De Volkssturm (lett. “volksstorm”; “People’s” of “National Militia”; Sturm lit. “storm”, kan in een militaire context worden vertaald met “aanval”) was een Duitse nationale militie van de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog. Het werd opgericht op bevel van Adolf Hitler op 18 oktober 1944 en dienstplichtige mannen in de leeftijd van 16 tot 60 jaar die nog niet in een militaire eenheid dienden als onderdeel van een Duitse Home Guard.
Oorsprong en organisatie
Duitse Volkssturm heeft naast het meteorologische ook een overgeërfde militaire betekenis, zodat de term Sturm voor een militaire aanval niet als een metafoor kan worden beschouwd.
De nieuwe Volkssturm liet zich inspireren door de oude Pruisische Landsturm van 1813-1815, die in de bevrijdingsoorlogen tegen Napoleon vooral als guerrillastrijders vocht. Plannen om een Landsturm nationale militie in Oost-Duitsland te vormen als laatste redmiddel om de gevechtskracht te vergroten, kwamen aanvankelijk van Oberkommando des Heeres-chef generaal Heinz Guderian in 1944. Omdat het de Wehrmacht aan mankracht ontbrak om de Sovjet-opmars te stoppen, werden mannen in banen die niet noodzakelijk werden geacht of eerder ongeschikt werden geacht voor militaire dienst nu onder de wapenen geroepen.
De Volkssturm bestond op papier al sinds ongeveer 1925, maar pas nadat Hitler Martin Bormann had bevolen zes miljoen man voor deze militie te rekruteren, werd de groep een fysieke realiteit. De beoogde sterkte van zes miljoen werd nooit gehaald.
Om deze militie-eenheden effectief te laten zijn, rekenden Hitler en Bormann niet alleen op kracht in aantallen, maar ook op fanatisme. Tijdens de vroege stadia van volkssturmplanning werd het duidelijk dat als militie-eenheden geen moreel zouden hebben, ze geen gevechtseffectiviteit zouden hebben. Om het beoogde fanatisme te bereiken, werden Volkssturm-eenheden onder direct bevel van de lokale nazi-partij geplaatst, dat wil zeggen lokale Gau- en Kreisleiters. De nieuwe Volkssturm zou ook een landelijke organisatie worden, met Heinrich Himmler als vervangend legercommandant, verantwoordelijk voor bewapening en training. Hoewel normaal gesproken onder partijcontrole, werden Volkssturm-eenheden onder Wehrmacht-bevel geplaatst wanneer ze in actie kwamen.
Met de nazi-partij die verantwoordelijk is voor het organiseren van de Volkssturm, is elke Gauleiter, of nazi-partijdistrictsleider, belast met het leiderschap, de inschrijving en de organisatie van de Volkssturm in zijn district, de grootste Volkssturm-eenheid lijkt overeen te komen met de volgende kleinere territoriale onderverdeling van de nazi-partijorganisatie – de Kreis.
De basiseenheid was een bataljon van 642 man. Eenheden bestonden meestal uit leden van de Hitlerjugend, invaliden, ouderen of mannen die eerder ongeschikt werden geacht voor militaire dienst.
Gemeentelijke organisatie:
Een bataljon in elke Kreis (ongeveer gelijk aan een Amerikaanse provincie; er zijn 920 kreise in Groot-Duitsland) Een Kompanie (compagnie) in elke Ortsgruppe (ongeveer gelijk aan een Amerikaans Congresdistrict) Een Zug (peloton) Zelle (letterlijk “een cel”; ongeveer gelijk aan een Amerikaans district) Een Gruppe (squad) voor elk Block (stadsblok) Elke Gauleiter en Kreisleiter, heeft een volkssturm stafchef om te helpen bij het aanpakken van militieproblemen.
Training en impact
Doorgaans kregen leden van de Volkssturm slechts een zeer elementaire militaire training. Het omvatte een korte indoctrinatie en training over het gebruik van basiswapens zoals het Karabiner 98k-geweer en Panzerfaust. Door voortdurende gevechten en wapentekorten was de wapentraining vaak zeer minimaal. Er was ook een gebrek aan instructeurs, wat betekende dat wapentraining soms werd gedaan door WO1-veteranen die zelf in dienst werden genomen. Vaak moesten Volkssturm-leden zich vertrouwd maken met hun wapens wanneer ze in echte gevechten waren.
Er was geen enkele standaardisatie en eenheden werden alleen uitgegeven met welke apparatuur beschikbaar was. Dit gold voor elke vorm van uitrusting – Volkssturm-leden moesten hun eigen uniformen en culinaire apparatuur meenemen, enz. Dit resulteerde erin dat de eenheden er erg haveloos uitzagen en in plaats van het moreel van de burgers te stimuleren, herinnerde het mensen vaak aan de wanhopige staat van Duitsland. De bewapening was even divers, terwijl sommige Karabiner 98ks aanwezig waren, leden kregen ook Gewehr 98’s en Gewehr 71’s en Dreyse M1907’s, naast een overvloed aan Sovjet-, Belgische, Franse, Italiaanse en andere wapens die tijdens de oorlog door Duitse troepen waren buitgemaakt. De Duitsers hadden ook primitieve goedkope wapens ontwikkeld om de Volkssturm te bevoorraden, zoals MP 3008 machinepistolen en het Volkssturmgewehr 1-5 geweer. Gewapend zijn met restjes verergerde hun ineffectiviteit; het grote aantal verschillende soorten munitie zet ook een druk op een toch al belast logistiek systeem.
Toen eenheden hun training hadden voltooid en bewapening hadden ontvangen, legden de leden een gebruikelijke eed af aan Hitler en werden vervolgens de strijd ingestuurd. In tegenstelling tot de meeste Engelstalige landen had Duitsland gedurende meerdere generaties universele militaire dienst voor alle jonge mannen, dus veel van de oudere leden zouden op zijn minst een militaire basisopleiding hebben gehad toen ze in het Duitse leger dienden en, zoals eerder opgemerkt, zouden velen veteranen van de Eerste Wereldoorlog zijn geweest.
Volkssturm-eenheden werden verondersteld alleen in hun eigen districten te worden gebruikt, maar velen werden rechtstreeks naar de frontlinies gestuurd. Hun meest uitgebreide gebruik was tijdens de Slag om Berlijn, waarbij Volkssturm-eenheden in grote delen van de stad vochten. Deze strijd was echter bijzonder verwoestend voor de formaties, omdat veel leden tot de dood vochten uit angst om door de Sovjets te worden gevangengenomen. Een andere belangrijke Volkssturm-slag was de Slag bij Königsberg.
Foto
Door Bundesarchiv, Bild 183-J31391 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 de, Koppeling
