De Arkhangelsky Ar-2 was een Sovjetse duikbommenwerper die in beperkte aantallen werd gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit vliegtuig was een doorontwikkeling van de eerdere Tupolev SB, een belangrijke lichte bommenwerper die sinds de jaren 1930 in dienst was. Ondanks zijn verbeterde ontwerp, werd de Ar-2 al snel achterhaald door modernere bommenwerpers zoals de Petlyakov Pe-2 en Tupolev Tu-2. Desondanks biedt de Ar-2 een inzicht in de voortdurende pogingen van de Sovjet-Unie om hun luchtmacht te moderniseren in de aanloop naar de oorlog.
Inhouds opgave
Ontwikkeling van de Arkhangelsky Ar-2
De Ar-2 werd ontworpen door Alexander Arkhangelsky, een sleutelfiguur in de Sovjet luchtvaartindustrie. Arkhangelsky werkte al nauw samen met Andrei Tupolev bij het Tupolev OKB (Ontwerpbureau) voordat hij de leiding overnam toen Tupolev tijdens een van Stalin’s zuiveringen werd gevangengezet. Tijdens Tupolev’s afwezigheid kreeg Arkhangelsky de autoriteit om zijn naam toe te voegen aan varianten van de Tupolev SB die op dat moment in ontwikkeling waren. De Ar-2 was zijn poging om de levensduur van de SB-serie te verlengen en tegelijkertijd de capaciteiten van de bommenwerper te verbeteren.
Van de Tupolev SB naar de Ar-2
De Tupolev SB had voor het eerst gevlogen in 1934 en was tijdens de vroege jaren van de Spaanse Burgeroorlog en de eerste fasen van de Tweede Wereldoorlog een veelgebruikt toestel. Echter, tegen het einde van de jaren 1930 werd duidelijk dat de SB verouderd raakte door de snelle ontwikkelingen in de luchtvaarttechnologie. In een poging om de prestaties van de SB te verbeteren, werkte Arkhangelsky aan een verfijnde versie, bekend als de MMN. Dit bleek echter geen succes te zijn, omdat het toestel geen significante verbetering bood ten opzichte van het origineel.
De Arkhangelsky Ar-2 was daarom een grotere afwijking van het originele SB-ontwerp. Arkhangelsky hoopte een vliegtuig te creëren dat snelheden tot 600 km/h (374 mph) op een hoogte van 6.500 meter (21.300 ft) kon bereiken. Daarnaast moest de Ar-2 worden uitgerust met de nieuw ontwikkelde PB-3-doelapparatuur voor duikbommenwerpers, waardoor het toestel beter geschikt zou zijn voor precisie-aanvallen.
Technische specificaties van de Arkhangelsky Ar-2
De Arkhangelsky Ar-2 had een bemanning van drie personen en was voorzien van diverse verbeteringen ten opzichte van zijn voorganger, de Tupolev SB. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste technische specificaties van de Ar-2:
Algemeen
- Bemanning: Drie personen
- Lengte: 12,50 m
- Spanwijdte: 18,00 m
- Hoogte: 3,56 m
- Vleugeloppervlak: 48,2 m²
- Leeggewicht: 4.516 kg
- Maximaal startgewicht: 8.150 kg
- Motoren: Twee Klimov M-105R zuigermotoren met elk een vermogen van 820 kW (1.100 pk)
Prestaties
- Maximale snelheid: 512 km/h
- Bereik: 1.500 km
- Dienstplafond: 10.500 m
- Klimsnelheid: 12,8 m/s
Bewapening
- Bewapening: 3 × 7,62 mm ShKAS-machinegeweren
- Bommenlast: Maximaal 1.600 kg aan bommen
Belangrijke ontwerpwijzigingen
De Ar-2 verschilde op verschillende punten van zijn voorganger, de Tupolev SB. Enkele van de belangrijkste wijzigingen in het ontwerp waren:
- Aerodynamica: De motorbehuizingen werden gestroomlijnd en de buitenste vleugeldelen kregen een grotere spanwijdte en een meer taps toelopend profiel. Dit verbeterde de vliegeigenschappen aanzienlijk.
- Motorkoeling: Het koelsysteem van de motoren werd intern geplaatst, met luchtinlaten aan de voorkant van de vleugels en luchtuitlaten onder de vleugels. Dit was een innovatie die de aerodynamica verbeterde, maar ook leidde tot problemen met oververhitting.
- Duikremmen: Om de nieuwe rol als duikbommenwerper te ondersteunen, werden duikremmen toegevoegd. Hierdoor kon de Ar-2 tijdens duikaanvallen nauwkeurig bombarderen.
- Nieuw glazen neusgedeelte: De Ar-2 had een volledig opnieuw ontworpen neusgedeelte, voorzien van glazen panelen voor betere zichtbaarheid tijdens missies.
Testfase en evaluatie
De fabriekstests van de Ar-2 begonnen in oktober 1940, gevolgd door evaluaties door het Sovjetluchtmachtinstituut NII-VVS. De resultaten waren veelbelovend, hoewel de beoogde topsnelheid van 600 km/h niet werd gehaald. Desondanks bleek de Ar-2 gemakkelijker te hanteren dan de Tupolev SB, en de aanpassingen voor duikbombardementen functioneerden goed.
Een van de belangrijkste tekortkomingen die tijdens de tests aan het licht kwamen, had te maken met het koelsysteem van de motoren. De motoren hadden de neiging om te oververhitten, wat leidde tot storingen. Bovendien werd de defensieve bewapening van de Ar-2 als ontoereikend beoordeeld, een probleem dat veel Sovjetse bommenwerpers uit die periode hadden.
Ondanks deze tekortkomingen concludeerde het evaluatierapport dat de Ar-2 in productie moest worden genomen, op voorwaarde dat de geïdentificeerde gebreken zouden worden verholpen.
Productie en operationeel gebruik
De productie van de Ar-2 begon eind 1940. Echter, door de snelle opkomst van modernere vliegtuigen zoals de Petlyakov Pe-2 en de Tupolev Tu-2, werd de Ar-2 al snel verouderd. In totaal werden slechts 190 exemplaren van de Ar-2 geproduceerd. In 1941 werd de productie stopgezet en werd de fabriek (Zavod 22) omgeschakeld naar de productie van de Pe-2.
Ondanks de korte productietijd en de beperkte aantallen werd de Ar-2 toegewezen aan eenheden die al met de Tupolev SB vlogen. Beide typen werden gedurende 1941 en 1942 zij aan zij ingezet tijdens de openingsfasen van Operatie Barbarossa, de Duitse invasie van de Sovjet-Unie.
Operationele geschiedenis
Toen de Duitse invasie van de Sovjet-Unie in juni 1941 begon, werden de Ar-2’s ingezet naast de oudere Tupolev SB’s. Hoewel de Ar-2 superieur was aan de SB op het gebied van duikbombardementen en vliegeigenschappen, was het toestel niet bestand tegen de moderne Duitse jachtvliegtuigen. Ongeveer de helft van de geproduceerde Ar-2’s werd vernietigd tijdens de eerste maanden van de invasie.
Gedurende 1942 en 1943 bleven enkele overgebleven Ar-2’s actief in dienst, maar hun rol was marginaal geworden door de komst van effectievere bommenwerpers zoals de Pe-2. Tegen 1943 was de Ar-2 volledig uitgefaseerd.
Afsluiting van de Ar-2 productie
Na de stopzetting van de Ar-2-productie probeerde het ontwerpbureau van Arkhangelsky nog een laatste doorontwikkeling van de SB, bekend als de SBB, maar dit project werd geannuleerd met het uitbreken van de oorlog. Arkhangelsky zelf werd vervolgens overgeplaatst naar Zavod 156 om het onderhoud en de reparatie van operationele SB-bommenwerpers te coördineren.
Conclusie
De Arkhangelsky Ar-2 was een product van de voortdurende inspanningen van de Sovjet-Unie om haar luchtmacht te moderniseren tijdens een cruciale periode in de wereldgeschiedenis. Hoewel het vliegtuig slechts in beperkte aantallen werd geproduceerd en relatief snel werd vervangen door modernere bommenwerpers, vertegenwoordigt de Ar-2 een belangrijk hoofdstuk in de ontwikkeling van Sovjet-luchtvaarttechnologie in de aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het toestel was een waardige opvolger van de Tupolev SB, maar kon door de snelle vooruitgang in de luchtvaarttechnologie niet voldoen aan de eisen van de moderne oorlogvoering.
Bronnen en meer informatie
- Gunston, Bill. Soviet Aircraft of World War II. London: Osprey, 1980.
- Gordon, Yefim, and Komissarov, Dmitry. OKB Tupolev: A History of the Design Bureau and its Aircraft. Hinckley: Midland Publishing, 2005.
- Zaloga, Steven J. The Soviet Air Force in World War II. London: Arms and Armour Press, 1986.
- Afbeelding: Ray Wagner collection, Public domain, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940
