Operation Cycle markeerde een cruciaal moment tijdens de Slag om Frankrijk in de Tweede Wereldoorlog. Deze operatie vond plaats tussen 10 en 13 juni 1940 en had als doel de evacuatie van geallieerde troepen uit Le Havre in de regio Pays de Caux, Boven-Normandië. Dit was een reactie op de snel vorderende Duitse troepen, die het hoofdleger van de geallieerden hadden afgesneden in Noord-Frankrijk, wat leidde tot een noodzaak voor een snelle en georganiseerde terugtrekking. Operation Cycle volgde kort op de beroemde Operatie Dynamo, waarbij meer dan 338.000 Britse en Franse soldaten uit Duinkerken werden geëvacueerd. Terwijl Operatie Dynamo wereldwijd bekendheid verwierf, bleef Operation Cycle relatief onderbelicht, ondanks de strategische en humanitaire betekenis ervan.
Inhouds opgave
De voorafgaande strijd: van Fall Rot tot de verdediging van de Somme
De Duitse opmars in mei 1940 bracht de geallieerden in een penibele situatie. Nadat de Duitsers op 20 mei Abbeville hadden veroverd en de toegang tot het Somme-gebied hadden afgesloten, kwamen de geallieerde legers in Noord-Frankrijk geïsoleerd te staan van hun hoofdstrijdkrachten. De geallieerden, bestaande uit Britse en Franse troepen, moesten snel reageren om verdere verliezen te voorkomen. Operation Cycle werd gelanceerd om de overgebleven troepen in veiligheid te brengen via de haven van Le Havre, voordat ze volledig omsingeld zouden worden door de oprukkende Duitse troepen.
De Duitse opmars werd gekenmerkt door de codenaam Fall Rot, de laatste fase van de aanval op Frankrijk. Na het succes van Fall Gelb (Geval Geel), waarbij de Duitsers door de Ardennen braken en de Franse verdedigingslinies verpletterden, richtte Fall Rot zich op de voltooiing van de Franse capitulatie. Op 5 juni 1940 begon het Duitse offensief, waarbij het IX Korps van het Franse Tiende Leger, inclusief de Britse 51e (Highland) Infanteriedivisie, gedwongen werd zich terug te trekken naar de Bresle-rivier. De situatie werd nijpender op 9 juni toen Duitse tanks Rouen binnentrokken, waardoor het IX Korps werd afgesneden van de rest van het Franse leger.
Generaal Victor Fortune, commandant van de 51e (Highland) Divisie, zag zich genoodzaakt om zijn troepen naar Le Havre terug te trekken. Het doel was om via de haven te ontsnappen, maar de situatie verslechterde snel toen de Duitse 7e Pantserdivisie onder leiding van Erwin Rommel hun opmars voortzette en de terugtocht naar Le Havre blokkeerde. De Highlanders en hun Franse bondgenoten werden gedwongen zich terug te trekken naar St. Valery-en-Caux, waar een dramatische poging tot evacuatie plaatsvond.
De slag om St. Valery-en-Caux en de gevangenname van de Highlanders
Na de val van Rouen en de verslechterende situatie voor het IX Korps, werd het duidelijk dat de geplande terugtocht naar Le Havre niet meer mogelijk was. De geallieerde troepen, onder leiding van Generaal Victor Fortune, trokken zich noodgedwongen terug naar St. Valery-en-Caux, een kleine kustplaats in Normandië. Deze terugtrekking was extreem gevaarlijk, aangezien de Duitse troepen hen op de hielen zaten. Fortune’s divisie, voornamelijk bestaande uit de 51e (Highland) Infanteriedivisie, werd steeds verder ingesloten door de Duitse troepen onder leiding van de beruchte generaal Erwin Rommel.
Op 10 juni 1940 bereikte de meerderheid van de geallieerde troepen St. Valery-en-Caux. De hoop was dat de Royal Navy de troepen vanaf de stranden en de haven zou kunnen evacueren, zoals eerder was gedaan tijdens Operatie Dynamo in Duinkerken. Echter, de situatie in St. Valery was aanzienlijk gecompliceerder. De Duitse troepen hadden al diverse strategische posities ingenomen, wat de evacuatie bijna onmogelijk maakte. Bovendien werd de haven van St. Valery voortdurend bedreigd door Duitse artillerie, wat de toegang van schepen sterk beperkte.
De mislukte evacuatiepoging
In de vroege ochtend van 11 juni probeerden de overgebleven geallieerde troepen zich te verzamelen aan de kust, in afwachting van evacuatie. De weersomstandigheden werkten echter niet mee; dikke mist en de voortdurende Duitse druk maakten het vrijwel onmogelijk voor de Royal Navy om de haven te bereiken. Hoewel een klein aantal soldaten erin slaagde te ontsnappen via de kleinere haven van Veules-les-Roses, werden de meeste troepen gedwongen zich terug te trekken naar het centrum van St. Valery, waar ze werden omsingeld door de oprukkende Duitse pantserdivisies.
Op 12 juni 1940 was de situatie onhoudbaar geworden. De Duitse 7e Pantserdivisie had strategische posities ingenomen rond St. Valery, en het was duidelijk dat verdere weerstand zinloos was. Onderhandelingen tussen de lokale Franse commandant en de Duitse troepen leidden tot de onvermijdelijke overgave van de geallieerde troepen. Meer dan 6.000 Highlanders, samen met een aanzienlijk aantal Franse soldaten, werden gevangen genomen. Dit verlies was een zware slag voor het moreel van de geallieerde troepen en symboliseerde de bijna totale ineenstorting van het geallieerde verzet in Noord-Frankrijk.
Le Havre: de laatste redoute
Terwijl de situatie in St. Valery verslechterde, bleef een ander contingent van Britse en geallieerde troepen, bekend als Arkforce, standhouden in Le Havre. Arkforce bestond uit de overblijfselen van de 154e Infanteriebrigade van de 51e Divisie, versterkt met andere eenheden, waaronder delen van de Beauman Divisie. Ze hadden de opdracht gekregen om de wegen naar Le Havre te verdedigen en de toegang tot de haven te beveiligen in afwachting van evacuatie.
Op 10 juni 1940 bereikte Arkforce Le Havre, net op tijd om te beginnen met de voorbereidingen voor een georganiseerde evacuatie. De haven van Le Havre was een belangrijk strategisch punt, en de Royal Navy had inmiddels schepen klaargelegd voor een snelle evacuatie. Toch maakten voortdurende Duitse luchtaanvallen de situatie erg gevaarlijk. De havenfaciliteiten waren zwaar beschadigd, en de troepen moesten zich haasten om te ontsnappen voordat de Duitse troepen Le Havre volledig zouden omsingelen.
De evacuatie vanuit Le Havre: Operation Cycle in actie
Met de Duitse troepen die steeds dichter bij Le Havre kwamen, werd de noodzaak van een snelle en efficiënte evacuatie steeds urgenter. Op 11 juni 1940 begonnen de geallieerde troepen met de voorbereidingen voor wat een van de laatste grote evacuaties uit Frankrijk zou worden. De situatie was extreem gevaarlijk: Duitse vliegtuigen bombardeerden de haven en de toegangswegen regelmatig, wat leidde tot zware verliezen en chaos onder de terugtrekkende troepen.
Ondanks deze omstandigheden slaagden de geallieerde commandanten erin om een hachelijke, maar effectieve evacuatie te organiseren. De Royal Navy, onder leiding van admiraal William James, coördineerde de operatie met een indrukwekkende snelheid, waarbij een groot aantal schepen van verschillende groottes werd ingezet om zoveel mogelijk troepen te redden. De evacuatie werd uitgevoerd onder voortdurende dreiging van Duitse aanvallen, zowel vanuit de lucht als op de grond.
De uitvoering van Operation Cycle
In de nacht van 12 op 13 juni bereikte Operation Cycle zijn hoogtepunt. Britse en geallieerde troepen verzamelden zich in de haven van Le Havre, waar ze haastig aan boord gingen van de evacuatieschepen. De operatie was complex en vereiste nauwgezette coördinatie tussen de marine- en grondtroepen. Ondanks de bombardementen en het voortdurende Duitse artillerievuur slaagden de geallieerde troepen erin om een aanzienlijk aantal soldaten te redden.
Tijdens deze kritieke uren werden in totaal 11.059 Britse troepen geëvacueerd uit Le Havre. Dit omvatte niet alleen soldaten van Arkforce, maar ook andere Britse eenheden die zich in de haven hadden verzameld. Daarnaast werden talrijke Franse en andere geallieerde soldaten gered, hoewel het exacte aantal variabel was vanwege de chaotische omstandigheden. De evacuatie was een strategisch succes, hoewel het verlies van materieel en de achterblijvende troepen, die in Duitse handen vielen, zwaar woog op de geallieerde moraal.
Nasleep en gevolgen van Operation Cycle
De succesvolle evacuatie van duizenden geallieerde soldaten uit Le Havre kon de algehele situatie in Frankrijk niet veranderen. Kort na de voltooiing van Operation Cycle stortte het Franse verzet in het noorden en het westen van het land in. De overgebleven geallieerde troepen werden gedwongen zich verder terug te trekken of werden gevangen genomen door de oprukkende Duitse troepen. De val van Le Havre markeerde het einde van georganiseerde geallieerde weerstand in de regio, met uitzondering van enkele geïsoleerde eenheden.
Operation Cycle werd onmiddellijk gevolgd door Operatie Aerial, de laatste grote evacuatiepoging uit Frankrijk. Deze operatie begon op 14 juni 1940 en duurde tot 25 juni, waarbij bijna 192.000 geallieerde soldaten werden geëvacueerd uit verschillende Franse havens, waaronder Cherbourg en St. Malo. Hoewel deze operaties duizenden levens redden, konden ze de uiteindelijke nederlaag van Frankrijk en de overgave aan Duitsland op 22 juni 1940 niet voorkomen.
Conclusie
Analyse van Operation Cycle
Operation Cycle was een van de vele evacuaties die plaatsvonden tijdens de val van Frankrijk in 1940, maar het had een unieke strategische en symbolische betekenis. Hoewel minder bekend dan Operatie Dynamo, speelde Operation Cycle een cruciale rol in het redden van duizenden geallieerde soldaten die anders in Duitse handen zouden zijn gevallen. De operatie benadrukte de wendbaarheid en veerkracht van de geallieerde troepen, die ondanks zware verliezen en ongunstige omstandigheden erin slaagden om een aanzienlijke strijdmacht uit een vijandige omgeving te redden.
De operatie bood echter ook lessen in militaire planning en coördinatie. De chaotische omstandigheden in zowel St. Valery-en-Caux als Le Havre toonden aan hoe belangrijk het was om evacuaties goed voor te bereiden, met effectieve communicatie en snelle besluitvorming. Het verlies van de 51e (Highland) Divisie in St. Valery-en-Caux was een hard gelag voor de geallieerden en toonde de gevaren van onvoldoende voorbereiding en onderlinge coördinatie aan.
Lessen voor de toekomst
Operation Cycle benadrukt ook de bredere strategische uitdagingen waarmee de geallieerden werden geconfronteerd tijdens de Tweede Wereldoorlog. De val van Frankrijk, en de daaropvolgende evacuaties, zoals Cycle en Aerial, toonden aan dat zelfs goed uitgeruste legers kwetsbaar waren voor snelle en goed gecoördineerde aanvallen zoals die van de Duitsers. De noodzaak van snelle reactiemogelijkheden, flexibiliteit in het commando, en een goed georganiseerde logistiek waren lessen die de geallieerden later zouden toepassen in andere theaters van de oorlog, zoals tijdens de D-Day landingen in 1944.
De ervaring van Operation Cycle onderstreept de waarde van samenhang tussen verschillende geallieerde legers. Hoewel de evacuatie van Le Havre een succes was in termen van het aantal geredde troepen, was het verlies van materieel en de gevangenname van duizenden soldaten een aanzienlijke tegenslag. Het toont aan dat zelfs succesvolle operaties gepaard kunnen gaan met aanzienlijke kosten en dat strategische planning moet anticiperen op het ergste scenario.
Bronnen en verwijzingen
- Churchill, Winston S. The Second World War: Their Finest Hour. Houghton Mifflin, 1949. Dit werk van Winston Churchill biedt een uitgebreid overzicht van de gebeurtenissen rond de val van Frankrijk en de evacuaties die daarop volgden, inclusief Operation Cycle.
- Ellis, Major L.F. The War in France and Flanders 1939–1940. H.M. Stationery Office, 1954.Dit officiële Britse militaire geschiedenisboek biedt een gedetailleerd verslag van de gebeurtenissen in Frankrijk in 1940, met bijzondere aandacht voor de verschillende evacuatie-operaties.
- Rommel, Erwin. The Rommel Papers. Harcourt, Brace, 1953. Dit boek bevat de persoonlijke aantekeningen van generaal Erwin Rommel en biedt inzicht in de Duitse strategie en de uitvoering van de aanvallen die leidden tot de val van Frankrijk.
- Sebag-Montefiore, Hugh. Dunkirk: Fight to the Last Man. Penguin Books, 2006.Hoewel dit boek zich voornamelijk richt op de evacuatie van Duinkerken, bevat het ook informatie over de bredere context van de Franse campagne, waaronder Operation Cycle.
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: Photo: Air Historical Branch-RAF/MOD, OGL v1.0OGL v1.0, via Wikimedia Commons
