Helmuth Günther Guddat Hübener werd geboren op 8 januari 1925 in Hamburg, Duitsland. Van jongs af aan was Helmuth onderdeel van de scouting, een activiteit die sterk werd aangemoedigd door de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen (LDS-kerk), waar hij en zijn familie lid van waren. Echter, in 1935 verbood het nationaal-socialisme scouting in Duitsland, waarna Helmuth zich noodgedwongen aansloot bij de Hitlerjugend. Deze deelname duurde echter niet lang; na de Kristallnacht in 1938, waarbij nazi’s Joodse winkels en huizen vernielden, verliet hij de Hitlerjugend uit protest.
Inhouds opgave
Vroege weerstand en morele conflicten
Helmuth’s morele en ethische overtuigingen werden getest toen een leider van zijn lokale kerkgenootschap Joden verbood de kerkdiensten bij te wonen. Helmuth bleef de diensten bijwonen met vrienden die de nieuwe regels ook afkeurden. Dit zorgde voor spanningen binnen de lokale afdeling van de LDS-kerk in Hamburg, waar slechts een klein aantal leden pro-nazi waren.
Na zijn middelbare school begon Helmuth in 1941 aan een administratieve leerlingplaats bij de Sociale Autoriteit van Hamburg. Tijdens deze periode kwam hij in contact met andere leerlingen, waaronder Gerhard Düwer, wiens ouders een communistische achtergrond hadden. Dit contact opende zijn ogen voor alternatieve media; hij begon buitenlandse radiouitzendingen (BBC World Service) te luisteren, wat strikt verboden was onder het nazi-regime.
Actieve verzetsactiviteiten
Gedreven door de informatie die hij via deze uitzendingen verkreeg, startte Helmuth met het samenstellen van anti-nazi teksten en pamfletten, waarin hij de misleidingen van de officiële berichtgeving door het regime aan de kaak stelde. Samen met zijn vrienden Karl-Heinz Schnibbe en Rudi Wobbe, beide ook leden van de LDS-kerk, begon hij deze pamfletten te verspreiden door ze op prikborden te pinnen, in brievenbussen te stoppen en in jaszakken te steken in Hamburg.
Arrestatie en de gevolgen van verzet
In de zomer van 1941, tijdens zijn verzetsactiviteiten, ontdekte Helmuth een kortegolf radio in een kast bij zijn halfbroer Gerhard. Dit toestel, dat eerder dat jaar door een terugkerende soldaat uit Frankrijk was meegebracht, werd het instrument waarmee Helmuth naar de BBC kon luisteren. De berichten die hij daar hoorde, versterkten zijn overtuiging dat het belangrijk was om de waarheid te verspreiden onder de Duitse bevolking. Hij gebruikte de informatie uit de uitzendingen voor het samenstellen van zijn pamfletten die kritisch waren over het nazi-regime en de voortgang van de oorlog.
Verspreiding van verboden informatie
Helmuth en zijn vrienden wisten ongeveer 60 verschillende pamfletten te produceren en te verspreiden. Deze pamfletten bevatten typgeschreven materiaal uit de Britse uitzendingen en waren een poging om de Duitse burgers bewust te maken van de werkelijke situatie. De jongens gebruikten innovatieve methodes om hun boodschappen te verspreiden, zoals het stiekem vastpinnen van pamfletten op openbare mededelingenborden en het plaatsen ervan in brievenbussen en jaszakken.
De ontmaskering en arrestatie
De activiteiten van Helmuth trokken uiteindelijk de aandacht van de nazi-autoriteiten. Op 5 februari 1942 werd hij door de Gestapo gearresteerd op zijn werkplek bij de Sociale Autoriteit in het Bieberhaus in Hamburg. Een collega en lid van de nazipartij, Heinrich Mohn, had hem verraden nadat hij Helmuth had betrapt op het vertalen van de pamfletten naar het Frans om ze onder krijgsgevangenen te verspreiden.
Het proces en de uitspraak
Helmuth werd op 11 augustus 1942, op 17-jarige leeftijd, door het speciale Volksgerichtshof in Berlijn berecht als een volwassene. Hij werd beschuldigd van hoogverraad en het bevorderen van de vijandelijke zaak. Ondanks zijn jonge leeftijd en de mogelijkheid tot clementie, werd Helmuth ter dood veroordeeld. Zijn intelligente en welbespraakte optreden voor de rechtbank onderstreepte alleen maar zijn vastberadenheid en overtuiging, wat de rechters deed besluiten hem als volwassene te straffen.
De laatste dagen en executie van Helmuth Hübener
Na zijn veroordeling werd Helmuth teruggebracht naar zijn cel, waar hij de laatste maanden van zijn leven onder zware omstandigheden doorbracht. Zijn burgerrechten waren hem permanent ontnomen, wat betekende dat de gevangenisbewaarders hem konden mishandelen en dat hij geen recht had op basisvoorzieningen zoals beddengoed of dekens, zelfs niet in de koude cel.
Helmuth’s moedige confrontatie met het gerecht
Tijdens zijn proces en ook daarna bleef Helmuth onwrikbaar en uitdagend. Toen zijn doodvonnis werd uitgesproken, stond hij voor de rechters en zei: “Nu moet ik sterven, ook al heb ik geen misdaad begaan. Nu is het mijn beurt, maar jullie beurt zal komen.” Met deze woorden hoopte hij de woede van de rechters op zich te richten en zijn vrienden te sparen.
Afwijzing van clemency en de uitvoering
Ondanks pogingen van zijn advocaten, zijn moeder en zelfs de Berlijnse Gestapo om clementie te verkrijgen, werd zijn doodstraf bevestigd door het naziministerie van Justitie. Op 27 oktober 1942, om 20:13 uur, werd Helmuth Hübener door middel van een guillotine geëxecuteerd in de Plötzensee-gevangenis in Berlijn. Zijn laatste momenten en de uitvoering van het vonnis waren kenmerkend voor de brute handhaving van controle door het naziregime.
Impact en nasleep
De executie van Helmuth Hübener liet een blijvende indruk achter op de gemeenschap en symboliseerde de wrede onderdrukking van verzet binnen Nazi-Duitsland. Zijn moed en vastberadenheid in het gezicht van onmenselijke bestraffingen werden een inspiratiebron voor anderen en benadrukken de rol van jonge mensen in het verzet tegen tirannie.
Zijn vrienden, Karl-Heinz Schnibbe en Rudi Wobbe, die ook gearresteerd waren voor hun betrokkenheid bij de verzetsactiviteiten, ontvingen gevangenisstraffen van respectievelijk vijf en tien jaar. Zij leefden om Helmuth’s nalatenschap voort te zetten en zijn verhaal te vertellen na de oorlog.
De nalatenschap en eerbetoon aan Helmuth Hübener
Helmuth Hübener’s moedige strijd tegen het naziregime heeft hem postuum erkenning en diverse eerbetonen opgeleverd. Zijn verhaal blijft een krachtig symbool voor jeugdige weerstand tegen onderdrukking en tirannie.
Postume rehabilitatie en herinneringen
In 1946, vier jaar na zijn dood, werd Helmuth Hübener postuum weer in ere hersteld binnen de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen. De nieuwe missiepresident, Max Zimmer, stelde dat de excommunicatie niet volgens de juiste procedures was verlopen. Hübener werd postuum opnieuw gedoopt, tot ouderling gewijd en ontving de tempelinzegeningen in 1948. Dit benadrukte dat zijn lidmaatschap van de kerk nooit in twijfel had moeten worden getrokken.
Eerbetoon en herdenkingen
Verschillende locaties in Hamburg herinneren aan Helmuth’s moed. Een jongerencentrum, een school en een pad zijn naar hem vernoemd. Het Helmuth-Hübener-Weg loopt tussen de Greifswalder Straße en de Kirchenweg in Sankt Georg. Bovendien bevindt zich op Sachsenstraße 42 in Hamburg-Hammerbrook een Stolperstein ter nagedachtenis aan Hübener.
Op 8 januari 1985, zestig jaar na zijn geboorte, werden er in Hamburg plechtigheden ter zijner nagedachtenis gehouden, bijgewoond door stadsfunctionarissen en zijn voormalige verzetskameraden, Schnibbe en Wobbe, die na de oorlog naar de Verenigde Staten waren geëmigreerd. Zij keerden terug naar Hamburg als eregasten en sprekers.
Culturele impact
Helmuth Hübener’s verhaal heeft de aandacht getrokken in literatuur, theater en film. In 1970 publiceerde de Duitse auteur Günter Grass het boek “Lokalanaesthesie” over de verzetsgroep van Hübener. Thomas F. Rogers, een universiteitsdocent aan de Brigham Young University, schreef het toneelstuk “Huebener”, dat sindsdien meerdere uitvoeringen heeft gekend. In 1995 werd het boek “When Truth Was Treason” gepubliceerd, een eerste-handse vertelling door Karl-Heinz Schnibbe, en in 2004 volgde “Hübener Vs. Hitler” door Richard Lloyd Dewey.
Slotgedachten
Helmuth Hübener’s verhaal is een aangrijpend voorbeeld van de kracht van individuele moed tegenover onrechtvaardige overheersing. Zijn nalatenschap leeft voort als een herinnering aan de impact die één jong persoon kan hebben op de strijd voor gerechtigheid en waarheid.
Bronnen en meer informatie
- Grass, Günter. “Lokalanaesthesie.” DTV, 1970.
- Rogers, Thomas F. “Huebener.” Brigham Young University, 1979.
- Holmes, Blair R., en Keele, Alan F. “When Truth Was Treason.” University of Illinois Press, 1995.
- Dewey, Richard Lloyd. “Hübener Vs. Hitler.” Academic Research Foundation, 2004.
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: Arthunter77, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
