
De Tank, Cruiser, Mk I (A9) was een belangrijk Brits cruisertankontwerp uit het interbellum. Het was het eerste model van een nieuwe categorie tanks die specifiek was ontworpen voor snelheid en mobiliteit, met als doel om de vijandelijke linies te doorbreken en communicatieverbindingen te verstoren.
Inhouds opgave
Ontwikkeling van de A9 Cruiser Tank
Achtergrond en noodzaak van een nieuw tankontwerp
In de jaren 1930 bevond Groot-Brittannië zich in een situatie waarin het zijn militaire strategie opnieuw moest evalueren. Het Britse leger had twee hoofdtypen tanks nodig: zwaar gepantserde infanterietanks en snel bewegende cruiser tanks. Infanterietanks moesten dicht bij de infanterie opereren, terwijl cruiser tanks werden ontwikkeld voor snelle aanvallen die diep in vijandelijk gebied konden doordringen. Deze strategie leidde tot de ontwikkeling van de Tank, Cruiser, Mk I (A9), die specifiek werd ontworpen als een snelle tank om de vijandelijke communicatie- en bevoorradingslijnen aan te vallen.
Het idee voor een lichte, maar snelle tank kwam voort uit het verlangen om de verouderde Medium Mark II tanks te vervangen. De Britse defensiebudgetten waren tijdens de Grote Depressie echter beperkt, wat leidde tot het annuleren van verschillende projecten. Sir John Carden van Vickers-Armstrong kreeg in 1934 de opdracht om een “redelijk goedkope tank” te ontwikkelen die de rol van de verouderde tanks kon overnemen. Dit ontwerp werd bekend als de A9.
Specificaties van het ontwerp
Het eerste prototype, aangeduid als de A9E1, werd voltooid in 1936. Het tankontwerp maakte gebruik van enkele technologische innovaties, waaronder een centraal geplaatste koepel en een elektrisch aangedreven draaimechanisme, geleverd door Nash & Thompson. Dit draaimechanisme werd ook toegepast in de Vickers Wellington-bommenwerper, wat de vroege samenwerking tussen Britse tank- en luchtvaarttechnologie onderstreept. De tank had relatief lichte bepantsering met een dikte van 6 tot 14 millimeter, wat resulteerde in kwetsbare verticale oppervlakken en enkele schotvallen die de bescherming verder verminderden.
Wat betreft bewapening was de A9 uitgerust met een QF 2-ponder (40 mm) kanon, dat als zijn primaire wapen diende. Dit kanon verving de verouderde QF 3-ponder en kon effectief vijandelijke lichte tanks en gepantserde voertuigen uitschakelen. Daarnaast beschikte de A9 over drie Vickers 0.303 machinegeweren – één in een coaxiale opstelling met het hoofdkanon en twee in kleine zijkoepels aan de voorkant van de tank. Deze opstelling leidde tot een ongebruikelijk grote bemanning van zes man: een commandant, een schutter, een lader, een bestuurder en twee machinegeweerschutters.
Technische Specificaties van de A9 Cruiser Tank
Kenmerk | Details |
---|---|
Gewicht | 12,8 lange ton (13,0 ton) |
Lengte | 5,8 meter |
Breedte | 2,5 meter |
Hoogte | 2,65 meter |
Bemanning | 6 (commandant, schutter, lader, bestuurder, 2 machinegeweerschutters) |
Bewapening | QF 2-pdr kanon, 3 x 0.303 Vickers machinegeweer |
Pantserdikte | 6 – 14 mm |
Motor | AEC 179 6-cilinder benzinemotor, 150 pk (110 kW) |
Snelheid | 40 km/h op de weg, 24 km/h off-road |
Operationele actieradius | 240 kilometer |
Productie en gebruik in de Tweede Wereldoorlog
Productie en levering
De productie van de A9 begon in 1937, nadat de tank als een tijdelijk model was geaccepteerd totdat een nieuw ontwerp met de superieure Christie-ophanging beschikbaar zou komen. De eerste order van 125 tanks werd verdeeld tussen Harland and Wolff en Vickers, waarbij respectievelijk 75 en 50 tanks werden gebouwd. Hoewel het prototype was uitgerust met een Rolls-Royce motor, werd dit model uiteindelijk vervangen door een krachtigere AEC busmotor van 9,64 liter, die betrouwbaarder was in veldomstandigheden.
De levering van de eerste Mk I Cruiser tanks vond plaats in januari 1939, net voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Gedurende 1939 werden 76 tanks geleverd, waarvan 40 in de maanden direct na het uitbreken van de oorlog. In 1940 werden nog eens 49 tanks geleverd.
Gevechtsinzet
De Cruiser Mk I werd vooral ingezet tijdens de vroege fasen van de Tweede Wereldoorlog, waaronder de Franse campagne, de Griekse campagne en de vroege gevechten in Noord-Afrika. De QF 2-ponder bewees zeer effectief te zijn tegen Italiaanse tanks en de vroege versies van de Duitse Panzer II en Panzer III. Vooral tijdens de Noord-Afrikaanse campagne kon de Cruiser Mk I succesvol weerstand bieden aan de lichte en middelzware Duitse tanks.
Een belangrijk nadeel van de Cruiser Mk I was echter de beperkte bepantsering. Terwijl de 2-ponder effectief was tegen vroege vijandelijke tanks, was de tank zelf kwetsbaar voor antitankwapens van de asmogendheden. Dit bleek vooral in 1941, toen de Duitsers de beter gepantserde Panzer IV Ausf E in Noord-Afrika introduceerden. Daarnaast was het ontbreken van hoogexplosieve granaten voor de 2-ponder een strategisch nadeel, omdat het de tank bemoeilijkte om effectief te reageren op vijandelijke infanterie en onbeschermde doelen.
Een andere zwakte van de A9 was de mechanische onbetrouwbaarheid. Het onderstel en de rupsbanden waren gevoelig voor beschadigingen, wat de mobiliteit van de tank onder zware gevechtsomstandigheden aanzienlijk beperkte. Bovendien waren de zijkoepels met machinegeweren niet alleen kwetsbaar, maar ook inefficiënt in het gevecht, aangezien ze niet de gewenste bescherming boden tegen vijandelijk vuur.
Evaluatie en historische betekenis
Hoewel de Tank, Cruiser, Mk I (A9) enkele aanzienlijke tekortkomingen had, blijft het een belangrijk model in de evolutie van Britse tankontwerpen. Het markeerde de overgang van de zwaardere, trager bewegende infanterietanks naar de snellere, mobielere cruiser tanks die later de kern zouden vormen van het Britse pantserleger. De A9 diende als een overgangsmodel naar meer geavanceerde tanks zoals de Valentine Infantry Tank, die dezelfde onderbouw en ophanging gebruikte maar aanzienlijk beter bepantserd was.
Historisch gezien speelde de A9 een belangrijke rol in de vroege campagnes van de Tweede Wereldoorlog. Ondanks zijn beperkingen, stelde het ontwerp Britse troepen in staat om snel te reageren op vijandelijke tankdreigingen en de mobiliteit te vergroten op de slagvelden van Noord-Afrika en Europa. De Cruiser Mk I wordt gezien als een waardevolle leerervaring voor de verdere ontwikkeling van Britse tankontwerpen tijdens de oorlog.
Conclusie
De Tank, Cruiser, Mk I (A9) was een pioniersontwerp dat een nieuwe richting aangaf in de ontwikkeling van snelle, licht gepantserde tanks. Hoewel het geen lang leven beschoren was op het slagveld, vertegenwoordigde het een cruciale stap in de evolutie van Britse tankstrategieën en technologieën. De uitdagingen die de A9 ondervond op het gebied van bewapening, pantser en mechanische betrouwbaarheid, zouden uiteindelijk leiden tot verbeterde tankontwerpen die beter geschikt waren voor de zware eisen van de Tweede Wereldoorlog.
Bronnen
- J. P. Harris, Men, Ideas and Tanks: British Military Thought and Armoured Forces, 1903–1939, Manchester University Press, 1995.
- David Fletcher, British Tanks 1915–1945: The Great Tank Scandal, Her Majesty’s Stationery Office, 1989.
- Afbeelding: King nothing, Public domain, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940