De Medium Mark A Whippet was een Britse middelzware tank die ingezet werd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Deze tank werd ontwikkeld om sneller en mobieler te zijn dan de zware Britse tanks en was bedoeld om doorbraken in vijandelijke linies te exploiteren. Dit artikel beschrijft de ontwikkeling, het ontwerp en de rol van de Whippet in het gevecht, met een nadruk op de historische context en militaire toepassing.
Inhouds opgave
Ontwikkeling van de Medium Mark A Whippet
De noodzaak voor een snelle tank
In oktober 1916 stelde William Tritton, de ontwerper van de Mark I tank, voor om een snellere en goedkopere tank te ontwikkelen die beter in staat zou zijn om doorbraken te benutten. Dit idee was toen grotendeels genegeerd, omdat de focus vooral lag op de zware tanks die barrière doorbraken konden realiseren. Op 3 oktober 1916 stelde Tritton voor aan het Britse Tank Supply Committee om een lichte tank met twee motoren te bouwen. Dit voorstel werd op 10 november geaccepteerd en op 25 november goedgekeurd door het War Office. Dit nieuwe project kreeg aanvankelijk de naam “Tritton Chaser”, maar werd later bekend als de Whippet, naar het snelle hondenras.
Eerste prototypes en productie
De eerste Whippet-prototypes werden ontwikkeld in december 1916, en de bouw begon op 21 december van dat jaar. Het eerste prototype, dat een draaiende geschutskoepel had die afkomstig was van een Austin-pantserwagen, was gereed op 3 februari 1917. Dit prototype werd op 3 maart 1917 gedemonstreerd tijdens tankproeven in Oldbury. De productie van de Whippet begon kort daarna, en op 14 december 1917 werden de eerste productievoertuigen afgeleverd aan het 6e Bataljon van het Britse Tankkorps. Aanvankelijk was er een bestelling van 200 Whippets, maar dit aantal werd later verhoogd tot 385 voordat de order werd geannuleerd ten gunste van geavanceerdere ontwerpen zoals de Medium Mark B en Medium Mark C.
Ontwerp van de Whippet
Motoren en aandrijving
De Whippet was uitgerust met twee motoren, elk verantwoordelijk voor de aandrijving van één rupsband. Deze motoren, afkomstig uit bussen die toen gangbaar waren in Londen, waren gekoppeld via kettingen aan de rupsbanden. Dit aandrijfsysteem had als voordeel dat het voertuig door één man kon worden bestuurd. De stuurinrichting werkte door het verschil in snelheid tussen de twee motoren te variëren. Dit vereiste echter veel vaardigheid van de bestuurder, omdat het moeilijk was om de snelheid van beide motoren nauwkeurig te controleren, wat leidde tot onvoorspelbare rijpatronen.
Beweging en wendbaarheid
Ondanks de beperkingen in het stuurmechanisme was de Whippet verrassend wendbaar en kon het gemakkelijk door kraters en over ruig terrein rijden. In tegenstelling tot eerdere zware tanks, die lange rupsbanden nodig hadden om uit loopgraven te klimmen, bewezen de kortere rupsbanden van de Whippet hun waarde bij het verlaten van obstakels. Het ontwerp van de rupsbanden was afgeleid van eerdere tankprototypes, zoals Little Willie, en hoewel dit een ongeveerd ontwerp was, bood het voldoende stabiliteit op het slagveld.
Bewapening en bemanning
De Whippet was bewapend met vier Hotchkiss 0,303 inch (7,7 mm) machinegeweren, één voor elke richting. De bemanning bestond uit drie mannen: een bestuurder, een commandant en een schutter. In sommige gevallen werd een extra schutter toegevoegd om de beperkte ruimte in de tank beter te benutten. Een uniek aspect van de Whippet was dat de machinegeweren tussen de verschillende posities konden worden verplaatst, zodat ze alle richtingen konden dekken.
Gevechtsgeschiedenis van de Whippet
Eerste inzet tijdens het Duitse lenteoffensief
De Whippet werd voor het eerst ingezet in maart 1918 tijdens het Duitse lenteoffensief. De tank bleek bijzonder nuttig bij het ondersteunen van de Britse troepen die zich terugtrokken voor het oprukkende Duitse leger. Whippets werden toegewezen aan reguliere tankbataljons als extra eenheden en speelden een belangrijke rol bij het dekken van de infanterie tijdens terugtrekkingen. Tijdens een gevecht nabij Cachy op 24 april 1918 vernietigde een eenheid van zeven Whippets twee Duitse infanteriebataljons, waarbij meer dan 400 Duitse soldaten werden gedood of gewond.
De Slag bij Amiens en de “Black Day” van het Duitse leger
Een van de meest opmerkelijke momenten in de geschiedenis van de Whippet vond plaats tijdens de Slag bij Amiens op 8 augustus 1918. Deze slag werd later door de Duitse opperbevelhebber Ludendorff beschreven als “de Zwarte Dag van het Duitse leger”. Whippets speelden een cruciale rol in deze overwinning door door te breken in de Duitse achterhoede en enorme schade aan te richten. Een bijzonder bekend incident vond plaats toen een Whippet met de naam “Musical Box” achter de Duitse linies vast kwam te zitten. Gedurende negen uur voerde deze tank een succesvolle reeks aanvallen uit, waarbij hij artillerieopstellingen, een observatieballon en een Duitse transportkolonne vernietigde.
Duitse inzet van buitgemaakte Whippets
De Duitsers slaagden erin om tijdens de oorlog minder dan vijftien Whippets te veroveren, waarvan twee volledig operationeel waren. Deze tanks werden voornamelijk gebruikt voor tests en trainingen, maar één Whippet werd later ingezet door de Freikorps tijdens de Duitse Revolutie van 1918-1919. De Duitsers gaven de Whippet de naam Beutepanzer A, wat aangeeft dat het een buitgemaakt voertuig was.
Buitenlandse dienst en varianten
Whippets in Japan en de Sovjet-Unie
Na de oorlog werden verschillende Whippets geëxporteerd naar andere landen. Een aantal tanks werd naar Japan gestuurd, waar ze nog tot in de jaren 1930 in dienst bleven. De Sovjet-Unie verwierf ook enkele Whippets, waarvan de meeste werden buitgemaakt tijdens het Russisch-Britse conflict na de Russische Revolutie. De Sovjets gebruikten deze tanks tot in de jaren 1930 en rustten ze soms uit met een 37 mm kanon. Interessant is dat de Sovjets de naam van de Whippet-motor, Tylor, verkeerd uitspraken als “Tyeilor”, wat een fout is die nog steeds in sommige bronnen voorkomt.
Johnson’s Whippet-varianten
Er werden verschillende experimenten uitgevoerd met de Whippet, waarvan de meest opvallende was de aanpassing door majoor Philip Johnson. Hij voorzag één Whippet van bladveren en verving later de aandrijvingssystemen met een krachtigere 360 pk V12 Rolls-Royce Eagle motor. Dit zorgde ervoor dat de aangepaste Whippet snelheden tot 48 km/u kon bereiken. Deze experimenten vormden de basis voor de ontwikkeling van de latere snelle Medium Mark D-tanks.
Conclusie
De Medium Mark A Whippet speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van tanks tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hoewel het ontwerp zijn beperkingen had, bewees de Whippet zijn waarde op het slagveld door zijn snelheid en mobiliteit. De tank was vooral effectief tijdens het Duitse lenteoffensief van 1918 en in de Slag bij Amiens, waar hij een belangrijke rol speelde in de Britse overwinningen. Ondanks het feit dat de Whippet snel werd vervangen door nieuwere ontwerpen, blijft het een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van gepantserde voertuigen.
Bronnen en meer informatie
- David Fletcher – The British Tanks 1915-19: Heavy Tanks Mk I to Mark V (2001). Dit boek geeft een uitgebreide beschrijving van de ontwikkeling en inzet van de Britse tanks in WOI, waaronder de Whippet.
- Trevor Pidgeon – Whippets of World War I (2000). Dit werk behandelt specifiek de Whippet-tank en geeft gedetailleerde informatie over zijn ontwerp en gevechtsgeschiedenis.
- Chris Ellis – Tanks of World War I (2015). Dit boek beschrijft alle belangrijke tanks van de Eerste Wereldoorlog, met een apart hoofdstuk over de Whippet.
- William Philpott – War of Attrition: Fighting the First World War (2014). Dit boek biedt bredere context over de rol van tanks zoals de Whippet in het grotere geheel van WOI.
- Afbeelding: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mk.A_Whippets_in_Japanese_service.jpg
- Bronnen Mei1940
