
De Yokosuka B4Y, ook wel bekend als de Navy Type 96 Carrier Attack Bomber, was een torpedobommenwerper ontworpen voor gebruik vanaf vliegdekschepen door de Keizerlijke Japanse Marine. Het toestel diende operationeel van 1936 tot 1943 en verving de verouderde Mitsubishi B2M2 en Yokosuka B3Y. De B4Y wordt beschouwd als het laatste operationele dubbeldekkerbommenwerpermodel van de Japanse marine en kreeg de geallieerde codenaam “Jean”. Door Britse waarnemers werd het toestel per abuis geïdentificeerd als de Nakajima Navy G-96.
Inhouds opgave
Specificaties en Ontwerpkeuzes
In 1932 stelde de Japanse marine een eis voor een nieuw aanvalsvliegtuig dat vanaf vliegdekschepen kon opereren. Prototypes van Aichi, Mitsubishi en Nakajima werden beoordeeld, maar geen van deze ontwerpen voldeed aan de verwachtingen. Hierop volgde in 1934 een nieuwe ontwerpvereiste, bekend als de 9-Shi-specificatie, met als doel een beter presterend toestel te ontwikkelen dat de verouderde Yokosuka B3Y kon vervangen.
De B4Y werd ontworpen door Sanae Kawasaki bij het Eerste Technische Arsenaal van de Japanse marine in Yokosuka. Het ontwerp werd als een tussenoplossing beschouwd, met de nadruk op het behalen van prestaties vergelijkbaar met de Mitsubishi A5M-jager. Het resultaat was een dubbeldekker met vast landingsgestel en een metalen structuur, deels bekleed met metaal en deels met doek. Om de ontwikkeling en productie te versnellen, werden de vleugels van de Kawanishi E7K gebruikt.
Een belangrijke innovatie was het gebruik van een luchtgekoelde motor. De Nakajima Hikari 2 radiaalmotor, gebruikt in het prototype, leverde betere prestaties dan concurrerende ontwerpen en werd daarom geselecteerd voor de productieversie.
Bemanning en Cockpitontwerp
De bemanning van drie personen bestond uit een piloot, een navigator en een radio-operator/schutter. De piloot zat in een open cockpit aan de voorkant van het toestel, terwijl de andere twee bemanningsleden in een afgesloten cockpit aan de achterzijde zaten. Dit ontwerp bood de bemanning beperkte bescherming, maar optimaliseerde het zicht en de communicatie tijdens operationele missies.
Operationele Geschiedenis
Rol in Conflicten
De Yokosuka B4Y speelde een rol in meerdere conflicten. Op 12 december 1937 namen drie B4Y1-vliegtuigen deel aan het incident met de USS Panay. Tijdens dit voorval voerden Japanse vliegtuigen een aanval uit op het Amerikaanse kanonneerboot Panay, die in de Jangtse-rivier bij Nanjing lag geankerd. Hoewel het toestel voornamelijk werd ingezet als een maritieme aanvalsbommenwerper, werd het ook sporadisch gebruikt voor landgebaseerde bombardementen.
Vervanging en Training
In 1940 werd de B4Y1 vervangen door de modernere Nakajima B5N als het belangrijkste aanvalsvliegtuig vanaf vliegdekschepen. Desondanks bleef de B4Y1 tot 1943 in gebruik als een trainingsvliegtuig op vliegdekschepen zoals de Hōshō en Unyō.
Tijdens de Slag bij Midway in juni 1942 waren acht B4Y1-toestellen operationeel vanaf de Hōshō. Een van deze vliegtuigen legde op 5 juni 1942 beelden vast van het brandende vliegdekschip Hiryū, waarmee het een belangrijk moment in deze slag documenteerde.
Technische Varianten
De B4Y kende verschillende varianten gedurende zijn productietijd. De eerste prototypes waren uitgerust met een Hiro Type 91 watergekoelde W-12-motor met een vermogen van 750 pk, terwijl latere prototypes en productievliegtuigen een Nakajima Hikari 2 luchtgekoelde radiaalmotor gebruikten. In totaal werden er 205 toestellen gebouwd, verdeeld over verschillende productielocaties, waaronder:
- Eerste Technische Arsenaal van de Marine, Yokosuka: 5 prototypes (1935–1936)
- Nakajima Aircraft Company: 37 productietoestellen (1937–1938)
- Mitsubishi Heavy Industries, Nagoya: 135 productietoestellen (1937–1938)
- 11e Marine Arsenaal, Hiro: 28 productietoestellen (1938)
Operationele Gebruikers en Toepassingen
De Yokosuka B4Y werd ingezet door de Keizerlijke Japanse Marine Luchtmacht en vloog vanaf verschillende vliegdekschepen, waaronder:
Daarnaast opereerde de B4Y binnen de 13e en 15e luchtgroepen (Kōkūtai). Hoewel het vliegtuig oorspronkelijk werd ontworpen als een maritieme torpedobommenwerper, speelde het een rol in andere taken zoals verkenningsmissies en bombardementen.
Operationele Beperkingen en Uiteindelijke Vervanging
De B4Y1 presteerde redelijk in de vroege stadia van de Tweede Chinees-Japanse Oorlog, maar het toestel werd al snel verouderd in vergelijking met nieuwere, snellere en meer geavanceerde vliegtuigen die in dienst kwamen. De komst van de Nakajima B5N met betere prestaties en geavanceerdere technologie betekende het einde van de operationele inzet van de B4Y als frontlinieaanvalsvliegtuig. Vanaf dat moment werd het voornamelijk gebruikt voor trainingsdoeleinden en secundaire rollen.
Specificaties van de Yokosuka B4Y1
Hieronder volgen de technische specificaties van de B4Y1, gebaseerd op gegevens uit betrouwbare bronnen:
Algemene Kenmerken
- Bemanning: 3 (piloot, navigator, radio-operator/schutter)
- Lengte: 10,15 meter
- Spanwijdte: 15 meter
- Hoogte: 4,36 meter
- Vleugeloppervlak: 50 m²
- Leeggewicht: 2.000 kg
- Totaalgewicht: 3.600 kg
- Motor: 1× Nakajima Hikari 2, een luchtgekoelde 9-cilinder radiaalmotor met 630 kW (840 pk) vermogen tijdens het opstijgen
Prestaties
- Maximale snelheid: 278 km/u
- Bereik: 1.573 km
- Dienstplafond: 6.000 meter
- Tijd tot 3.000 meter: 8 minuten
Bewapening
- Machinegeweer: 1× 7,7 mm Type 92 machinegeweer (flexibel gemonteerd, achterwaarts gericht)
- Bewapening:
- 1× torpedo van 800 kg, of
- 500 kg aan bommen
Varianten
De B4Y werd geleverd in verschillende versies, elk met aanpassingen aan de motor of andere technische kenmerken:
- Eerste prototype: Uitgerust met een Hiro Type 91 W-12-motor (750 pk).
- Tweede en derde prototypes: Gebruikte een Nakajima Kotobuki 3 radiaalmotor (640 pk).
- Vierde en vijfde prototypes en productiemodellen: Aangedreven door een Nakajima Hikari 2 radiaalmotor (853 pk).
Historisch Belang en Legacy
De Yokosuka B4Y vertegenwoordigt een overgangsperiode in de Japanse militaire luchtvaartgeschiedenis. Het was een van de laatste dubbeldekkers die operationeel werd ingezet, voordat moderne eendekkerontwerpen zoals de Nakajima B5N het overnamen. Hoewel het vliegtuig snel verouderd raakte, droeg het bij aan de training van piloten en speelde het een ondersteunende rol in belangrijke conflicten zoals de Tweede Chinees-Japanse Oorlog en de Slag bij Midway.
De technologische beperkingen en het verouderde ontwerp van de B4Y benadrukken de snelle ontwikkelingen in militaire luchtvaarttechnologie in de jaren 1930 en 1940. Dit tijdperk zag een verschuiving van dubbeldekkers naar volledig metalen eendekkers met hogere snelheden, betere bewapening en grotere operationele flexibiliteit.
Conclusie
De Yokosuka B4Y, hoewel van korte duur in operationele inzet, markeerde een belangrijk moment in de geschiedenis van de Japanse marinevliegtuigen. Het toestel speelde een ondersteunende rol in de overgang van dubbeldekkerontwerpen naar modernere vliegtuigtypes. Het bood waardevolle ervaring en diende als een belangrijk trainingsplatform voor de Keizerlijke Japanse Marine, terwijl het in gevechtsomgevingen beperkte successen boekte.
Met de opkomst van meer geavanceerde vliegtuigen zoals de Nakajima B5N werd de B4Y snel overbodig, maar het blijft een belangrijk onderdeel van de luchtvaarthistorie van Japan.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
- Francillon, R.J. (1979). Japanese Aircraft of the Pacific War. London: Putnam. ISBN 0-370-30251-6.
- Parshall, J., & Tully, A. (2005). Shattered Sword: The Untold Story of the Battle of Midway. Washington, D.C.: Potomac Books. ISBN 1-57488-923-0.
- Lawrence, J. (1945). The Observer’s Book of Airplanes. London and New York: Frederick Warne & Co. ISBN 978-0-7232-1194-6.
- Bronnen Mei1940