
Elisabeth Volkenrath, geboren als Elisabeth Mühlau op 5 september 1919, werkte aanvankelijk als een ongekwalificeerde arbeidskracht (ungelernte Hilfskraft) voordat ze zich in dienst stelde van het naziregime. In oktober 1941 begon zij haar werkzaamheden in concentratiekamp Ravensbrück, waar zij optrad als kampbewaker. Haar werk omvatte het toezicht houden op vrouwelijke gevangenen in een regime dat berucht was vanwege de onmenselijke behandeling van de kampbewoners.
Inhouds opgave
Werkzaamheden in Auschwitz
In maart 1942 werd Elisabeth Volkenrath overgeplaatst naar het concentratiekamp Auschwitz. Hier werkte ze wederom als bewaker, met soortgelijke verantwoordelijkheden als in Ravensbrück. Tijdens haar verblijf in Auschwitz ontmoette zij SS-Rottenführer Heinz Volkenrath, een blokleider die al sinds 1941 in het kamp werkzaam was. De twee trouwden in 1943.
Elisabeth Volkenrath werd in Auschwitz betrokken bij de selectie van gevangenen voor de gaskamers, een taak die haar een directe rol gaf in de uitvoering van de Holocaust. In november 1944 werd zij bevorderd tot Oberaufseherin (hoofdtoezichthouder) voor de vrouwelijke kampgedeeltes, waarmee zij verantwoordelijk werd voor de organisatie en controle over alle vrouwelijke gevangenen.
Overplaatsing naar Bergen-Belsen
Na de sluiting van Auschwitz in januari 1945 werd Elisabeth Volkenrath overgeplaatst naar concentratiekamp Bergen-Belsen. Vanaf februari 1945 diende zij hier als Oberaufseherin. Het kamp was op dat moment in chaos, met een snelle toename van gevangenen en een gebrek aan voedsel, medische zorg en sanitaire voorzieningen. Deze omstandigheden leidden tot massale sterfte door ziekte en uitputting.
Arrestatie en Belsen-proces
In april 1945, na de bevrijding van Bergen-Belsen door het Britse leger, werd Elisabeth Volkenrath gearresteerd samen met andere kampbewakers. Het Britse leger stelde een grondig onderzoek in naar de misdaden die waren begaan in het kamp. Volkenrath werd aangeklaagd voor oorlogsmisdaden en berecht in het Belsen-proces, dat plaatsvond van september tot november 1945.
Tijdens het proces getuigde zij over haar tijd in de concentratiekampen en probeerde haar daden te rechtvaardigen door te stellen dat ook zij en andere bewakers het moeilijk hadden. Ze verklaarde: “Het was werkelijk verschrikkelijk in de kampen, maar het was ook verschrikkelijk voor ons. Wij werden net zoals de gevangenen gestraft.” Deze uitspraken werden echter niet beschouwd als een afdoende verweer tegen de beschuldigingen.
Veroordeling en executie
Op grond van haar betrokkenheid bij het selecteren van gevangenen voor de gaskamers en haar rol als toezichthouder in zowel Auschwitz als Bergen-Belsen, werd Elisabeth Volkenrath schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden. Zij kreeg de doodstraf opgelegd. Op 13 december 1945 werd zij geëxecuteerd door ophanging in de gevangenis van Hameln. Haar executie werd uitgevoerd door Albert Pierrepoint, de officiële Britse beul.
Conclusie
Elisabeth Volkenrath was een van de vele vrouwelijke kampbewakers die een directe rol speelden in de misdaden van het naziregime tijdens de Tweede Wereldoorlog. Haar betrokkenheid bij de selectieprocedures en de strenge controle in de kampen illustreert de rol van vrouwen in de structuur van de nazi-terreur. Het proces en de uiteindelijke veroordeling van Volkenrath benadrukken de inspanningen van het naoorlogse rechtssysteem om gerechtigheid te brengen voor de slachtoffers van deze gruweldaden.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
- Willmott, Lauren (2015-06-10). “The Forgotten Brutality of Female Nazi Concentration Camp Guards”. TIME. Geraadpleegd op 2024-09-21.
- Bartrop, Paul R. (2019). Perpetrating the Holocaust: Leaders, Enablers, and Collaborators. Santa Barbara, California. pp. 299–300. ISBN 978-1-4408-5897-0.
- Knoch, Habbo, ed. (2010). Bergen-Belsen: Wehrmacht POW Camp 1940–1945, Concentration Camp 1943–1945, Displaced Persons Camp 1945–1950. Göttingen: Wallstein. p. 218. ISBN 978-3-8353-0794-0.
- “1st Belsen Trial”. www.bergenbelsen.co.uk. Geraadpleegd op 2020-07-11.
- Marcuse, Harold (2001-03-22). Legacies of Dachau: The Uses and Abuses of a Concentration Camp, 1933-2001. Cambridge University Press. pp. 99–100. ISBN 978-0-521-55204-2.
- Ramsey, Winston (2022-09-21). The Nazi Death Camps: Then And Now. After the Battle. p. 438. ISBN 978-1-3990-7671-5.
- Bronnen Mei1940