Wichard von Alvensleben (19 mei 1902 – 14 augustus 1982) was een Duitse landbouwkundige, officier in de Wehrmacht en Ridder van de Johannieterorde. Hij behoorde tot het adellijke Huis Alvensleben, een van de oudste aristocratische families in Duitsland. Zijn leven en militaire carrière tijdens de Tweede Wereldoorlog illustreren de complexe verwevenheid van persoonlijke, militaire en politieke netwerken in het Derde Rijk.
Inhouds opgave
Vroege leven en opleiding
Wichard von Alvensleben werd geboren op 19 mei 1902 in Wittenmoor, destijds onderdeel van Stendal, als zoon van Ludolf Udo von Alvensleben en Ida von Glasenapp. De familie Alvensleben was een invloedrijke adellijke familie die terugging tot de middeleeuwen, en Wichard kreeg zijn opleiding in lijn met de aristocratische tradities van die tijd.
Hij volgde onderwijs aan verschillende kloosterscholen in Magdeburg en Brandenburg an der Havel. In 1921 voltooide hij zijn middelbare school aan de Klosterschule Roßleben, waarna hij vier jaar praktische ervaring opdeed in de landbouw. Daarna ging hij landbouw, bosbouw en rechten studeren aan de universiteiten van Eberswalde en München. Deze studies vormden de basis voor zijn toekomstige carrière als landheer en militair officier.
Huwelijk en landgoederen
In 1927 trouwde Alvensleben met Cora von Erxleben, waarna hij het beheer van de landgoederen van zijn vrouw op zich nam. Deze landgoederen bevonden zich in Tankow-Seegenfelde, in het district Friedeberg, en later in Dertzow, in de Nieuwe Mark. In 1936 kocht hij een bebost landgoed in Viarthlum, gelegen in de provincie Pommeren. Al deze gebieden kwamen na de Tweede Wereldoorlog onder Pools bestuur te staan, als gevolg van het Potsdam Akkoord van 1945.
Alvensleben en zijn vrouw kregen twee dochters, geboren in 1934 en 1936. Zijn diepe religieuze overtuigingen leidden ertoe dat hij werd benoemd tot Ridder in de Johannieterorde, een protestantse ridderorde die nauw verbonden was met het aristocratische leven in Duitsland.
Militaire carrière tijdens de Tweede Wereldoorlog
Alvensleben trad in 1939 toe tot de Wehrmacht als officier en werd al snel bevorderd tot de rang van kapitein. Hij diende in verschillende oorlogscampagnes, waaronder Polen, Frankrijk, Rusland, Afrika en Italië. Tijdens de veldtocht in Rusland in 1941 raakte hij gewond, en hij ontving diverse militaire onderscheidingen, waaronder het Verwundetenabzeichen, het Infanterie Sturmabzeichen en het IJzeren Kruis 1e Klasse.
Zijn militaire carrière werd echter getekend door persoonlijk verlies. Op 29 januari 1945, aan het einde van de oorlog, pleegde zijn vrouw zelfmoord toen het Rode Leger hun landgoed in Tankow-Seegenfelde naderde. Deze tragische gebeurtenis vond plaats in een tijd waarin de Russische opmars in Oost-Pruisen en Brandenburg leidde tot massale ontheemding en vernietiging van adellijke landgoederen.
De bevrijding van prominente gevangenen in Tirol
In april 1945 speelde Alvensleben een cruciale rol bij de bevrijding van een groep prominente gevangenen, ook wel bekend als de “Prominenten,” die door de SS in Tirol werden vastgehouden. Deze groep bestond uit 140 vooraanstaande gevangenen, waaronder voormalige staatslieden, militairen en leden van koninklijke families. Ze werden door de SS naar Niederdorf in de Italiaanse Tirol gebracht, vermoedelijk met het plan hen te executeren.
Een Wehrmacht-kolonel, die ook tot de gevangenen behoorde, slaagde erin contact op te nemen met Duitse legerofficieren in de omgeving en maakte hun identiteit bekend. Er was bezorgdheid dat de gevangenen door de SS geëxecuteerd zouden worden voordat de oorlog voorbij was. Kapitein von Alvensleben kreeg van de militaire autoriteiten de opdracht om deze gevangenen te beschermen. Met een detachement infanterietroepen confronteerde hij de SS, die uiteindelijk overmeesterd werd zonder slag of stoot. De SS-troepen trokken zich terug, waardoor de gevangenen vrij waren.
De meeste gevangenen zochten aanvankelijk onderdak in het nabijgelegen Pragser Wildsee, waar ze door de troepen van Alvensleben werden beschermd totdat een Amerikaanse legereenheid hen in hechtenis nam.
Na de oorlog: civiele carrière
Na de oorlog werd Alvensleben in eerste instantie gevangengenomen door de geallieerde strijdkrachten, maar in de herfst van 1945 werd hij vrijgelaten. Hij keerde terug naar Duitsland, waar hij een bescheiden leven leidde. Hij ging aan de slag als transportondernemer in een suikerfabriek in Nörten-Hardenberg, een dorp in Nedersaksen.
In augustus 1946 hertrouwde Alvensleben met Astrid von Brand, weduwe van Von Brockdorff-Ahlefeldt. Door dit huwelijk werd hij beheerder van het landgoed van de familie Von Brockdorff in Ascheberg, nabij Plön, een functie die hij in 1952 formeel op zich nam. Dit werk gaf hem een zekere mate van stabiliteit en respect in het naoorlogse Duitsland, waar veel voormalige militairen moeite hadden om een nieuwe rol te vinden.
In 1956 raakte Alvensleben betrokken bij het Diakonisches Werk, een liefdadigheidsorganisatie van de Lutherse Kerk in Rendsburg. Dit markeerde een nieuwe fase in zijn leven, waarin hij zich meer ging bezighouden met maatschappelijk werk en religieuze activiteiten. Hij bleef actief in deze organisatie tot zijn pensionering in 1974.
Alvenslebens nalatenschap
Wichard von Alvensleben overleed op 14 augustus 1982 in Ascheberg, op het landgoed waar hij sinds 1952 beheerder was. Zijn leven weerspiegelt de enorme veranderingen die Europa en Duitsland doormaakten in de eerste helft van de 20e eeuw. Als lid van de oude Duitse aristocratie leefde hij in een tijd waarin de traditionele adellijke privileges snel aan het verdwijnen waren. Zijn militaire loopbaan tijdens de Tweede Wereldoorlog en de rol die hij speelde bij de bevrijding van prominente gevangenen illustreren de complexe morele en politieke keuzes die Duitse officieren tijdens het naziregime moesten maken.
Ondanks zijn aristocratische afkomst en zijn rol in het Duitse leger, lijkt Alvensleben geen prominente aanhanger van het nazisme te zijn geweest. Zijn acties bij Niederdorf wijzen eerder op een streven om levens te redden, hoewel het moeilijk is om zijn volledige motieven te doorgronden. Na de oorlog leidde hij een relatief rustig en bescheiden leven, gewijd aan maatschappelijke en religieuze activiteiten, wat suggereert dat hij zich verzoende met zijn verleden.
Conclusie
Wichard von Alvensleben was een complexe figuur in een tumultueuze tijd. Zijn leven en daden illustreren de uiteenlopende rollen die Duitse officieren en aristocraten speelden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Als militair officier vervulde hij zijn plicht in een reeks veldtochten, maar zijn belangrijkste daad was wellicht de redding van prominente gevangenen in Tirol. Na de oorlog wijdde hij zijn leven aan religieuze en maatschappelijke activiteiten, wat aantoont hoe individuen na de oorlog probeerden hun plaats in een veranderde wereld te vinden.
Bronnen en meer informatie
- Wichard von Alvensleben op Wikipedia (EN)
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: Reimar Alvensleben , Public domain, via Wikimedia Commons
