De Heinkel He 111 was een Duits vliegtuig dat tijdens de Tweede Wereldoorlog diende als bommenwerper en transportvliegtuig. Het toestel werd in 1934 ontworpen door Siegfried en Walter Günter bij de Heinkel Flugzeugwerke en was vanaf het begin bedoeld als een militair toestel, ondanks de beperkingen van het Verdrag van Versailles. Door het te presenteren als een civiel passagiersvliegtuig, kon Heinkel de ontwikkeling van de He 111 voortzetten.
Inhouds opgave
Ontwikkeling en vroege productie
Na de Eerste Wereldoorlog mocht Duitsland geen militaire luchtmacht meer hebben volgens het Verdrag van Versailles. Echter, in de jaren dertig begon Duitsland in het geheim met de herbewapening. Het Heinkel-concern speelde hier een belangrijke rol in, door het ontwikkelen van vliegtuigen die, hoewel ze civiele doeleinden leken te dienen, eigenlijk voor militaire doeleinden waren bedoeld.
Het ontwerp van de He 111 begon als een tweemotorige versie van de He 70 “Blitz”, een eerder civiel vliegtuig van Heinkel. De He 111 had een karakteristiek elliptisch vleugelontwerp, een ontwerp dat door de Günter-broers werd ontwikkeld en dat terugkeerde in veel van hun vliegtuigen. Het toestel werd aangedreven door BMW VI-motoren, hoewel Heinkel uiteindelijk krachtigere motoren gebruikte om de prestaties te verbeteren.
Eerste vluchten en civiele toepassingen
De eerste He 111 vloog op 24 februari 1935. De testpiloot, Gerhard Nitschke, rapporteerde dat het vliegtuig uitstekende vliegeigenschappen had, hoewel er enkele stabiliteitsproblemen waren bij volle kracht. Al snel werden verbeterde prototypes ontwikkeld, waaronder de He 111C, die een civiele versie was die werd gebruikt door de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa. Hoewel het toestel in de publiciteit werd gepresenteerd als een snel passagiersvliegtuig, was het vanaf het begin duidelijk dat het ook geschikt was voor militaire doeleinden.
Militaire inzet tijdens de Tweede Wereldoorlog
Begin van de oorlog
De He 111 werd een van de meest herkenbare bommenwerpers van de Luftwaffe tijdens de vroege stadia van de Tweede Wereldoorlog. Het werd vooral beroemd om zijn kenmerkende glazen cockpit, de zogenaamde “broeikasneus”. Dit ontwerp zorgde voor een uitstekend zicht voor de piloot en navigator, hoewel het in slechte weersomstandigheden voor problemen kon zorgen, zoals verblinding door de zon.
Tijdens de Slag om Engeland bleek echter dat de verdedigingsbewapening van de He 111 tekortschoot tegen de geavanceerde geallieerde jachtvliegtuigen. Desondanks bleef het toestel een werkpaard van de Duitse luchtmacht en werd het ingezet op vrijwel alle fronten van de Europese oorlog.
Veelzijdigheid van de He 111
De He 111 was een uiterst veelzijdig toestel. Het werd niet alleen ingezet als strategische bommenwerper tijdens de Slag om Engeland, maar ook als torpedobommenwerper in de Atlantische Oceaan en de Arctische wateren. Bovendien werd het gebruikt als middelzware bommenwerper en transportvliegtuig in andere theaters, zoals het Oostfront, Noord-Afrika, en de Middellandse Zee.
Naarmate de oorlog vorderde, werden er talrijke aanpassingen gedaan aan de He 111 om het toestel relevant te houden. Ondanks deze verbeteringen begon het toestel tegen het einde van de oorlog verouderd te raken, vooral toen het Duitse Bomber B-project mislukte. Dit dwong de Luftwaffe om de He 111 tot het einde van de oorlog in dienst te houden.
Technische specificaties
De Heinkel He 111 had verschillende technische kenmerken die het een krachtig, maar ook complex toestel maakten. Hieronder een overzicht van de belangrijkste specificaties:
Algemene kenmerken:
- Bemanning: 5
- Lengte: 16,4 m
- Spanwijdte: 22,6 m
- Hoogte: 4 m
- Vleugeloppervlak: 87,6 m²
- Leeggewicht: 8.680 kg
- Maximaal startgewicht: 14.000 kg
- Aandrijving: 2 × Junkers Jumo 211F-1 of 211F-2 V-12-motoren, 970–1.000 kW per motor
Prestaties:
- Maximumsnelheid: 440 km/u
- Bereik: 2.300 km
- Dienstplafond: 6.500 m
- Klimtijd naar 5.185 m: 20 minuten
Bewapening:
- Tot 7 × 7,92 mm MG 15 machinegeweren of MG 81 machinegeweren
- 1 × 20 mm MG FF-kanon (optioneel)
- Maximale bommenlast: 3.600 kg extern, 2.000 kg intern
Ontwerpkenmerken
Een van de opvallendste kenmerken van de He 111 was de asymmetrische glazen cockpit, die de piloot en navigator-bommenrichter beide een uitstekend zicht gaf. De cockpit was volledig transparant, zonder de traditionele cockpitramen, en had schuifpanelen voor nooduitgangen. Dit ontwerp werd later ook toegepast op andere Duitse bommenwerpers, zoals de Dornier Do 17 en Junkers Ju 88.
Het vleugelontwerp was een van de innovaties die de He 111 zijn uitstekende vliegeigenschappen gaf. De vleugels waren uitgerust met twee hoofdsparren en hadden een elliptische vorm, wat voor een stabiele vlucht zorgde, zelfs bij zware belading.
Varianten en productiemodellen
Civiele varianten
De vroege civiele varianten van de He 111, zoals de He 111C, werden gebruikt door Lufthansa en andere luchtvaartmaatschappijen. Deze varianten hadden een passagierscabine en waren ontworpen om aan de vraag naar snellere passagiersvliegtuigen te voldoen. Echter, naarmate de oorlog naderde, werd de productie van civiele varianten geleidelijk stopgezet en werd de focus verlegd naar militaire toepassingen.
Militaire varianten
Gedurende de oorlog ontwikkelde Heinkel verschillende militaire varianten van de He 111, waaronder de He 111B, He 111D, en de He 111E. Elke nieuwe versie bracht verbeteringen in bewapening, motorvermogen en bommenlast met zich mee. De He 111H-serie was de meest geproduceerde en werd ingezet op alle fronten.
De latere varianten, zoals de He 111H-16, waren uitgerust met sterkere motoren en verbeterde bewapening, zoals de toevoeging van 13 mm MG 131-machinegeweren en een verbeterde bepantsering van de bemanning. Ondanks deze upgrades werd het toestel steeds kwetsbaarder naarmate de geallieerde luchtmacht aan kracht won.
He 111Z
Een unieke variant van de He 111 was de He 111Z “Zwilling”, een ontwerp dat twee He 111-vliegtuigen combineerde om zware gliders zoals de Messerschmitt Me 321 te kunnen slepen. Dit vijfmotorige toestel werd in beperkte aantallen geproduceerd en had een lang actieradius, maar bleek uiteindelijk te kwetsbaar in gevechtssituaties.
Productie en export
De productie van de He 111 bereikte zijn hoogtepunt in 1942, toen meer dan 1.300 toestellen werden gebouwd. De productie vond plaats in verschillende fabrieken, waaronder de grote Heinkel-fabriek in Oranienburg. De productie liep door tot september 1944, toen de prioriteit werd verlegd naar de productie van jachtvliegtuigen.
Naast de productie voor de Luftwaffe werden ook een aantal He 111’s geëxporteerd naar andere landen, zoals Turkije en Spanje. De Spaanse versie van de He 111, de CASA 2.111, bleef zelfs tot in de jaren zeventig in dienst.
Conclusie
De Heinkel He 111 speelde een cruciale rol in de Duitse luchtmacht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoewel het oorspronkelijk werd ontworpen als een civiel vliegtuig, diende het als een van de belangrijkste bommenwerpers van de Luftwaffe. Ondanks zijn veelzijdigheid en talrijke aanpassingen werd de He 111 tegen het einde van de oorlog ingehaald door meer geavanceerde vliegtuigen. Toch blijft het een iconisch vliegtuig dat symbool staat voor de Duitse luchtmacht in de vroege jaren van de oorlog.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Bundesarchiv, Bild 101I-343-0694-21 / Schödl (e) / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940
- Smithsonian Air and Space Museum: Dit museum bevat archieven en technische details over de Heinkel He 111 en andere luchtvaartuigen uit de Tweede Wereldoorlog. Website: airandspace.si.edu.
- Imperial War Museum (IWM): Een uitstekende bron voor foto’s, documenten en getuigenissen uit de Tweede Wereldoorlog, waaronder informatie over de He 111. Website: iwm.org.uk.
