De Slag om Saipan: Keerpunt in de Tweede Wereldoorlog

De Slag om Saipan, een cruciale gebeurtenis tijdens de Tweede Wereldoorlog, vond plaats tussen 15 juni en 9 juli 1944. Dit amfibische offensief, geleid door de Verenigde Staten tegen het Japanse Keizerrijk, maakte deel uit van de bredere Pacific-campagne. De slag leidde tot de verovering van Saipan en markeerde een belangrijk keerpunt in de oorlog, omdat het Amerikaanse strategische doelen aanzienlijk dichterbij bracht. Het eiland, dat binnen het bereik van de B-29-bommenwerpers lag, bood een essentieel platform voor strategische bombardementen op Japanse steden. Deze gebeurtenis veroorzaakte bovendien de aftreding van de Japanse premier Hideki Tōjō.

Slag in de Filipijnenzee

De invasie van Saipan had ook een directe impact op de Slag in de Filipijnenzee. Als reactie op de Amerikaanse aanval activeerde Japan Operatie A-Go, een poging om de Amerikaanse vloot te vernietigen in een beslissend zeeslag. Dit leidde tot een van de grootste vliegdekslags uit de geschiedenis, waarin Japan aanzienlijke verliezen leed, waaronder bijna 500 vliegtuigen en ervaren piloten. Hierdoor werd de Japanse luchtmacht sterk verzwakt, wat de Amerikaanse dominantie in de regio verder verstevigde. De nederlaag in de Filipijnenzee betekende dat Japan niet in staat was versterkingen naar Saipan te sturen, wat het Amerikaanse succes op het eiland verder verzekerde.

Historische Context

Vanaf 1943 hadden de geallieerden aanzienlijke vooruitgang geboekt in de Pacific. Door campagnes in de Solomon- en Gilbert-eilanden hadden de Verenigde Staten een effectieve strategie van “island hopping” ontwikkeld. Dit stelde hen in staat om cruciale posities in de Stille Oceaan te veroveren, terwijl ze andere sterk verdedigde locaties omzeilden.

Het Amerikaanse opperbevel stond onder leiding van admiraal Chester W. Nimitz, die een offensief in de centrale Pacific voorstond, ondersteund door admiraal Ernest J. King. Generaal Douglas MacArthur, daarentegen, gaf prioriteit aan operaties in de zuidwestelijke Pacific. Uiteindelijk besloten de geallieerden tijdens de conferenties in Casablanca en Quebec dat beide strategieën simultaan zouden worden uitgevoerd.

Amerikaanse Strategische Doelstellingen

Het primaire doel van de Slag om Saipan was het doorbreken van de Japanse “Absolute Nationale Verdedigingszone”. Dit verdedigingsgebied omvatte strategische locaties zoals de Marianen, waarvan Saipan het belangrijkste eiland was. De verovering van Saipan zou niet alleen de Japanse communicatie- en bevoorradingslijnen verstoren, maar ook een essentiële basis bieden voor luchtoperaties.

De ontwikkeling van de B-29-bommenwerpers speelde een sleutelrol in de Amerikaanse strategie. Deze vliegtuigen hadden een bereik van 2.600 kilometer, waardoor ze Japanse steden konden bereiken vanaf Saipan. Generaal Henry H. Arnold, hoofd van de Amerikaanse luchtmacht, pleitte krachtig voor de verovering van de Marianen om deze bombardementen mogelijk te maken. In maart 1944 werd 15 juni vastgesteld als de datum voor de invasie.

Japanse Strategische Verdediging

Voor Japan had Saipan een even cruciale betekenis. Het eiland vormde een centrale schakel in de verdediging van de thuislanden. De Japanse strategie, ontwikkeld door het Keizerlijk Hoofdkwartier, draaide om een beslissende zeeslag met de Amerikaanse vloot. Admiraal Soemu Toyoda kreeg de opdracht om de Amerikaanse marine te verslaan en zo een directe bedreiging voor Japan af te wenden.

De verdediging van Saipan werd gecoördineerd door het Japanse 31e Leger onder leiding van generaal Hideyoshi Obata. De strijdkrachten omvatten ongeveer 32.000 troepen, waaronder het 43e Infanteriedivisie van generaal Yoshitsugu Saitō. Ondanks pogingen om de verdediging te versterken, werd veel materieel onderschept door Amerikaanse onderzeeërs.

Youtube Film De Slag om Saipan

Bekijk het officiële operatierapport van het United States Marine Corps over de Slag om Saipan (1944). Deze cruciale strijd in de Pacific-campagne onthult strategische tactieken, hevige gevechten en de impact van de Amerikaanse overwinning op de Tweede Wereldoorlog. Historische beelden en inzichten brengen deze episode tot leven.

Het Verloop van de Slag om Saipan

11–14 juni: Voorbereidende Aanvallen

De Amerikaanse aanval op Saipan begon met grootschalige voorbereidingen, gericht op het verzwakken van de Japanse verdediging. Op 11 juni voerden meer dan 200 F6F Hellcat-jachtvliegtuigen van de Fast Carrier Task Force een verrassingsaanval uit op Japanse vliegvelden op Saipan en Tinian. Deze actie schakelde ongeveer 130 Japanse vliegtuigen uit en gaf de Amerikanen luchtoverwicht in de regio.

Op 13 juni begon de maritieme beschieting van Saipan, geleid door Viceadmiraal Willis Lee. Hoewel deze beschietingen aanzienlijke schade aanrichtten in steden zoals Garapan en Charan Kanoa, hadden ze een beperkt effect op de diepgewortelde Japanse defensieve posities. Een dag later namen oudere slagschepen en ervaren bemanningen de taak over, wat de effectiviteit van de beschietingen verhoogde.

15 juni: D-Day

Op 15 juni, bekend als D-Day, begon de amfibische aanval op Saipan. Rond 08:40 landden de Amerikaanse troepen, ondersteund door voortdurende artillerie- en luchtbombardementen, op de westelijke stranden van het eiland. De landingen werden geleid door het V Amphibious Corps, bestaande uit de 2e en 4e Mariniersdivisies en ondersteund door amfibische voertuigen zoals LVT’s.

De Japanse verdediging op de stranden was fel, met intensieve artillerie-, mortier- en mitrailleurvuur. In totaal leden de Amerikanen meer dan 2.000 slachtoffers op de eerste dag. Desondanks slaagden de Amerikaanse troepen erin om een bruggenhoofd van ongeveer 5,5 kilometer breed en 1 kilometer diep te vestigen. De nacht bracht herhaalde Japanse tegenaanvallen, maar deze werden allemaal afgeslagen door de gecombineerde kracht van Amerikaanse tanks, artillerie en marineschepen.

16–20 juni: Consolidatie en Versterkingen

Na het vestigen van het bruggenhoofd op 15 juni, richtten de Amerikanen zich op het versterken van hun posities en het uitbreiden van hun controle over het eiland. Generaal Holland Smith gaf opdracht om twee regimenten van de 27e Infanteriedivisie te landen als versterking. De 4e Mariniersdivisie rukte op naar het oosten en bereikte Aslito Field op 18 juni, waarmee ze een strategisch belangrijk vliegveld veiligstelden.

In de nacht van 16 juni lanceerden de Japanse troepen een grootschalige tankaanval met ongeveer 35 tanks en 1.000 soldaten. De aanval was slecht gecoördineerd en werd afgeslagen door Amerikaanse antitankwapens en tanks, wat resulteerde in de vernietiging van 31 Japanse tanks.

21–24 juni: Aanvallen op Centraal Saipan

Met de controle over het zuiden van het eiland richtten de Amerikaanse troepen zich op het veroveren van centraal Saipan, waar de Japanse troepen zich hadden teruggetrokken naar een nieuwe verdedigingslinie. Deze linie liep van Garapan in het westen naar Magicienne Bay in het oosten en omvatte strategisch terrein zoals Mount Tapotchau.

De aanval begon op 22 juni, met de 2e Mariniersdivisie die zich richtte op Garapan en de 4e Mariniersdivisie die langs de oostkust oprukte. In het midden stuitte de 27e Infanteriedivisie op hevige weerstand in gebieden die door Amerikaanse soldaten werden aangeduid als “Death Valley” en “Purple Heart Ridge.” Deze gevechten vertraagden de Amerikaanse opmars aanzienlijk.

25–30 juni: Doorbraak in Centraal Saipan

Na dagen van intense gevechten slaagden de Amerikaanse troepen er op 30 juni in om de Japanse linie in centraal Saipan te doorbreken. De 2e Mariniersdivisie veroverde Mount Tapotchau, terwijl de 4e Mariniersdivisie de Kagman Peninsula veiligstelde. De Japanse troepen trokken zich terug naar het noorden, waar ze een laatste verdedigingslinie probeerden te vormen.

Tijdens deze fase van de strijd maakten de Amerikanen effectief gebruik van luchtondersteuning en artillerie. P-47 Thunderbolt-vliegtuigen bombardeerden Japanse posities, terwijl zware artillerie zoals 155 mm houwitsers de Japanse verdediging bleef beschieten. Ondanks hun numerieke overwicht leden de Amerikanen aanzienlijke verliezen.

Strategische Impact op de Amerikaanse Militaire Strategie

De verovering van Saipan had ingrijpende gevolgen voor de Amerikaanse strategie in de Stille Oceaan. Met de inname van het eiland verkregen de Verenigde Staten een cruciale uitvalsbasis voor strategische bombardementen op Japan. Vanaf Saipan konden B-29-bommenwerpers, met een bereik van 2.600 kilometer, vitale industriële en stedelijke centra van Japan bereiken. Dit markeerde het begin van een nieuwe fase in de oorlog, waarin luchtaanvallen op het Japanse vasteland een centrale rol speelden.

De bouw van een vliegveld op Saipan begon direct na de verovering van Aslito Field op 18 juni. Tegen oktober 1944 waren de eerste landingsbanen gereed, en op 24 november vertrokken 111 B-29-bommenwerpers vanuit Saipan voor een strategische aanval op Tokio. Deze luchtaanvallen verzwakten de Japanse oorlogsinspanningen aanzienlijk en vormden een directe bedreiging voor de Japanse binnenlandse productiecapaciteit.

Daarnaast diende de “Saipan ratio” – een schatting van de verliezen bij toekomstige gevechten – als basis voor de planning van latere campagnes, waaronder de invasie van Japan. De hoge Amerikaanse verliezen in Saipan, gecombineerd met de verpletterende nederlaag van de Japanse vloot in de Slag in de Filipijnenzee, benadrukten de noodzaak van alternatieve strategieën, zoals de ontwikkeling en inzet van de atoombom.

Politieke Gevolgen voor Japan

Voor Japan betekende het verlies van Saipan een zware slag voor zowel het moreel als de strategische capaciteit. Het doorbreken van de “Absolute Nationale Verdedigingszone” dwong het Japanse leiderschap om te erkennen dat een overwinning in de oorlog steeds onwaarschijnlijker werd. Deze erkenning leidde tot de val van premier Hideki Tōjō op 18 juli 1944, slechts enkele dagen na het einde van de slag. Hij werd vervangen door Kuniaki Koiso, een leider met minder politieke en militaire invloed.

De Japanse propaganda, die jarenlang de overmacht en onoverwinnelijkheid van het Keizerrijk had benadrukt, moest voor het eerst toegeven dat de oorlogssituatie verslechterde. Deze ontwikkeling schokte de Japanse bevolking en ondermijnde het vertrouwen in de militaire en politieke leiding.

Humanitaire Gevolgen

De Slag om Saipan resulteerde in verwoestende verliezen aan beide zijden. Aan Amerikaanse zijde werden 16.500 slachtoffers geregistreerd, waarvan 3.100 doden en 13.000 gewonden. Japan leed nog zwaardere verliezen, met bijna 30.000 doden, inclusief militaire en civiele slachtoffers. De meeste Japanse soldaten stierven in gevechten of pleegden gyokusai (massale zelfmoordaanvallen), terwijl slechts 1.700 krijgsgevangenen werden gemaakt.

De gevolgen voor de burgerbevolking van Saipan waren bijzonder tragisch. Naar schatting kwamen 8.000 tot 10.000 burgers om het leven, deels door gevechten, bombardementen en beschietingen, maar ook door massale zelfmoorden. Veel burgers sprongen van kliffen zoals de “Suicide Cliff” en “Banzai Cliff” uit angst voor gevangenschap of op aandringen van de Japanse militaire autoriteiten. Ongeveer 14.000 burgers overleefden de slag en werden geïnterneerd door Amerikaanse troepen.

Invloed op de Japanse Moraal

Het verlies van Saipan had een diepgaand effect op het moreel van de Japanse strijdkrachten en bevolking. De verwoesting van het Japanse garnizoen en de massale burgerlijke verliezen benadrukten de onmogelijkheid van een beslissende overwinning. De Japanse keizer Hirohito erkende dat het voortduren van de oorlog zou leiden tot grootschalige verwoesting van Japan zelf. Dit besef zou later bijdragen aan de overwegingen die leidden tot de Japanse overgave in augustus 1945.

Conclusie

De Slag om Saipan was een keerpunt in de Tweede Wereldoorlog. De Amerikaanse verovering van het eiland resulteerde in strategische luchtmachtbases die cruciaal waren voor bombardementen op het Japanse vasteland. De slag veroorzaakte ook aanzienlijke verschuivingen in de Japanse politiek, met de val van premier Hideki Tōjō en een hernieuwd besef onder het Japanse leiderschap van de hopeloosheid van hun situatie. De humanitaire gevolgen, waaronder massale verliezen onder de burgerbevolking, tonen de grimmige realiteit van oorlog.

De slag legde de basis voor de uiteindelijke overgave van Japan, door de combinatie van militaire en psychologische druk. Tegelijkertijd benadrukte de strijd de kracht van Amerikaanse industriële en militaire middelen, die in staat waren om tegelijkertijd in Europa en de Stille Oceaan grote operaties uit te voeren. De gebeurtenissen op Saipan blijven een belangrijke herinnering aan de complexiteit en de enorme impact van de Tweede Wereldoorlog.

Bronnen en meer informatie

1. Afbeelding 1: Wtfiv, Public domain, via Wikimedia Commons
2. Afbeelding 2: Wtfiv, CC BY 4.0, via Wikimedia Commons
3. Afbeelding: Anonymous Photographer working for the United States Army Air Force., Public domain, via Wikimedia Commons
4. Astroth, Alexander (2019). Mass Suicides on Saipan and Tinian, 1944: An Examination of the Civilian Deaths in Historical Context. McFarland. ISBN 978-1-4766-7456-8.
5. Bix, Herbert P. (2000). Hirohito and the Making of Modern Japan. Harper Collins. ISBN 978-0-06-019314-0.
6. Crowl, Philip A. (1993). Campaign in the Marianas. United States Army in World War II, The War in the Pacific. Center of Military History, United States Army. ISBN 978-1-4374-3338-4.
7. Goldberg, Harold J. (2007). D-Day in the Pacific: The Battle of Saipan. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-34869-2.
8. Hallas, James H. (2019). Saipan: The Battle That Doomed Japan in World War II. Stackpole. ISBN 978-0-8117-6843-6.
9. Heinrichs, Waldo H.; Gallicchio, Marc (2017). Implacable Foes: War in the Pacific, 1944–1945. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-061675-5.
10. Hornfischer, James D. (2016). The Fleet at Flood Tide: The U.S. at Total War in the Pacific, 1944–1945. Random House Publishing Group. ISBN 978-0-345-54872-6.
11. Lacey, Sharon T. (2013). Pacific Blitzkrieg: World War II in the Central Pacific. University of North Texas Press. ISBN 978-1-57441-525-4.
12. Morison, Samuel Eliot (1981). New Guinea and the Marianas, March 1944–August 1944. History of United States Naval Operations in World War II. Vol. 8. Little Brown. ISBN 978-0-316-58308-4.
13. Toll, Ian W. (2015). The Conquering Tide: War in the Pacific Islands, 1942–1944. W. W. Norton. ISBN 978-0-393-08064-3.
14. Bronnen Mei1940