
SMS Rheinland was een van de vier slagschepen van de Nassau-klasse en behoorde tot de eerste dreadnoughts die werden gebouwd voor de Duitse Keizerlijke Marine (Kaiserliche Marine). Deze schepen werden ontwikkeld als reactie op de revolutionaire Britse HMS Dreadnought uit 1906, die een nieuwe standaard zette voor marineschepen. SMS Rheinland werd gebouwd door AG Vulcan in Stettin, te water gelaten in oktober 1908, en in april 1910 in dienst genomen.
De Rheinland speelde een belangrijke rol in diverse operaties tijdens de Eerste Wereldoorlog, waaronder de Slag bij Jutland en de Slag in de Golf van Riga. Het schip liep aanzienlijke schade op tijdens de oorlog en werd uiteindelijk gebruikt als een barakschip. Na de oorlog werd het overgedragen aan de geallieerden en gesloopt in Nederland. Het scheepsklok is tegenwoordig te zien in het Militair Historisch Museum van de Bundeswehr in Dresden.
Inhouds opgave
Ontwerp en Bewapening
Algemeen Ontwerp
De SMS Rheinland had een lengte van 146,1 meter, een breedte van 26,9 meter en een diepgang van 8,9 meter. Bij een normaal laadvermogen woog het schip 18.873 ton, en volledig geladen bereikte het een gewicht van 21.000 ton. Ondanks de technologische vooruitgang van turbine-aandrijvingen, werd gekozen voor drievoudige expansiemotoren vanwege de hoge kosten van turbines op dat moment. Stoom werd geleverd door twaalf kolengestookte waterpijpketels.
Bewapening
De primaire bewapening van het schip bestond uit twaalf 28 cm SK L/45-kanonnen, opgesteld in zes dubbeltorens in een hexagonale configuratie. Daarnaast was het schip uitgerust met twaalf 15 cm SK L/45-kanonnen en zestien 8,8 cm SK L/45-kanonnen, allemaal in kazematten. Voor torpedobestrijding waren er zes 45 cm torpedobuizen aanwezig, waarvan één in de boeg, één in de achtersteven, en vier langs de zijkanten.
Pantser
Het schip had uitgebreide bepantsering om de bemanning en vitale systemen te beschermen. De gordelpantsering was maximaal 300 mm dik, terwijl de kanontorens beschermd waren door 280 mm pantser. De commandotoren had een uitzonderlijk dikke pantsering van 400 mm.
Geschiedenis van de Bouw
De bouw van SMS Rheinland begon in juni 1907 onder de codenaam Ersatz Württemberg, als vervanging voor het verouderde slagschip Württemberg. De bouw verliep onder strikte geheimhouding, met bewaking door soldaten om spionage te voorkomen. Het schip werd op 26 september 1908 te water gelaten en kreeg tijdens de ceremonie zijn naam van koningin Elisabeth van Roemenië. Na afronding van de afbouw begon de SMS Rheinland in februari 1910 met proefvaarten en werd op 30 april 1910 officieel in dienst gesteld.
Eerste Oorlogsjaren (1914-1916)
Vroege Operaties
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 was SMS Rheinland toegewezen aan de Eerste Slageskader van de Hochseeflotte. Het schip nam deel aan diverse operaties, waaronder de Duitse bombardementen op Scarborough, Hartlepool en Whitby in december 1914. Deze operaties hadden tot doel Britse schepen in hinderlagen te lokken, maar waren slechts gedeeltelijk succesvol.
Slag in de Golf van Riga
In augustus 1915 ondersteunde de SMS Rheinland de Duitse poging om de Russische Golf van Riga binnen te dringen. Samen met andere slagschepen bood het dekking voor mijnenvegers en lichte schepen. Ondanks zware mijnenvelden en verliezen aan Duitse zijde, slaagden de Duitsers erin om het Russische slagschip Slava te beschadigen. Deze operatie illustreerde de strategische waarde van dreadnoughts in gecombineerde operaties.
Slag bij Jutland
SMS Rheinland speelde ook een rol in de Slag bij Jutland op 31 mei en 1 juni 1916, de grootste zeeslag van de Eerste Wereldoorlog. Het schip voerde gevechten in de nacht en raakte betrokken bij vuurgevechten met Britse kruisers en torpedobootjagers. Tijdens deze confrontatie liep het schip beperkte schade op, maar het bewees zijn veerkracht in hevige nachtelijke gevechten.
Middelste Fase van de Oorlog (1916-1917)
Noordzee Operaties
Na reparaties nam SMS Rheinland deel aan diverse verdere operaties in de Noordzee, waaronder verkenningsmissies en ondersteuning van de I Scouting Group. Hoewel de confrontaties met de Britse Grand Fleet beperkt waren, hielden deze operaties de Britse marine in een defensieve positie.
Problemen aan Boord
In 1917 kreeg de bemanning te maken met voedseltekorten en ontevredenheid, wat de operationele effectiviteit van het schip tijdelijk beïnvloedde. SMS Rheinland bleef echter paraat voor defensieve taken in de Duitse Bocht en beperkte acties in de Oostzee.
Laatste Oorlogsjaren (1917-1918): Expeditie naar Finland
In februari 1918 werd SMS Rheinland samen met haar zusterschip Westfalen ingezet voor een expeditie naar Finland. Deze missie was bedoeld om Duitse troepen te ondersteunen tijdens de Finse Burgeroorlog. Na een succesvolle aankomst op de Ålandseilanden in maart, liep het schip echter op 11 april 1918 aan de grond nabij het eiland Lagskär. De schade was aanzienlijk; drie ketelruimen stroomden vol, en het binnenste van de scheepsromp werd doorboord. Het schip werd zwaar ontmanteld om te worden losgetrokken, waarbij onder andere haar hoofdbewapening en pantsering werden verwijderd. Pas in juli 1918 werd het schip uiteindelijk vlotgetrokken en naar Kiel gesleept. Vanwege de omvang van de schade werd reparatie onrendabel geacht, en op 4 oktober 1918 werd het schip officieel uit dienst genomen.
Nasleep en Lot van SMS Rheinland
Na de Wapenstilstand
Na de Duitse capitulatie in november 1918 bleef SMS Rheinland in Kiel, in tegenstelling tot het grootste deel van de Hochseeflotte, dat werd geïnterneerd in Scapa Flow. Toen de Duitse vloot zich daar in juni 1919 liet zinken om te voorkomen dat ze in geallieerde handen zou vallen, eisten de geallieerden vervangende schepen. SMS Rheinland werd als onderdeel van deze regeling op 5 november 1919 uit de Duitse vlootlijst geschrapt en overgedragen aan de geallieerden.
Sloop SMS Rheinland
Het schip werd verkocht aan een scheepssloperij in Dordrecht, Nederland, waar het in 1920 werd ontmanteld. Het ontmantelingsproces werd voltooid in 1921. Het scheepsklok van SMS Rheinland werd bewaard en is nu tentoongesteld in het Militair Historisch Museum van de Bundeswehr in Dresden, als blijvende herinnering aan dit schip en haar rol in de Duitse maritieme geschiedenis.
Conclusie
SMS Rheinland weerspiegelt de ontwikkeling van maritieme oorlogsvoering in de vroege 20e eeuw. Gebouwd als reactie op de HMS Dreadnought, vervulde het schip een rol tijdens de Eerste Wereldoorlog en nam deel aan operaties zoals de Slag bij Jutland en de expeditie naar Finland. Na aanzienlijke schade werd het schip buiten gebruik gesteld en gesloopt. Het schip wordt nog herinnerd door bewaarde onderdelen in historische collecties en musea
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Arthur Renard , Public domain, via Wikimedia Commons
- Bennett, Geoffrey (2005). Naval Battles of the First World War. Barnsley: Pen & Sword Military Classics. ISBN 978-1-84415-300-8.
- Campbell, John (1998). Jutland: An Analysis of the Fighting. London: Conway Maritime Press. ISBN 978-1-55821-759-1.
- Campbell, N. J. M. & Sieche, Erwin (1986). “Germany”. In Gardiner, Robert & Gray, Randal (eds.). Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-245-5.
- Dodson, Aidan (2016). The Kaiser’s Battlefleet: German Capital Ships 1871–1918. Barnsley: Seaforth Publishing. ISBN 978-1-84832-229-5.
- Gröner, Erich (1990). German Warships: 1815–1945. Vol. I: Major Surface Vessels. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-790-6.
- Massie, Robert K. (2003). Castles of Steel: Britain, Germany, and the Winning of the Great War at Sea. New York City: Ballantine Books. ISBN 978-0-345-40878-5.
- Tarrant, V. E. (2001) [1995]. Jutland: The German Perspective. London: Cassell Military Paperbacks. ISBN 978-0-304-35848-9.
- Bronnen Mei1940