SMS Blücher: Laatste Duitse Gepantserde Kruiser uit WO I

Duitse gepantserde kruiser SMS Blücher, 1913, vastgelegd in de haven tijdens vredestijd voor inzet in de Eerste Wereldoorlog.
SMS Blücher, Duitse gepantserde kruiser, vastgelegd in 1913 tijdens vredestijd.

In het begin van de 20e eeuw speelden gepantserde kruisers een cruciale rol in de Duitse marine (Kaiserliche Marine). Deze schepen, aangeduid als Grosse Kreuzer, werden ontworpen om verkenningsvloten van vijandelijke marines te bestrijden en in de slaglinie te opereren. SMS Blücher, de laatste gepantserde kruiser van het Duitse Keizerrijk, markeerde een overgang in scheepsontwerp en strategie.

De bouw van SMS Blücher begon in 1907 in de Kaiserliche Werft in Kiel en werd voltooid in 1909. Het schip werd ontworpen om te concurreren met wat de Duitse inlichtingendienst ten onrechte aannam de specificaties te zijn van de Britse Invincible-klasse slagkruisers. Het resulterende ontwerp was een schip dat groter en beter bewapend was dan eerdere gepantserde kruisers, maar het was al verouderd voordat het in dienst werd gesteld.

Vergelijking met de Britse Invincible-klasse

De Invincible-klasse schepen werden aanvankelijk formeel aangeduid als gepantserde kruisers tot 1911, toen ze op 24 november per bevel van de Admiraliteit werden hernoemd tot slagkruisers. Tot die tijd werden ze in informele context aangeduid met verschillende namen, waaronder cruiser-battleship, dreadnought cruiser en battle-cruiser. Deze herclassificatie weerspiegelde hun unieke ontwerp en rol als snellere, lichter gepantserde schepen met de zware bewapening van slagschepen.

Het ontwerp van de Blücher was gebaseerd op de aanname dat Britse kruisers gewapend zouden zijn met kanonnen van 9,2 inch (23 cm). Om dit te evenaren, rustten de Duitsers het schip uit met twaalf 21 cm kanonnen in zes dubbeltorens. Kort nadat de bouw begon, ontdekte de Duitse marine echter dat de Invincible-klasse acht 30,5 cm kanonnen bezat, waarmee deze schepen in een geheel nieuwe categorie vielen: de slagkruiser. Hierdoor was SMS Blücher al technisch achterhaald voordat de bouw voltooid was. Toch diende het schip regelmatig samen met de Duitse slagkruisers.

Lijntekening van de gepantserde kruiser SMS Blücher, zij- en bovenaanzicht, toont hoofdbewapening en pantserbescherming.

Lijntekening van de SMS Blücher met zij- en bovenaanzicht, toont hoofdbatterijen en verdeling van pantserbescherming.

Technische Specificaties

Algemene Kenmerken

SMS Blücher had een totale lengte van 161,8 meter, een breedte van 24,5 meter, en een diepgang van 8,84 meter. Bij een standaard waterverplaatsing van 15.842 ton kon het schip maximaal 17.500 ton laden. Het ontwerp omvatte een dubbele bodem over 65% van de romp en dertien waterdichte compartimenten voor verbeterde schadecontrole. Het schip had een bemanning van 41 officieren en 812 manschappen, met extra ruimte voor stafleden indien nodig.

Voortstuwing en Prestaties

De voortstuwing werd verzorgd door drie verticale, viercilinder stoommachines, elk aangedreven door een schroef. Stoom werd geleverd door achttien kolengestookte ketels, verdeeld over drie ketelruimen. Tijdens proefvaarten behaalde het schip een topsnelheid van 25,4 knopen (47 km/u), wat sneller was dan de ontwerpverwachting. Bij een kruissnelheid van 12 knopen had SMS Blücher een actieradius van 6.600 zeemijl.

Bewapening

Hoofd- en Secundaire Batterijen

De hoofdwapens van Blücher bestonden uit twaalf 21 cm SK L/45 kanonnen, verdeeld over zes dubbeltorens. Deze wapens konden doelen tot 19,1 kilometer afstand treffen en vuurden met een snelheid van 4 tot 5 schoten per minuut. Daarnaast beschikte het schip over acht 15 cm kanonnen voor middelgrote doelen en zestien 8,8 cm kanonnen voor verdediging tegen torpedoboten.

Torpedo’s

SMS Blücher was uitgerust met vier 45 cm torpedobuizen, waarvan één in de boeg, één in de achtersteven, en twee op de zijden van het schip. Elk torpedo had een effectieve actieradius van 2.000 meter bij een snelheid van 32 knopen.

Pantsering

Zoals gebruikelijk bij Duitse schepen uit die tijd, was Blücher uitgerust met Krupp-gecementeerd staal. De pantsergordel varieerde in dikte van 8 tot 18 cm, afhankelijk van de locatie en het belang van de te beschermen sectie. Het schip had ook een pantserdek van 5 tot 7 cm dikte en een torpedoschot van 3,5 cm.

Operationele Geschiedenis

Deelname aan de Eerste Wereldoorlog

Na haar indienststelling op 1 oktober 1909 diende SMS Blücher aanvankelijk als trainingsschip voor artilleriebemanningen. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd het schip overgeplaatst naar de I Scouting Group van de Duitse Keizerlijke Marine, samen met modernere slagkruisers zoals Seydlitz en Von der Tann. Het schip nam deel aan verschillende operaties in de Noordzee en de Oostzee.

Bombardementen op de Britse Kust

Op 2 november 1914 voerde de I Scouting Group een bombardement uit op Great Yarmouth. Blücher en andere Duitse schepen keerden veilig terug na het leggen van mijnen en het beschieten van de kust, hoewel de lichte kruiser SMS Yorck verloren ging door een navigatiefout in een Duits mijnenveld.

Later dat jaar, op 15 december 1914, nam Blücher deel aan het bombardement op Scarborough, Hartlepool en Whitby. De operatie had als doel Britse schepen in een hinderlaag te lokken. Blücher leed minimale schade tijdens de aanval op Hartlepool, waar kustbatterijen haar zes keer raakten. Negen bemanningsleden kwamen om en drie raakten gewond. Het grotere strategische doel van de operatie werd niet bereikt, omdat de Britse marine de Duitse strijdmacht niet succesvol kon onderscheppen.

De Slag bij Doggersbank

De Slag bij Doggersbank, op 24 januari 1915, was de meest significante inzet van Blücher tijdens de oorlog. De Duitse marine plande een operatie om Britse verkenningsschepen in de regio te vernietigen. De cryptografen van de Britse Room 40 onderschepten echter Duitse berichten, waardoor de Britse marine voorbereid was op de komst van Hippers vloot.

Tijdens de slag fungeerde Blücher als achterhoede van de Duitse slagkruisers. Haar relatief lage snelheid van 23 knopen belemmerde de ontsnapping van de Duitse vloot. De Britse slagkruisers onder bevel van vice-admiraal David Beatty haalden de Duitse schepen in. Tegen 11:00 uur was Blücher zwaar beschadigd door talloze treffers van grote kaliber granaten. Uiteindelijk werd het schip tot zinken gebracht door torpedo’s van Britse lichte kruisers.

De Duitse gepantserde kruiser SMS Blücher kapseist na zware treffers tijdens de Slag bij Doggersbank, 25 januari 1915.
SMS Blücher kapseist na meerdere treffers van Britse oorlogsschepen tijdens de Slag bij Doggersbank, 25 januari 1915.

Verlies en Slachtoffers

Blücher kapseisde en zonk rond 13:13 uur. Naar schatting kwamen tussen de 747 en 1.000 bemanningsleden om. De Britse destroyers probeerden overlevenden te redden, maar moesten zich terugtrekken toen een Duitse zeppelin de wraklocatie bombardeerde, denkend dat het een Brits schip betrof.

De Duitse bevelhebber, admiraal Franz von Hipper, besloot Blücher op te offeren om de rest van zijn vloot te redden. Ondanks zijn verlies speelden de gebeurtenissen rond Blücher een belangrijke rol in het besluit van de Duitse keizer om de oppervlaktevloot defensiever in te zetten.

Conclusie

SMS Blücher was een technisch compromis tussen de oudere gepantserde kruisers en de modernere slagkruisers. Hoewel het schip bij voltooiing al verouderd was, speelde het een actieve rol in de vroege maritieme operaties van de Eerste Wereldoorlog. Haar verlies tijdens de Slag bij Doggersbank markeerde het einde van een tijdperk voor gepantserde kruisers in de Duitse marine. Het ontwerp en de inzet van Blücher weerspiegelen de snelle technologische vooruitgang en strategische verschuivingen in de vroege 20e eeuw.

Bronnen en meer informatie

  1. Afbeelding 1: See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
  2. Afbeelding 2: This photo was taken from the deck of the British cruiser HMS Arethusa. International Film Service., Public domain, via Wikimedia Commons
  3. Afbeelding 3: Line-drawing of the armored cruiser SMS Blücher, Public domain, via Wikimedia Commons
  4. Bennett, Geoffrey (2005). Naval Battles of the First World War. Barnsley: Pen & Sword Military Classics. ISBN 978-1-84415-300-8.
  5. Campbell, N. J. M. & Sieche, Erwin (1986). Germany. In Gardiner, Robert & Gray, Randal (eds.). Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-245-5.
  6. Friedman, Norman (1978). Battleship Design and Development, 1905–1945. New York City: Mayflower Books. ISBN 978-0-8317-0700-2.
  7. Goldrick, James (1984). The King’s Ships Were at Sea: The War in the North Sea, August 1914 – February 1915. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-334-2.
  8. Grießmer, Axel (1999). Die Linienschiffe der Kaiserlichen Marine: 1906–1918; Konstruktionen zwischen Rüstungskonkurrenz und Flottengesetz. Bonn: Bernard & Graefe Verlag. ISBN 978-3-7637-5985-9.
  9. Gröner, Erich (1990). German Warships: 1815–1945. Vol. I: Major Surface Vessels. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-790-6.
  10. Halpern, Paul G. (1995). A Naval History of World War I. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-1-55750-352-7.
  11. Herwig, Holger (1998) [1980]. “Luxury” Fleet: The Imperial German Navy 1888–1918. Amherst, New York: Humanity Books. ISBN 978-1-57392-286-9.
  12. Hildebrand, Hans H.; Röhr, Albert & Steinmetz, Hans-Otto (1993). Die Deutschen Kriegsschiffe: Biographien – ein Spiegel der Marinegeschichte von 1815 bis zur Gegenwart. Vol. 2. Ratingen: Mundus Verlag. ISBN 978-3-8364-9743-5.
  13. Philbin, Tobias R. III (1982). Admiral Hipper: The Inconvenient Hero. John Benjamins Publishing Company. ISBN 978-90-6032-200-0.
  14. Rüger, Jan (2007). The Great Naval Game: Britain and Germany in the Age of Empire. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-87576-9.
  15. Staff, Gary (2006). German Battlecruisers: 1914–1918. Oxford: Osprey Books. ISBN 978-1-84603-009-3.
  16. Roberts, John (1997). Battlecruisers. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-068-1.
  17. Tarrant, V. E. (2001) [1995]. Jutland: The German Perspective. London: Cassell Military Paperbacks. ISBN 978-0-304-35848-9.
  18. Bronnen Mei1940