Verdrag van Saint-Germain: Ontbinding Oostenrijk-Hongarije

Dr. Karl Renner, leider van de Oostenrijkse delegatie, spreekt de delegaties toe bij ontvangst van de voorwaarden van het Verdrag van Saint-Germain.
Dr. Karl Renner, hoofd van de Oostenrijkse delegatie, bespreekt de voorwaarden van het Verdrag van Saint-Germain met de geallieerden.

Het Verdrag van Saint-Germain-en-Laye werd op 10 september 1919 ondertekend door de geallieerden van de Eerste Wereldoorlog en de Republiek Duits-Oostenrijk. Dit verdrag markeerde de formele ontbinding van de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie. Het verdrag is een van de centrale overeenkomsten die volgden op de Eerste Wereldoorlog, samen met het Verdrag van Versailles en het Verdrag van Trianon.

Achtergrond van het Verdrag

Ineenstorting van Oostenrijk-Hongarije

De val van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie begon na de nederlaag in de Slag bij Vittorio Veneto in oktober 1918. Met de Wapenstilstand van Villa Giusti op 3 november 1918 kwam er een einde aan de gevechten. Op 11 november trad keizer Karel I van Oostenrijk af, waarna de voorlopige nationale vergadering op 12 november Duits-Oostenrijk uitriep tot een democratische republiek.

Nieuwe staten zoals Tsjecho-Slowakije, Polen en het Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen (later Joegoslavië) ontstonden op het grondgebied van de voormalige monarchie. Tegelijkertijd werd Zuid-Tirol bezet door Italiaanse troepen en vonden er gewapende conflicten plaats in Karinthië.

Totstandkoming van het Verdrag

De onderhandelingen in Saint-Germain werden geleid door de Franse premier Georges Clemenceau. De Oostenrijkse delegatie onder leiding van bondskanselier Karl Renner werd grotendeels uitgesloten van de besprekingen. Onder zware druk van de geallieerden ondertekende Renner het verdrag op 10 september 1919.

Ontbinding van Oostenrijk-Hongarije, met herverdeling van territoria en oprichting van nieuwe staten na de Eerste Wereldoorlog in 1919.
De ontbinding van Oostenrijk-Hongarije leidde tot de vorming van nieuwe staten en de herverdeling van territoria in Centraal-Europa.

Belangrijke Bepalingen

Dissolutie van Oostenrijk-Hongarije

Het verdrag verklaarde de formele ontbinding van de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie. Oostenrijk, samen met de andere centrale mogendheden, accepteerde volgens artikel 177 de verantwoordelijkheid voor het uitbreken van de oorlog. De Republiek Oostenrijk erkende de onafhankelijkheid van Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Polen en het Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen.

Territoriale Verliezen

Meer dan 60% van het grondgebied van de pre-oorlogse Oostenrijkse helft van de monarchie ging verloren. Enkele belangrijke territoriale bepalingen waren:

  • Bohemen en Moravië: Toegevoegd aan Tsjecho-Slowakije, inclusief Duitstalige gebieden zoals Sudetenland.
  • Galicië: Teruggegeven aan het heropgerichte Polen.
  • Zuid-Tirol en Trentino: Geannexeerd door Italië, samen met Istrië en andere gebieden.
  • Bukovina: Gegeven aan Roemenië.
  • Karinthië en Stiermarken: Gedeeltelijk toegewezen aan Joegoslavië, met een volksraadpleging in Zuid-Karinthië.
  • Burgenland: Toegekend aan Oostenrijk vanuit Hongarije, hoewel enkele gebieden later na volksraadplegingen werden teruggegeven.

Politieke en Militaire Gevolgen

Verbod op Anschluss

Artikel 88 van het verdrag verbood Oostenrijk om een politieke of economische unie met Duitsland aan te gaan zonder toestemming van de Volkenbond. Dit vereiste ook dat de naam “Duits-Oostenrijk” werd veranderd naar “Oostenrijk”. Deze beperking droeg bij aan de frustraties in het land en zou later een voedingsbodem vormen voor het idee van Anschluss met nazi-Duitsland.

Militaire Beperkingen

Het Oostenrijkse leger werd beperkt tot 30.000 vrijwilligers, en dienstplicht werd verboden. Dit maakte het voor Oostenrijk moeilijk om zijn territoriale integriteit te beschermen.

Economische Impact

De drastische inkrimping van het grondgebied en de bevolking verzwakte de Oostenrijkse economie aanzienlijk. Wenen, ooit het bruisende centrum van een imperium, verloor zijn economische en politieke invloed. De vereiste herstelbetalingen aan de geallieerden werden nooit volledig vastgesteld of geïnd.

Conclusie

Het Verdrag van Saint-Germain-en-Laye legde niet alleen de ontbinding van Oostenrijk-Hongarije vast, maar hertekende ook de politieke en geografische kaart van Centraal-Europa. De territoriale verliezen, politieke beperkingen en economische gevolgen zorgden voor instabiliteit in de nieuwe Republiek Oostenrijk, die decennialang zou aanhouden.

Bronnen en meer informatie

  1. Afbeelding 1: See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
  2. Afbeelding 2: Österreich-Ungarns_Ende.png: AlphaCentauri / derivative work: P. S. BurtonCC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
  3. Moos, Carlo (2017). Südtirol im St. Germain-Kontext. In Grote, Georg & Obermair, Hannes (Eds.), A Land on the Threshold. South Tyrolean Transformations, 1915–2015. Oxford-Berne-New York: Peter Lang. ISBN 978-3-0343-2240-9.
  4. Bronnen Mei1940