De bazooka was een draagbaar antitankraketwerper die door de Verenigde Staten werd ontwikkeld en tijdens de Tweede Wereldoorlog veelvuldig werd ingezet. Het wapen, ook wel “stovepipe” genoemd vanwege zijn vorm, maakte gebruik van een raket met een holle lading om pantservoertuigen, bunkers en versterkte stellingen te vernietigen.
Inhouds opgave
Ontwikkeling van de bazooka
Het begin van raketaangedreven wapens
De oorsprong van de bazooka gaat terug naar de Eerste Wereldoorlog, toen de Amerikaanse wetenschapper Robert H. Goddard experimenteerde met raketaandrijving. Onder contract van het Amerikaanse leger ontwikkelde Goddard een prototype van een raketwerper, maar door het einde van de oorlog en zijn gezondheidsproblemen werd de ontwikkeling stopgezet. Pas tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het project weer opgepakt door Clarence N. Hickman, die verder bouwde op Goddards werk.
De introductie van de holle lading
Naast de ontwikkeling van raketten werd ook gewerkt aan de “holle lading”, een techniek waarbij de explosieve kracht van een granaat geconcentreerd werd om pantser te doorboren. Deze technologie werd gecombineerd met raketaandrijving, wat resulteerde in de eerste effectieve draagbare antitankwapens. Hoewel er aanvankelijk problemen waren met het lanceren van de zware M10 granaat, leidde verdere ontwikkelingen uiteindelijk tot de lancering van lichtere en efficiëntere raketten die met de bazooka gebruikt konden worden.
De eerste inzet tijdens de Tweede Wereldoorlog
Het Amerikaanse ontwerp: M1 en M1A1
De eerste versie van de bazooka, de M1, werd in 1942 geïntroduceerd en was voorzien van een M6 raket, die echter berucht was vanwege zijn onbetrouwbaarheid. De verbeterde M1A1 had een aantal aanpassingen, zoals een vereenvoudigd ontwerp en een nieuwe M6A1 raket. Ondanks deze verbeteringen bleven er problemen bestaan, zoals het gevaar van vastzittende raketten in de lanceerbuis.
Gebruikerservaringen en aanpassingen
Tijdens gevechten in Noord-Afrika en Europa meldden soldaten dat de bazooka effectief was tegen de zijkanten en onderkant van vijandelijke tanks, waar de bepantsering dunner was. Toch bleek het wapen soms onbetrouwbaar, vooral in ruige omstandigheden. De ervaringen uit het veld leidden tot verdere verbeteringen, zoals de introductie van het M9-model, dat voorzien was van een tweedelige buis om het wapen makkelijker te transporteren.
Internationale ontwikkeling: de Panzerschreck en andere varianten
Duitse en Japanse aanpassingen
De bazooka maakte zo’n indruk op de Duitsers dat ze het wapen al snel begonnen na te maken. De Duitse versie, de Panzerschreck, had een grotere diameter (8,8 cm) dan de originele Amerikaanse bazooka, waardoor het een grotere doorboringskracht had. Ook Japan ontwikkelde zijn eigen versie van de bazooka: de Type 4, die werd gebruikt tegen Amerikaanse tanks en versterkingen in de Pacific.
Gebruik door de geallieerden en de Sovjet-Unie
Naast de Verenigde Staten werd de bazooka ook verstrekt aan bondgenoten zoals Groot-Brittannië, Canada, en de Sovjet-Unie via het Lend-Lease-programma. Het wapen werd in verschillende frontlinies ingezet, hoewel niet altijd met groot succes, vooral vanwege de korte afstand waarop het effectief was en de beperkte training die troepen soms ontvingen.
Operationeel gebruik in gevechten
Noord-Afrika en Europa
De bazooka maakte zijn debuut tijdens de invasie van Noord-Afrika in 1942. Hoewel het wapen potentieel had, waren de resultaten in de beginfase gemengd vanwege de slechte betrouwbaarheid van de eerste M6-raketten. Bij latere operaties in Sicilië en Italië werd het wapen met meer succes gebruikt, met meldingen van verwoeste Duitse tanks, waaronder de beruchte Tiger I.
Tijdens de invasie van Normandië en de opmars door Europa werd de bazooka breder ingezet, zowel tegen tanks als versterkte stellingen. In Frankrijk was er zelfs sprake van innovatief gebruik door Amerikaanse piloten van Piper L-4 vliegtuigen, die bazooka’s aan hun vleugels bevestigden om Duitse tanks aan te vallen.
De Pacific
In de Pacific-campagne had de bazooka te maken met andere uitdagingen. De Japanse tanks hadden over het algemeen dunnere bepantsering dan hun Europese tegenhangers, waardoor de bazooka relatief effectief was tegen deze voertuigen. Het wapen werd ook gebruikt tegen bunkers en versterkingen, hoewel het soms moeite had om door zachtere structuren zoals zandzakken en kokosnootbunkers heen te komen.
Technologische vooruitgang: De M20 Super Bazooka
Verbeterde kracht en penetratie
Na het succes van de Duitse Panzerschreck ontwikkelden de Amerikanen een krachtigere versie van hun bazooka: de M20 Super Bazooka, met een kaliber van 90 mm. Dit wapen had een aanzienlijk grotere doorboringskracht en werd voor het eerst ingezet tijdens de Koreaanse Oorlog. Het kon de dikke bepantsering van moderne tanks, zoals de Sovjet T-34-85, beter doorboren dan zijn voorganger.
Gebruik in de Koreaanse Oorlog
Tijdens de Koreaanse Oorlog bleek de oorspronkelijke 2,36-inch bazooka vaak onvoldoende om de voorste bepantsering van de T-34-85 tanks te penetreren. De M20 Super Bazooka werd snel ingevoerd en speelde een cruciale rol in het vernietigen van vijandelijke tanks. De M20 werd ook door het Zuid-Koreaanse leger gebruikt en was zeer effectief tijdens de gevechten rond de Pusan Perimeter.
Impact op de latere oorlogsvoering
Vietnam en verder
Hoewel de bazooka na de Tweede Wereldoorlog werd vervangen door nieuwere wapens zoals de M72 LAW, bleef het in gebruik tijdens de vroege stadia van de Vietnamoorlog. Vooral het Vietnamese leger ontwikkelde hun eigen varianten van de bazooka en gebruikte deze met succes tegen Franse en Amerikaanse troepen.
De erfenis van de bazooka
De bazooka wordt gezien als een van de eerste effectieve draagbare antitankwapens en heeft de ontwikkeling van latere raketwerpers en wapensystemen sterk beïnvloed. Het wapen gaf infanteristen de mogelijkheid om op het slagveld tegen tanks en versterkte stellingen op te treden, een rol die voorheen beperkt was tot artillerie.
Conclusie
De bazooka was een revolutionair wapen dat de manier waarop infanterie opereerde tijdens de Tweede Wereldoorlog drastisch veranderde. Hoewel het wapen enkele tekortkomingen had, zoals zijn beperkte bereik en onbetrouwbaarheid in de beginfase, bewees het zijn waarde op het slagveld. De ontwikkelingen die volgden, waaronder de krachtige M20 Super Bazooka, legden de basis voor moderne antitankwapens. De bazooka blijft een iconisch symbool van innovatie in de militaire technologie en speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Turnbull, Sgt. Charles R., photo coutesy of the en:US Army Center for Military History, Public domain, via Wikimedia Commons
- Military History Encyclopedia, “Weapons of World War II”
- Bronnen Mei1940