De SMS Posen was een van de vier slagschepen uit de Nassau-klasse, de eerste dreadnoughts gebouwd voor de Duitse Keizerlijke Marine (Kaiserliche Marine). De bouw begon op 11 juni 1907 bij de Germaniawerft in Kiel. Dit schip werd op 12 december 1908 te water gelaten en op 31 mei 1910 officieel in dienst genomen bij de Hochseeflotte. De Posen was uitgerust met een hoofdgeschut van twaalf 28 cm kanonnen, verdeeld over zes dubbele geschuttorens in een ongebruikelijke hexagonale opstelling. Gedurende haar dienstperiode speelde de Posen een belangrijke rol in verschillende militaire operaties tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Inhouds opgave
Ontwerp en technische kenmerken
Ontwerpcontext
De Nassau-klasse werd ontwikkeld in het kader van de maritieme wapenwedloop tussen Duitsland en Groot-Brittannië aan het begin van de 20e eeuw. Destijds begonnen slagschepen wereldwijd steeds zwaardere secundaire bewapening te dragen. Dit inspireerde Duitse ontwerpers om een nieuw type oorlogsschip te ontwikkelen dat een uniforme bewapening van zware kanonnen combineerde met verbeterde pantsering en snelheid. De HMS Dreadnought van de Britse Koninklijke Marine vormde een belangrijke katalysator voor deze innovaties.
Afmetingen en aandrijving
De SMS Posen had een lengte van 146,1 meter, een breedte van 26,9 meter en een diepgang van 8,9 meter. Het schip had een standaard waterverplaatsing van 18.873 ton, oplopend tot 20.535 ton bij volledige belading. De aandrijving bestond uit drie sets drievoudige-expansie stoommachines, aangedreven door twaalf kolengestookte waterpijpketels. Dit systeem leverde een vermogen van 28.000 PK, wat zorgde voor een maximale snelheid van 20 knopen (37 km/u). Het schip kon 8.300 zeemijl afleggen bij een kruissnelheid van 12 knopen (22 km/u).
De keuze voor drievoudige-expansie machines in plaats van turbines werd beïnvloed door zowel financiële overwegingen als technische beperkingen. Destijds vereiste de toepassing van stoomturbines aanzienlijke royaltybetalingen aan Parsons, de enige fabrikant van turbines.
Bewapening
Het hoofdgeschut van de Posen bestond uit twaalf 28 cm SK L/45 kanonnen, verdeeld over zes dubbele torens in een hexagonale configuratie. Deze opstelling bood een groot schootsveld in verschillende richtingen. Daarnaast beschikte het schip over twaalf 15 cm SK L/45 kanonnen en zestien 8,8 cm kanonnen, voornamelijk gemonteerd in kazematten langs de zijkanten. Voor onderwateraanvallen had het schip zes 45 cm torpedobuizen, strategisch geplaatst in de boeg, achtersteven en langs beide zijden.
Dienstgeschiedenis
Opleiding en vroeg gebruik
Na de voltooiing van haar proeftochten in augustus 1910 werd de SMS Posen toegewezen aan de Duitse Hochseeflotte. Het schip maakte deel uit van de II. Divisie van het I. Slagschipeskader, samen met haar drie zusterschepen. De vloot voerde routinematig trainingsmanoeuvres uit in de Oostzee en Noordzee, met als doel de bemanningen te trainen en de operationele paraatheid van de vloot te verbeteren. Dit omvatte jaarlijkse zomertochten naar Noorwegen en intensieve oefeningen in de herfst.
Deelname aan de Eerste Wereldoorlog
Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in augustus 1914 werd de Posen ingezet in de Noordzee. Samen met andere eenheden van de Hochseeflotte voerde het schip meerdere operaties uit, gericht op het ondersteunen van Duitse slagkruisers bij invallen op de Britse kust. Een van de eerste grote operaties was de aanval op Scarborough, Hartlepool en Whitby in december 1914. Hoewel het slagschip geen directe confrontaties met Britse eenheden had tijdens deze operatie, droegen deze invallen bij aan de strategie om Britse marineschepen te lokken.
Slag in de Golf van Riga
In augustus 1915 nam de Posen deel aan de Slag in de Golf van Riga, een operatie gericht op het verdrijven van Russische marine-eenheden uit de regio. Tijdens deze campagne ondersteunde de Posen de aanval op het Russische slagschip Slava en kleinere schepen. Ondanks aanvankelijke tegenslagen slaagde de Duitse vloot erin om door de Russische mijnenvelden te breken. De Posen speelde een actieve rol bij de vernietiging van vijandelijke schepen, waaronder de Russische kanonneerboot Sivuch.
Slag bij Jutland
Voorbereidingen en context
De Slag bij Jutland (31 mei – 1 juni 1916) was een van de grootste zeeslagen van de Eerste Wereldoorlog. De SMS Posen maakte deel uit van de Duitse Hochseeflotte onder leiding van admiraal Reinhard Scheer. Als onderdeel van de I. Slagschipeskader diende de Posen in de tweede divisie, samen met haar zusterschepen.
Tijdens de slag speelde de Posen een ondersteunende rol in de nachtelijke gevechten. Ze opende het vuur op verschillende Britse eenheden, waaronder de lichte kruiser HMS Elbing, die in de verwarring werd geramd door de Posen. Dit incident leidde tot ernstige schade aan de Elbing, waarna deze door de eigen bemanning tot zinken werd gebracht.
Bijdrage aan de uitkomst
Gedurende de slag vuurde de Posen meerdere salvo’s af, waaronder vijftig 28 cm granaten, en wist zij meerdere treffers te scoren. Hoewel de Duitse vloot niet in staat was een doorslaggevende overwinning te behalen, slaagde ze erin de Britse Grand Fleet af te weren, wat de Duitse controle over de Noordzee tijdelijk versterkte.
Expedities naar Finland
Deelname aan de Finse Burgeroorlog
In 1918 werd de SMS Posen ingezet in de Finse Burgeroorlog. Deze interventie had als doel de zogenaamde Witte Finnen te ondersteunen in hun strijd tegen de Rode Garde. De Posen vervoerde Duitse troepen naar strategische locaties zoals de Ålandseilanden en de haven van Hanko. Later speelde het schip een cruciale rol bij het ondersteunen van de Duitse opmars naar Helsingfors (het huidige Helsinki).
Tijdens de operaties liep de Posen lichte schade op na een botsing met een wrak in de haven van Helsingfors. Ondanks deze tegenslag voltooide het schip haar missie en keerde ze terug naar Duitsland.
Het einde van de SMS Posen
Na de oorlog
Na het einde van de oorlog bleef de Posen in Duitse wateren, terwijl andere schepen van de Hochseeflotte werden geïnterneerd in Scapa Flow. De zelfscuttling van de Duitse vloot in juni 1919 leidde ertoe dat de Posen en andere schepen in Duitsland werden overgedragen aan de geallieerden als vervanging. De Posen werd in mei 1920 overgedragen aan Groot-Brittannië.
Sloop
Na haar overdracht werd de Posen verkocht aan Nederlandse scheepsslopers. In 1922 werd het schip ontmanteld in Dordrecht. Hiermee kwam een einde aan de carrière van een van de eerste Duitse dreadnoughts.
Conclusie
De SMS Posen was een essentieel onderdeel van de Duitse maritieme strategie in de vroege 20e eeuw. Haar ontwerp weerspiegelde de innovaties en uitdagingen van de Duitse marine tijdens de maritieme wapenwedloop met Groot-Brittannië. Gedurende de Eerste Wereldoorlog speelde het schip een belangrijke rol in enkele van de meest significante maritieme operaties, waaronder de Slag bij Jutland en de interventie in Finland. Hoewel haar carrière relatief kort was, symboliseert de Posen de overgang naar een nieuw tijdperk van zeemacht en de opkomst van dreadnought-slagschepen als dominante maritieme eenheden.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: SMS Posen. Public domain via Wiki Commens
- Staff, Gary (2010). German Battleships: 1914–1918. Vol. 1: Deutschland, Nassau and Helgoland Classes. Oxford: Osprey Books. ISBN 978-1-84603-467-1.
- Halpern, Paul G. (1995). A Naval History of World War I. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-1-55750-352-7.
- Gröner, Erich (1990). German Warships: 1815–1945. Vol. I: Major Surface Vessels. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-790-6.
- Campbell, John (1998). Jutland: An Analysis of the Fighting. London: Conway Maritime Press. ISBN 978-1-55821-759-1.
- Dodson, Aidan (2016). The Kaiser’s Battlefleet: German Capital Ships 1871–1918. Barnsley: Seaforth Publishing. ISBN 978-1-84832-229-5.
- Bronnen mei1940