Nazi Eagle. It’s Turning It Into a Dove”. The New York Times, 2023.
- Bronnen Mei1940
