De Owen gun, officieel bekend als de Owen machine carbine, was een volledig in Australië ontworpen en geproduceerde mitrailleur die een belangrijke rol speelde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ontworpen door Evelyn Owen in 1938, stond dit wapen bekend om zijn betrouwbaarheid en prestaties onder zware omstandigheden. Het werd door het Australische leger gebruikt van 1942 tot 1971, en had zelfs invloed in latere conflicten zoals de Koreaanse en Vietnamoorlogen.
Inhouds opgave
Ontstaansgeschiedenis van de Owen gun
De eerste stappen van Evelyn Owen
Het ontwerp van de Owen gun begon in 1931, toen Evelyn Owen, een jonge uitvinder, zijn eerste prototype ontwikkelde. In 1938 voltooide hij het definitieve ontwerp op 23-jarige leeftijd. Ondanks de innovatie werd zijn ontwerp aanvankelijk afgewezen door het Australische leger, dat op dat moment wachtte op de ontwikkeling van de Britse Sten gun.
Doorbraak en productie
In mei 1940 meldde Owen zich aan bij de Second Australian Imperial Force en stond op het punt om naar het Midden-Oosten te vertrekken. Zijn doorbraak kwam toen hij zijn ontwerp besprak met Vincent Wardell, de manager van de Lysaght-fabriek in Port Kembla, die het potentieel van de Owen gun inzag. Owen werd daarop overgeplaatst naar de Central Inventions Board. In juni 1941 werd Owen uit het leger ontslagen om zijn wapen in productie te nemen.
Tests en prestaties
In september 1941 werden uitgebreide tests uitgevoerd. Het resultaat was overtuigend: de Owen gun presteerde beter dan de Sten en de Thompson, met name in termen van betrouwbaarheid en nauwkeurigheid. De gun bleek zelfs bestand tegen zware omstandigheden, zoals modder en zand, wat cruciaal was voor het vechten in de tropische jungles van de Stille Oceaan.
Productie en gebruik
Productieaantallen en uitdagingen
De productie van de Owen gun begon in de John Lysaght-fabrieken in Port Kembla en Newcastle. Tussen maart 1942 en februari 1943 werden ongeveer 28.000 exemplaren geproduceerd. De productie kende echter uitdagingen, zoals een eerste batch munitie die niet compatibel was met de wapens, waardoor 10.000 exemplaren tijdelijk niet gebruikt konden worden. De regering wist deze problemen op te lossen en zorgde ervoor dat de munitie de Australische troepen bereikte, die op dat moment in gevecht waren met Japanse troepen in Nieuw-Guinea. In totaal werden er tussen 1942 en 1944 ongeveer 45.000 exemplaren geproduceerd.
De Owen gun in actie
De Owen gun werd met enthousiasme ontvangen door Australische en Nieuw-Zeelandse soldaten, vooral tijdens campagnes in de Stille Oceaan zoals Guadalcanal en de Salomonseilanden. Nieuw-Zeelandse troepen ruilden zelfs hun Thompson-geweren in voor de Owen vanwege de betrouwbaarheid. Dit wapen verdiende de bijnaam “Digger’s Darling”, een blijk van de waardering van Australische soldaten die vonden dat de Owen gun levens redde.
Ontwerpkenmerken en innovaties
De Owen gun had een eenvoudig blowbackmechanisme en vuurde vanuit een open grendel. Het kon zowel vanaf de schouder als vanaf de heup worden afgevuurd. De meest opvallende kenmerken waren de bovenop gemonteerde magazijn en een zijkant gemonteerde vizier om goed te kunnen richten. De plaatsing van het magazijn verbeterde de voedingsbetrouwbaarheid, omdat de zwaartekracht de magazijnveer ondersteunde bij het doorvoeren van patronen.
Bescherming tegen vuil en zand
Een uniek aspect van het ontwerp was een apart compartiment in de ontvanger, dat de kleine bout van de terughaalhendel scheidde. Dit minimaliseerde de kans op storingen door vuil of zand, waardoor de Owen gun uitzonderlijk betrouwbaar was, zelfs onder moeilijke omstandigheden zoals in de tropische jungle. Testen toonden aan dat de Owen kon blijven vuren na te zijn ondergedompeld in modder en besprenkeld met zand, terwijl concurrenten zoals de Sten en de Thompson onmiddellijk vastliepen.
Demontage en onderhoud
De Owen gun was eenvoudig te demonteren voor onderhoud. Het uitwerpsysteem was ingebouwd in het magazijn, waardoor het mogelijk was de loop snel te verwijderen door een verende pen op te trekken. Dit maakte veldreparaties en onderhoud efficiënt en simpel.
Aanpassingen en experimenten
Er zijn verschillende pogingen geweest om de capaciteit van het magazijn te vergroten, waaronder de constructie van magazijnen in de vorm van een hoefijzer, met een capaciteit van 60 en 72 kogels. Er is echter weinig gedocumenteerd over het succes van deze experimenten.
Naoorlogs gebruik en uiteindelijke vervanging
De Owen gun bleef een belangrijk onderdeel van het arsenaal van het Australische leger tijdens de Koreaanse Oorlog en de Vietnamoorlog, waarbij vooral verkenners het wapen gebruikten vanwege zijn betrouwbaarheid en gebruiksgemak. In 1971 werd de Owen gun uiteindelijk vervangen door de F1 mitrailleur en later door de M16-geweren.
Incidenten en illegaal gebruik
In de moderne tijd is de Owen gun enkele keren aangetroffen in illegale contexten. In 2004 ontdekte de politie in Melbourne een geheime wapenfabriek met drie gesmoorde versies van de Owen gun en onderdelen voor de productie van zes extra exemplaren, aangepast voor gebruik met onderliggende magazijnen. In 2021 werd een exemplaar gevonden tijdens Operatie Ironside, wat wijst op de blijvende aantrekkingskracht van dit robuuste ontwerp.
Conclusie
De Owen gun onderscheidde zich als een van de meest betrouwbare wapens van de Tweede Wereldoorlog en werd een symbool van Australische innovatie en veerkracht. Met een ontwerp dat bestand was tegen de harde omstandigheden van de jungle, bleef de Owen gun tientallen jaren een gerespecteerd en effectief wapen binnen het Australische leger.
Bronnen en meer informatie
- Wardman, Wayne. The Owen gun, 1991. ISBN 978-0731603657.
- Smith, Kevin. The Owen gun files: An Australian wartime controversy, 1994. ISBN 978-0908031542.
- Afbeelding: Reg J. Edwards., Public domain, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940
.jpg){kind=link}