Operatie Gauntlet was een gecombineerde militaire operatie van de geallieerden tijdens de Tweede Wereldoorlog, uitgevoerd tussen 25 augustus en 3 september 1941. Het doel was het vernietigen van strategische middelen op het Noorse eiland Spitsbergen in de Svalbard-archipel en het evacueren van de lokale bevolking om te voorkomen dat deze middelen in handen van de Duitsers zouden vallen.
Inhouds opgave
Achtergrond van de operatie
De Svalbard-archipel ligt in de Noordelijke IJszee, ongeveer halverwege tussen Noord-Noorwegen en de Noordpool, op een afstand van circa 1.050 km van de poolcirkel. De eilanden hebben een ruig bergachtig terrein, met permanente sneeuwbedekking op de pieken en gletsjers. In de winter is de archipel bedekt met sneeuw en zijn de baaien bedekt met ijs. De aanwezigheid van de Golfstroom zorgt ervoor dat de zee in de zomer ijsvrij blijft.
De eilanden herbergden diverse nederzettingen, waarvan de belangrijkste zich bevonden in Longyearbyen en Barentsburg, aan de zuidkust van Isfjorden. Voor de Tweede Wereldoorlog telde de archipel ongeveer 3.000 inwoners, voornamelijk Noren en Russen, die actief waren in de mijnbouw. De kolenmijnen van Longyearbyen waren eigendom van Noorwegen, terwijl de mijnen in Barentsburg onder de Sovjetunie vielen. Het jaarlijkse kolenproductievolume bedroeg ongeveer 500.000 ton.
Motieven voor de operatie
Strategische overwegingen van de geallieerden
Na de Duitse bezetting van Noorwegen in 1940 overwoog de Britse regering de vernietiging van de kolenmijnen op Spitsbergen. Dit zou voorkomen dat de Duitsers toegang zouden krijgen tot belangrijke mijnbouw- en scheepvaartfaciliteiten. Het onderdrukken van de radio- en weerstations op de eilanden was eveneens van groot belang, omdat deze ongecodeerde weerberichten verzonden die van cruciaal belang waren voor Duitse militaire operaties.
Na de Duitse invasie van de Sovjetunie op 22 juni 1941 (Operatie Barbarossa) werd het strategische belang van Spitsbergen nog groter. Een mogelijke Duitse bezetting van de eilanden zou de geallieerde Arctische konvooien naar Noord-Rusland in gevaar kunnen brengen.
Geallieerde voorbereidingen
Samenstelling van de geallieerde troepenmacht
Op 26 juli 1941 bood het Canadese leger aan om troepen te leveren voor een landing op Spitsbergen. Dit leidde tot de oprichting van Force 111, een eenheid bestaande uit onder andere twee bataljons van een Canadese infanteriebrigade, een anti-luchtafweereenheid en ondersteunende eenheden. Brigadier Arthur Potts, van de 2e Canadese Infanteriebrigade, kreeg het bevel over de operatie. De hoofdmacht bestond uit de Edmonton Regiment, Princess Patricia’s Canadian Light Infantry, de 3e Veldcompagnie Royal Canadian Engineers en ondersteunende medische en logistieke eenheden.
Planning en training
De troepen werden ingescheept op de RMS Empress of Canada en voerden landingsrepetities uit bij het trainingscentrum HMS Quebec in Schotland. Op 16 augustus werd het operationele doel herzien en beperkt tot de vernietiging van mijnbouwfaciliteiten en infrastructuur, het uitschakelen van radio- en weerstations, en de evacuatie van de Noorse en Russische bevolking.
Verloop van Operatie Gauntlet
De landing en evacuatie
Op 19 augustus 1941 vertrok de geallieerde vloot, bestaande uit de Empress of Canada, de kruisers HMS Nigeria en HMS Aurora, en verschillende torpedobootjagers, vanuit de Clyde-rivier. Op 24 augustus bereikte de vloot de wateren bij Spitsbergen. De volgende ochtend gingen troepen aan land bij Barentsburg, waar ze verwelkomd werden door de Sovjetautoriteiten.
De evacuatie van de bevolking verliep aanvankelijk traag door eisen van de Sovjetconsul om naast persoonlijke bezittingen ook machines en voorraden te evacueren. Desondanks slaagden de geallieerden erin om het grootste deel van de Russische bevolking op de Empress of Canada te laden en naar Archangelsk te brengen. Canadese genie-eenheden zetten intussen de vernietiging van kolenvoorraden en mijnuitrusting in gang, wat leidde tot branden die van verre te zien waren.
Sabotage en neparcadio’s
Een bijzonder aspect van de operatie was het uitzenden van misleidende weerberichten door Noorse militairen onder leiding van luitenant Ragnvald Tamber, om Duitse luchtverkenningen te ontmoedigen. Tijdens de evacuatie wisten de Canadezen en Noren meerdere schepen te kapen, waaronder enkele kolenschepen en een walvisvaarder.
Gevolgen van Operatie Gauntlet
Resultaten en militaire analyse
Operatie Gauntlet werd als een succes beschouwd. De geallieerden leden geen verliezen en de Duitsers bleven onwetend over de operatie totdat deze voltooid was. De vernietiging van kolenvoorraden en mijnbouwapparatuur, de repatriëring van de lokale bevolking en de inbeslagname van vijandelijke schepen waren enkele van de belangrijkste resultaten.
Nasleep en latere ontwikkelingen
Duitse reactie en verdere operaties
Hoewel de geallieerden een Duitse bezetting van Svalbard verwachtten, bleef de Duitse focus vooral op meteorologische data. Na Gauntlet vestigde de Duitse marine een weerstation op Spitsbergen in oktober 1941 (Operatie Bansö), om nauwkeurigere weersvoorspellingen te verkrijgen. De bouw van het station werd bemoeilijkt door de aanwezigheid van geallieerde schepen in de regio, maar werd uiteindelijk voltooid na diverse luchttransporten.
Conclusie
Operatie Gauntlet illustreert de complexiteit van gecombineerde militaire operaties in afgelegen en uitdagende omgevingen. De geallieerde troepen wisten hun doelstellingen te bereiken zonder gevechtsverliezen en ondervonden geen directe tegenstand van de Duitsers. Hoewel de Duitse focus op het verzamelen van meteorologische gegevens een andere richting insloeg, markeerde Gauntlet een belangrijk moment in de geallieerde strategie in het Arctische gebied.
Bronnen en meer informatie
- Dean, R.; Lackenbauer, P. W. (2017). Conceiving and Executing Operation Gauntlet: The Canadian-Led Raid on Spitzbergen, 1941. Canadian Military History.
- Afbeelding: National Museum of the U.S. Navy, Public domain, via Wikimedia Commons
- Kington, J. A.; Selinger, F. (2006). Wekusta: Luftwaffe Meteorological Reconnaissance Units & Operations 1938–1945. Flight Recorder Publications.
- Rohwer, Jürgen; Hümmelchen, Gerhard (2005). Chronology of the War at Sea 1939–1945: The Naval History of World War Two. Naval Institute Press.
- Roskill, S. W. (1957). The War at Sea 1939–1945: The Defensive. HMSO.
- Bronnen Mei1940
.jpg){kind=link}