Fernand Bonnier de La Chapelle (4 november 1922 – 26 december 1942) was een royalistische verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werd bekend door zijn moordaanslag op admiraal François Darlan, voormalig regeringsleider van Vichy-Frankrijk en hoogcommissaris van Frans Noord-Afrika en West-Afrika, op 24 december 1942. De aanslag markeerde een cruciaal moment in de complexe machtsdynamiek tussen de geallieerden en de Vichy-regering in Noord-Afrika.
Inhouds opgave
Jeugd en achtergrond
Geboren in een royalistisch milieu
Bonnier de La Chapelle werd geboren in Algiers, Algerije, als zoon van een Franse journalist die zich openlijk uitsprak tegen fascisme en voor een monarchistisch Frankrijk. Zijn vader was een voorstander van het herstel van de monarchie en wenste de graaf van Parijs op de Franse troon te zien. Deze overtuigingen hadden grote invloed op Bonnier, die al op jonge leeftijd betrokken raakte bij de Franse royalistische beweging.
Opleiding en vroege anti-Duitse sentimenten
Bonnier studeerde aan het Lycée Stanislas in Parijs, maar verliet de stad na de overgave van Frankrijk aan nazi-Duitsland. Op 11 november 1940 nam hij deel aan een anti-Duitse studentenprotest bij de Arc de Triomphe. Kort daarna trok hij naar de vrije zone in Zuid-Frankrijk en keerde vervolgens terug naar Algiers, waar hij zijn opleiding voortzette en regelmatig verzetsbijeenkomsten bezocht.
Aansluiting bij het verzet
Operatie Torch en de opkomst van de weerstand
Op 8 november 1942 landden geallieerde troepen in Noord-Afrika tijdens Operatie Torch. Bonnier, die aanvankelijk niet betrokken was bij de voorbereidingen van deze operatie, voelde zich geroepen om zich aan te sluiten bij de Corps Francs d’Afrique, een verzetsorganisatie geleid door Henri d’Astier de la Vigerie. Deze groep verzetten zich tegen de Vichy-collaboratie, vooral tegen admiraal Darlan en andere officieren die met de Duitsers samenwerkten.
De Corps Francs d’Afrique en weerstand tegen Darlan
De Corps Francs d’Afrique was een koningsgezinde en anti-Vichy-beweging, die zich verzette tegen de samenwerking van Vichy-officieren met nazi-Duitsland. De leden van deze beweging, waaronder Bonnier, waren vastberaden om Franse gebieden te bevrijden van de invloed van Vichy en nazi-sympathisanten. Bonnier diende als verbindingspersoon voor de Corps Francs en bezocht regelmatig de woning van Henri d’Astier, waar hij ook andere belangrijke verzetsfiguren ontmoette, zoals priester Pierre-Marie Cordier.
De moord op François Darlan
Redenen en voorbereiding van de aanslag
In de maanden na de landing van de geallieerden heerste er grote onvrede onder het Franse volk vanwege de macht die Darlan had behouden. De geallieerde bevelhebber Dwight D. Eisenhower had Darlan toegestaan om de controle te behouden over Frans Noord-Afrika en West-Afrika, wat door velen als een verraad aan de Franse verzetsidealen werd gezien. Bonnier de La Chapelle en enkele andere leden van de Corps Francs besloten dat de enige oplossing was om Darlan te elimineren.
Samenzwering en planvorming
Samen met drie kameraden, Otto Gross, Robert Ragueneau en Philippe Tournier, bereidde Bonnier een plan voor om Darlan te vermoorden. Na het lot te hebben getrokken, viel de taak op Bonnier. Hij verkreeg een oude Ruby 7,65 mm-pistool en koos 24 december 1942 als de datum voor de aanslag. Op de ochtend van de aanslag biechtte Bonnier bij priester Cordier, die hem de absolutie verleende.
De aanslag in het Palais d’Eté
Op de middag van 24 december betrad Bonnier het Palais d’Eté in Algiers, waar Darlan verbleef. Toen Darlan en zijn begeleider, fregatkapitein Hourcade, de gang binnenliepen, schoot Bonnier Darlan tweemaal neer, in het gezicht en de borst. Hourcade werd in het been geraakt. Kort daarna werd Bonnier gearresteerd door medewerkers van het paleis. Bij zijn ondervraging gaf hij aan dat hij alleen had gehandeld en toonde weinig berouw over zijn daad.
Proces en executie
Een snel en controversieel proces
Op 25 december 1942 werd Bonnier de La Chapelle veroordeeld na een proces dat minder dan een uur duurde. Hij verklaarde dat zijn daad gemotiveerd was door morele zuiverheid. Zijn advocaten, Viala en Sansonetti, probeerden uitstel van executie te verkrijgen, maar hun verzoek werd snel afgewezen. Henri Giraud, destijds hoofd van de militaire rechtspraak, gaf het bevel om Bonnier de volgende ochtend te executeren.
De executie
Op 26 december 1942 werd Fernand Bonnier de La Chapelle geëxecuteerd op het plein in Hussein-Dey, Algiers. Zijn snelle veroordeling en doodvonnis leidden tot veel speculaties over mogelijke betrokkenheid van anderen binnen het verzet en over de vraag of hij handelde in opdracht van hoger geplaatsten. Enkele historici veronderstellen dat de moord mogelijk werd aangemoedigd door de omgeving van Charles de Gaulle of door Britse inlichtingendiensten, hoewel er geen sluitende bewijzen voor zijn gevonden.
Rehabilitatie en eerbetoon
Postume rehabilitatie
Na de bevrijding werd Bonnier de La Chapelle in ere hersteld. Op 21 december 1945 oordeelde het Hof van Beroep in Algiers dat zijn daad was gepleegd “in het belang van de bevrijding van Frankrijk.” Zijn stoffelijk overschot werd in juni 1950 overgebracht naar de begraafplaats van Bruyères in Sèvres, Frankrijk.
Decoratie en herdenking
Op 19 augustus 1953 kende de Franse president Vincent Auriol hem postuum de Médaille Militaire toe, evenals de Croix de Guerre met palmen en de Verzetsmedaille. Jaarlijks brengt de royalistische organisatie Nouvelle Action Royaliste een eerbetoon aan Bonnier door bloemen te leggen op zijn graf in Sèvres.
Conclusie
De moord op François Darlan door Fernand Bonnier de La Chapelle was een schokkende en ingrijpende gebeurtenis die de diepe verdeeldheid binnen de Franse samenleving en de weerstand tegen de collaboratie van de Vichy-regering blootlegde. Hoewel Bonnier werd geëxecuteerd na een snel proces, kreeg hij na de oorlog alsnog erkenning voor zijn verzet tegen de nazi-bezetting en de Vichy-samenwerking. Zijn daad wordt gezien als een van de controversiële momenten in de Franse verzetsgeschiedenis tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarbij morele overtuiging en politieke doelen elkaar kruisten in een tijd van intense verdeeldheid.
Bronnen en meer informatie
- Robert Aron, Histoire de la Libération de la France (1959)
- Afbeelding: , Public domain, via Wikimedia Commons
- Douglas Porch, The French Secret Services: A History of French Intelligence from the Dreyfus Affair to the Gulf War (1995)
- Charles Williams, The Last Great Frenchman: A Life of General de Gaulle (1997)
- Jean Lacouture, De Gaulle: The Rebel, 1890-1944 (1991)
- Rémy, La Résistance chrétienne sous l’occupation (1965)
