De Panzer Lehr Division, opgericht in 1943, was een elite Duitse pantserdivisie die oorspronkelijk werd samengesteld uit opleidingstroepen (Lehr = “les”) en demonstratie-eenheden. Dit elitekorps werd in het leven geroepen om extra pantserkracht te leveren tegen de verwachte geallieerde invasie van West-Europa. Officieel kreeg de divisie op 4 april 1944 de naam “130e Pantserdivisie”, hoewel de eenheid beter bekend staat als de Panzer Lehr Division. Deze divisie was uniek omdat het de enige eenheid van de Wehrmacht was die volledig uitgerust was met zowel tanks als halftracks om de gemotoriseerde infanterie te vervoeren.
Inhouds opgave
Vorming van de divisie
De Panzer Lehr Division begon zijn formatie op 30 december 1943 en voltooide dit proces in de regio Nancy-Verdun in januari 1944. De kern van de divisie bestond uit zeer ervaren soldaten van de Panzertruppenschule I en II, de belangrijkste opleidingsinstituten van de Panzerwaffe. Deze eenheden hadden al veel ervaring opgedaan in onder andere Oost-Europa, Noord-Afrika, Sicilië en Italië, en een groot aantal van de manschappen was onderscheiden voor moed in de strijd.
Als gevolg van deze selectie van elite-eenheden werd Panzer Lehr vanaf het begin beschouwd als een zeer elite gevechtseenheid. Na de vorming werden de troepen verplaatst naar Zuid-Frankrijk, waar de divisie zich verder voorbereidde op hun trainingsmissies. In maart 1944 werd Panzer Lehr betrokken bij de Duitse bezetting van Hongarije, tijdens Operatie Margarethe, waar ze hun training voortzetten.
Gevechtskracht en uitrusting
De Panzer Lehr Division had een aanzienlijke gevechtskracht, bestaande uit bataljons van zowel Panzer IV als Panther-tanks. Bovendien werd de divisie, in tegenstelling tot reguliere panzerdivisies, volledig gemotoriseerd met halftracks voor het transport van de infanterie. De verkenningseenheden van de divisie waren uitgerust met gepantserde voertuigen, waaronder de nieuwe Sd.Kfz. 234/2 “Puma” pantserwagens. Een andere unieke eigenschap van de Panzer Lehr was dat de pantsergrenadiers van de divisie vaak gekleed waren in de Sturmgeschütz-jas, in plaats van het standaarduniform van de Wehrmacht.
De geavanceerde uitrusting en de elite status maakten de Panzer Lehr tot een van de meest gevreesde eenheden van de Duitse strijdkrachten in 1944. De divisie zou later echter zware verliezen lijden tijdens de strijd in Normandië.
Panzer Lehr Division in Normandië: de slag om Caen
Toen de geallieerden op 6 juni 1944 hun amfibische invasie in Normandië begonnen, was de Panzer Lehr Division onderdeel van de strategische pantserreserve van de Wehrmacht (Panzer Gruppe West). In de eerste dagen van de invasie werd de divisie niet direct ingezet, maar al snel ontving ze de opdracht om naar het front te gaan. Op 8 juni 1944 werd de divisie ingezet tegen de Britten en Canadezen in de regio rond Caen, waar het verwikkeld raakte in een serie zware gevechten.
Gevechten bij Villers-Bocage
Op 13 juni 1944 vond een van de beroemdste gevechten plaats, namelijk de slag om Villers-Bocage. Britse troepen, voornamelijk de 22e Pantserbrigade van de 7e Pantserdivisie, probeerden de Duitse linies te doorbreken en rukten op richting het dorp. De Panzer Lehr Division, samen met elementen van de 2e Pantserdivisie en de 101e SS Zware Pantserbataljon, werd ingezet om dit Britse offensief af te slaan. Het gevecht in Villers-Bocage eindigde na twee dagen van intensieve gevechten zonder een duidelijke winnaar, waarbij de Britse troepen zich terugtrokken naar hun startposities.
Desondanks had Panzer Lehr aanzienlijke verliezen geleden, vooral door voortdurende luchtaanvallen van de geallieerde luchtmacht, die tijdens de slag in Normandië zwaar druk uitoefenden op de Duitse bevoorradingslijnen en troepenverplaatsingen.
Slag bij Tilly-sur-Seulles
Na Villers-Bocage bleef de Panzer Lehr Division betrokken bij hevige gevechten in de omgeving van Tilly-sur-Seulles, een strategisch belangrijk gebied. Tegen het einde van juni had de divisie aanzienlijke verliezen geleden. De divisie verloor meer dan 50 tanks en een groot aantal voertuigen, en leed aan bijna 3.000 slachtoffers, waaronder gesneuvelden, gewonden en vermisten. Ondanks deze verliezen bleef de divisie een formidabele kracht in de verdediging van Caen tegen de Britse en Canadese legers.
Panzer Lehr in de slag bij Saint-Lô en Operatie Cobra
Tegen juli 1944 was de Panzer Lehr Division verplaatst naar het gebied rond Saint-Lô om te helpen bij de verdediging tegen de oprukkende Amerikaanse troepen. Dit gebied stond bekend om zijn bocage, een landschap met kleine velden en hoge heggen die uitstekende verdedigingsposities boden. De gevechten rond Saint-Lô waren zwaar, met grote verliezen aan beide zijden.
Gevechten in het bocagelandschap
De Panzer Lehr Division lanceerde op 10 juli een tegenaanval tegen de Amerikaanse 9e en 30e Infanteriedivisie in de buurt van Le Dézert. Ondanks enige aanvankelijke successen, waaronder het vernietigen van 30 Amerikaanse tanks, werden de Duitse troepen uiteindelijk teruggedreven naar defensieve posities langs het Vire-kanaal. Het bocage-terrein maakte het manoeuvreren van tanks extreem moeilijk en resulteerde in langdurige patstellingen.
Operatie Cobra: de vernietiging van Panzer Lehr
De situatie verslechterde voor de Panzer Lehr Division toen op 25 juli 1944 de geallieerden Operatie Cobra lanceerden, een groot offensief om uit te breken uit hun posities in Normandië. Voorafgaand aan dit offensief voerden meer dan 1.500 geallieerde bommenwerpers een massale luchtaanval uit op de Duitse linies, waarbij de Panzer Lehr Division zware verliezen leed. De divisie verloor in korte tijd honderden manschappen en een groot deel van zijn tanks en artillerie.
Na deze verwoestende bombardementen slaagde het Amerikaanse leger erin de Duitse verdedigingslinies te doorbreken. Op 27 juli, twee dagen na het begin van Operatie Cobra, meldde de bevelhebber van de Panzer Lehr, generaal Fritz Bayerlein, dat de divisie “volledig vernietigd” was. Tegen deze tijd had de divisie nog slechts een handjevol tanks en een gereduceerd aantal infanteristen over.
Panzer Lehr Division in de Slag om de Ardennen
Na de vernietigende verliezen tijdens Operatie Cobra werd de Panzer Lehr Division teruggetrokken uit Frankrijk om zich te hergroeperen en opnieuw uit te rusten. Tegen het einde van 1944 was de divisie gedeeltelijk hersteld en werd ingezet in de Ardennen, als onderdeel van het Duitse winteroffensief bekend als de Slag om de Ardennen, of Operatie Wacht am Rhein. Dit offensief was bedoeld om de geallieerde linies te doorbreken en de haven van Antwerpen te heroveren, om zo de geallieerde bevoorrading te verstoren.
Voorbereidingen op Operatie Wacht am Rhein
In november 1944 werd de Panzer Lehr Division overgeplaatst naar het leger van Hasso von Manteuffel, de 5e Pantserleger, dat deel uitmaakte van Legergroep B onder bevel van veldmaarschalk Walter Model. Het doel van de operatie was een verrassingsaanval door het dichte bosgebied van de Ardennen om de geallieerden te verrassen. Panzer Lehr, hoewel opnieuw uitgerust, was nog steeds ernstig onderbezet. Op 15 december 1944, de dag voor het begin van het offensief, beschikte de divisie over slechts 57 tanks, waarvan 30 Panthers en 27 Panzer IV’s, en ongeveer 80% van zijn pantsergrenadiers.
Ondanks deze tekorten werd de Panzer Lehr Division toegewezen aan de centrale sector van de aanval. De 26e Volksgrenadier-divisie moest de weg vrijmaken voor Panzer Lehr, maar de zware sneeuwval en de sterke Amerikaanse verdediging vertraagden de opmars aanzienlijk.
Aanval op Bastogne
Op 18 december 1944 hervatte Panzer Lehr zijn opmars richting Bastogne, een cruciale verkeersknooppunt dat van groot strategisch belang was voor zowel de Duitsers als de geallieerden. Het verkenningsbataljon van Panzer Lehr rukte snel op richting de stad Wiltz en voegde zich weer bij de hoofdmacht die naar Bastogne oprukte. Echter, de 26e Volksgrenadier-divisie, die nog steeds gebruik maakte van paardentransport, raakte verstrikt in de colonne van Panzer Lehr, wat de opmars verder vertraagde.
Toen de divisie op 19 december de buitenwijken van Bastogne bereikte, stuitten ze op sterke Amerikaanse verdedigingstroepen, waaronder onderdelen van de 101st Airborne Division. Deze Amerikaanse troepen hadden zich in de stad ingegraven en slaagden erin de Duitse aanvallen te weerstaan. De Panzer Lehr Division werd vervolgens opgesplitst; een deel van de eenheid bleef om de aanval op Bastogne te ondersteunen, terwijl het grootste deel, inclusief de meeste tanks, verder trok naar de Maasrivier, in een poging om door te breken naar Dinant.
Stilstand bij Rochefort
Ondanks enkele initiële successen werd Panzer Lehr in de daaropvolgende dagen geconfronteerd met zware tegenstand en logistieke problemen. De divisie probeerde de stad Rochefort in te nemen, maar liep vast in een bloedige strijd met Amerikaanse eenheden. Het Amerikaanse garnizoen van slechts 40 man wist de divisie een dag lang op afstand te houden, wat uiteindelijk leidde tot aanzienlijke vertragingen in de Duitse opmars. Bayerlein, de bevelhebber van Panzer Lehr, vergeleek later de verdediging van Rochefort met die van Bastogne.
Tegen het einde van december was de Duitse opmars volledig tot stilstand gekomen. Geconfronteerd met toenemende geallieerde tegenaanvallen, besloot het Duitse opperbevel om de aanval af te blazen. De restanten van de Panzer Lehr Division werden vervolgens teruggetrokken uit de strijd om te hergroeperen.
Conclusie
De Panzer Lehr Division begon haar bestaan als een van de meest geavanceerde en elite pantserdivisies van de Duitse Wehrmacht, met zorgvuldig geselecteerde en ervaren soldaten, uitgebreide pantserondersteuning, en geavanceerde uitrusting. De divisie speelde een cruciale rol in enkele van de belangrijkste veldslagen van de Tweede Wereldoorlog, waaronder de verdediging van Caen tijdens de Slag om Normandië, de tegenaanvallen rond Saint-Lô, en later het winteroffensief in de Ardennen.
Ondanks haar initiële kracht, leed de divisie aan verwoestende verliezen door de voortdurende geallieerde luchtbombardementen en het intensieve grondgevecht tijdens Operatie Cobra. Deze verliezen werden tijdens de Slag om de Ardennen nog verder uitgebreid, waar logistieke problemen en hevige Amerikaanse tegenstand de Duitse opmars tot stilstand brachten. Tegen het einde van de oorlog was de divisie, die ooit zo’n sterke reputatie had, gereduceerd tot een schim van haar vroegere zelf.
De uiteindelijke ineenstorting van de Panzer Lehr Division in de Ruhr Pocket symboliseert de bredere neergang van het Duitse leger in de laatste fase van de oorlog. Ondanks het behoud van haar elite-status en de moed van haar soldaten, kon Panzer Lehr niet ontsnappen aan de steeds groter wordende druk van de geallieerde oorlogsvoering en de totale Duitse militaire ineenstorting in 1945.
Bronnen en meer informatie
- Zetterling, Niklas. Normandy 1944: German Military Organization, Combat Power and Organizational Effectiveness. Winnipeg: J.J. Fedorowicz Publishing Inc, 2000.
- Buckley, John. British Armour in the Normandy Campaign 1944. New York: Routledge, 2004.
- Dupuy, Trevor N. Hitler’s Last Gamble: The Battle of the Bulge, December 1944-January 1945. New York: HarperCollins, 1994.
- Ford, Ken. Caen 1944: Montgomery’s Breakout Attempt. Oxford: Osprey Publishing, 2004.
- Afbeelding:
- Bronnen Mei1940
