De Koolhoven F.K.52 was een tweezits verkenningsjager, ontwikkeld in de jaren dertig door het Nederlandse luchtvaartbedrijf Koolhoven. Het toestel, een dubbeldekker met een gesloten cockpit en enkelvoudig gestut landingsgestel, werd gebouwd als een oplossing voor de verouderde Fokker C.V’s van de Luchtvaartafdeling (LVA), de toenmalige Nederlandse Luchtmacht. In totaal werden slechts zes exemplaren van dit model geproduceerd, waarvan een beperkt aantal in dienst trad bij de Finse luchtmacht.
Inhouds opgave
Ontwerp en Ontwikkeling
Het prototype van de F.K.52 maakte zijn eerste vlucht op 9 februari 1937. Dit markeerde een belangrijke stap voor Koolhoven, dat probeerde te concurreren met Fokker, destijds de toonaangevende Nederlandse vliegtuigbouwer. Het toestel was voorzien van een Bristol Mercury VIII-motor met een vermogen van 625 kW (838 pk) en een driedelige verstelbare propeller. Het ontwerp omvatte ook bewapening, bestaande uit twee vaste 7,7 mm machinegeweren in de vleugels en een bommenlast van maximaal 150 kg.
Hoewel het toestel een innovatief concept vertegenwoordigde voor de jaren dertig, werd het prototype verloren bij een crash op 11 augustus 1937 tijdens een demonstratie voor scouts op de Wereld Jamboree. Dit ongeval was een tegenslag voor de productie en het vertrouwen in het ontwerp.
Ondanks de technische beperkingen begon Nederland in 1938 met de bouw van meerdere F.K.52’s. In 1939 plaatste de Luchtvaartafdeling een bestelling voor 36 exemplaren. Door de Duitse inval in mei 1940 konden echter slechts vijf toestellen worden voltooid. Dit beperkte het operationele gebruik aanzienlijk.
Operationele Geschiedenis
Gebruik tijdens de Winteroorlog
Tijdens de Winteroorlog (1939-1940) werden twee Koolhoven F.K.52’s aangekocht door de Zweedse graaf Carl Gustav von Rosen en gedoneerd aan de Finse luchtmacht. Deze toestellen, aangeduid met de codes KO-129 en KO-130, werden op 18 januari 1940 naar Finland gevlogen. Daar werden ze ingezet voor bombardements- en aanvalsmissies tegen Sovjet-troepen die over het ijs oprukten richting Virolahti.
De twee toestellen voerden gezamenlijk ongeveer vijftien gevechtsmissies uit. Tijdens deze operaties raakten beide vliegtuigen beschadigd door vijandelijk vuur. Hoewel ze een bijdrage leverden aan de verdediging van Finland, bleef hun invloed beperkt door het kleine aantal beschikbare vliegtuigen en de beperkte prestaties in vergelijking met modernere vliegtuigen.
Gebruik tijdens de Vervolgoorlog
Tijdens de Vervolgoorlog (1941-1944) werden de overgebleven Koolhoven F.K.52-toestellen beperkt ingezet door de Finse luchtmacht. Het toestel KO-130 ging verloren tijdens een foldermissie boven Hanko, een strategisch belangrijk schiereiland dat door Sovjet-troepen werd bezet. Op 16 augustus 1941 moest het toestel een noodlanding maken ten zuiden van Tallinn, Estland. Beide bemanningsleden kwamen om het leven bij de crash. Lokale verzetsstrijders, bekend als de Estse Bosbroeders, verbrandden het wrak en begroeven de bemanning in Velise.
Het andere toestel, KO-129, bleef operationeel tot 1943. Tijdens een routinevlucht stortte het vliegtuig neer nabij het dorp Pernaa in Kauhava. De piloot wist zich met zijn parachute in veiligheid te brengen, maar het toestel werd volledig vernietigd. Daarmee kwam een einde aan de korte operationele carrière van de F.K.52 in Finland.
Ondanks hun beperkte rol werden de Koolhoven F.K.52’s binnen de Finse luchtmacht informele bijnamen gegeven, waaronder “Kolho,” wat “log” betekent. Deze bijnaam weerspiegelde de trage prestaties en de beperkte wendbaarheid van de vliegtuigen, wat kenmerkend was voor hun verouderde ontwerp.
Ontwerpkenmerken en Technische Specificaties
De Koolhoven F.K.52 was ontworpen als een licht verkennings- en gevechtsvliegtuig. Hieronder staan de belangrijkste technische specificaties:
Algemene Kenmerken
- Bemanning: 2 (piloot en waarnemer/schutter)
- Lengte: 8,25 meter
- Spanwijdte: 9,8 meter
- Hoogte: 3,3 meter
- Vleugeloppervlak: 28,4 m²
- Leeggewicht: 1.650 kg
- Maximaal startgewicht: 2.500 kg
Motor
- Type: Bristol Mercury VIII, een luchtgekoelde radiale motor met negen cilinders.
- Vermogen: 625 kW (838 pk).
- Propeller: Driedelig verstelbaar.
Prestaties
- Maximale snelheid: 380 km/u
- Kruissnelheid: 308 km/u
- Bereik: 1.130 km
- Dienstplafond: 9.800 meter
Bewapening
- Machinegeweren: 2 vaste 7,7 mm machinegeweren, gemonteerd in de vleugels.
- Bommen: Maximaal 150 kg.
Beperkingen en Historische Betekenis
Hoewel het toestel innovatief was voor Nederlandse standaarden in de jaren dertig, was het ontwerp al verouderd tegen de tijd dat de productie begon. De F.K.52 was niet opgewassen tegen modernere vliegtuigen zoals de Sovjet I-16 en Duitse Messerschmitt Bf 109. Dit beperkte zowel de inzetbaarheid als de invloed van het toestel tijdens militaire conflicten.
De beperkte productie en inzet van de F.K.52 benadrukken de uitdagingen waarmee kleine luchtvaartnaties zoals Nederland in de jaren dertig werden geconfronteerd. Het toestel weerspiegelt ook de overgangsperiode in de luchtvaarttechnologie, waarin dubbeldekkers steeds vaker plaatsmaakten voor modernere, eendekkerontwerpen.
Conclusie
De Koolhoven F.K.52 was een kortlevend hoofdstuk in de luchtvaartgeschiedenis, met beperkte operationele waarde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoewel de bijdrage van de F.K.52 aan het oorlogsverloop bescheiden was, biedt het een inzicht in de technologische en logistieke beperkingen van kleinere luchtvaartnaties in die periode. De toestellen, hoewel verouderd, speelden een kleine maar niet onbelangrijke rol in de Finse campagnes tijdens de Winteroorlog en de Vervolgoorlog.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Le Pontential Aérien Mondial 1936, Public domain, via Wikimedia Commons
- Hazewinkel, Harm J. (mei 1981). “Koolhoven FK-52”. Le fanatique de l’Aviation (in het Frans). Nr. 138, pp. 22–27.
- Keskinen, Kalevi; Stenman, Kari; Niska, Klaus (1989). Syöksypommittajat – Suomen ilmavoimien historia 13. Forssa: Tietoteos. ISBN 951-9035-42-7.
- Bronnen Mei1940
