De Tupolev Tu-4 (Russisch: Туполев Ту-4; NAVO-codenaam: Bull) was een Sovjetstrategische bommenwerper met zuigermotoren, die van het einde van de jaren 1940 tot het midden van de jaren 1960 dienstdeed bij de Sovjetluchtmacht. Het vliegtuig was een bijna exacte kopie van de Amerikaanse Boeing B-29 Superfortress, en werd door de Sovjets gereverse-engineerd op basis van enkele B-29’s die tijdens de Tweede Wereldoorlog een noodlanding maakten op Sovjetgrondgebied.
Inhouds opgave
Ontwerp en Ontwikkeling
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog besefte de Sovjet-Unie dat zij behoefte had aan een strategische bommenwerper die vergelijkbaar was met die van de Westerse Geallieerden. Hoewel de Sovjetluchtmacht het viermotorige zware vliegtuig Petljakov Pe-8 in dienst had, was dit type tegen het einde van de oorlog verouderd. De Amerikanen voerden regelmatig bombardementen uit op Japan met behulp van de B-29 Superfortress, wat leidde tot het besluit van Jozef Stalin om een vergelijkbare bommenwerper te ontwikkelen.
De Noodlanding van de B-29 in de Sovjet-Unie
In 1944 maakten vier Amerikaanse B-29’s een noodlanding in Sovjetgebied, wat de Sovjets de kans gaf om deze geavanceerde technologie te onderzoeken. Hoewel de Sovjet-Unie neutraal was in de oorlog tegen Japan, weigerden ze de vliegtuigen terug te geven aan de Verenigde Staten. In plaats daarvan werden drie van de toestellen naar Moskou gevlogen voor onderzoek. Een van de vliegtuigen werd volledig gedemonteerd, de tweede werd gebruikt voor testvluchten, en de derde werd bewaard als referentie voor kruisverwijzing.
Reverse-engineering en Productie
Stalin gaf de opdracht om de B-29 zo snel mogelijk te dupliceren in plaats van het voortzetten van het eigen Tu-10-project van Andrej Tupolev. Het reverse-engineering-proces was een gigantische onderneming waarbij 900 fabrieken en onderzoeksinstituten betrokken waren. Binnen een jaar was het ontwerp voltooid en waren er 105.000 tekeningen gemaakt. Ondanks verschillende uitdagingen, waaronder het gebruik van het metrische stelsel in plaats van de Amerikaanse maateenheden, slaagden de Sovjetingenieurs erin om een vrijwel exacte kopie van de B-29 te produceren.
Technische Specificaties van de Tupolev Tu-4
Algemene Kenmerken
- Bemanning: 11
- Lengte: 30,18 m
- Spanwijdte: 43,05 m
- Hoogte: 8,46 m
- Vleugeloppervlak: 161,7 m²
- Leeggewicht: 36.850 kg
- Maximaal Startgewicht: 55.600 kg – 63.600 kg
- Aandrijving: 4 x Sjvetsov ASh-73TK 18-cilinder luchtgekoelde radiale zuigermotoren van elk 1.790 kW (2.400 pk)
Prestatiekenmerken
- Maximale Snelheid: 558 km/h op 10.250 m hoogte
- Bereik: 5.400 km met een maximale bommenlast van 3.000 kg
- Dienstplafond: 11.200 m
- Klimsnelheid: 4,6 m/s
- Bewapening: 10 x 23 mm Nudelman-Suranov NS-23 luchtdoelkanonnen, 2 x KS-1 Komet-raketten (alleen Tu-4K), of 6 x 1.000 kg bommen
De Eerste Vlucht en Operationele Dienst
De eerste vlucht van de Tu-4 vond plaats op 19 mei 1947 onder leiding van testpiloot Nikolai Rybko. Direct daarna begon de seriële productie en tegen 1949 was de Tu-4 in grootschalige dienst bij de Sovjetluchtmacht. De eerste openbare vertoning van de Tu-4 vond plaats tijdens de Tushino Aviation Day-parade op 3 augustus 1947, waar westerse waarnemers verrast werden door de verschijning van een vierde vliegtuig, nadat zij aanvankelijk dachten dat de Sovjets slechts over de drie geconfisqueerde B-29’s beschikten.
Impact op de Westerse Luchtmachten
De indienststelling van de Tu-4 veroorzaakte paniek bij de Amerikaanse luchtmacht, omdat het vliegtuig over voldoende bereik beschikte om Amerikaanse steden als Chicago en Los Angeles aan te vallen. Dit leidde tot versnelde luchtgevechtsoefeningen door de Amerikaanse en Britse luchtmachten in 1948, waarbij B-29’s en geavanceerde straaljagers zoals de Gloster Meteor en de de Havilland Vampire betrokken waren.
Experimenten en Varianten
Gedurende de operationele dienst werden verschillende experimenten uitgevoerd met de Tu-4. Vier verschillende systemen voor bijtanken in de lucht werden ontwikkeld om het bereik van de bommenwerper te vergroten, hoewel deze slechts in een beperkt aantal vliegtuigen werd geïnstalleerd. De Sovjetluchtmacht experimenteerde ook met verschillende bewapenings- en technische aanpassingen aan het vliegtuig.
De Tu-4A en de Eerste Sovjetkernbom
De Tu-4A was een speciale variant die werd aangepast om kernwapens te dragen. Dit vliegtuig werd in 1951 gebruikt voor de eerste succesvolle Sovjetproef met een kernbom, de RDS-3. Dit markeerde een belangrijk moment in de geschiedenis van de Koude Oorlog, omdat het aantoonde dat de Sovjet-Unie in staat was een nucleaire aanval uit te voeren.
Het Einde van de Operationele Dienst
Tegen de jaren 1960 waren de meeste Tu-4’s vervangen door modernere vliegtuigen zoals de Tupolev Tu-16 en de Tupolev Tu-95. Slechts een handvol Tu-4’s bleef in dienst, voornamelijk voor transport- en laboratoriumdoeleinden. De Tu-4’s die aan China waren geleverd, bleven daar tot in de jaren 1970 in gebruik.
Conclusie
De Tupolev Tu-4 speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van de Sovjetstrategische luchtmacht na de Tweede Wereldoorlog. Als een bijna exacte kopie van de Amerikaanse B-29 Superfortress, symboliseerde het vliegtuig zowel de technische bekwaamheid van de Sovjetluchtvaartindustrie als de geopolitieke spanningen van de Koude Oorlog. Hoewel het uiteindelijk werd vervangen door modernere bommenwerpers, blijft de Tu-4 een belangrijk hoofdstuk in de luchtvaartgeschiedenis.
Bronnen en meer informatie
- Duffy, Paul, and Andrei Kandalov. Tupolev: The Man and His Aircraft. Naval Institute Press, 1996.
- Gordon, Yefim, and Vladimir Rigmant. Tupolev Tu-4: Soviet Superfortress. Midland Publishing, 2002.
- Yefim Gordon, Dmitry Komissarov. OKB Tupolev: A History of the Design Bureau and Its Aircraft. Ian Allan Publishing, 2005.
- bronnen Mei1940
- Afbeelding: Tupolev Tu-4 Public Domain Wiki Commens
